شوشتر

در کتاب "احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم در اواخر قرن دهم میلادی آمده است:
��� "شوشتر در همه این سرزمین، خوشتر، استوارتر و مهم تر از آن شهری نباشد. نهر به دور آن می چرخد نخلستان و باغها آن را فرا گرفته اند. بافندگان ماهر پنبه و دیبا در آن بسیارند از همه شهرها برتر است، اضداد را در خود جمع و در نزد جهانیان شهرت دارد؛ و درباره اش گفته اند آن همچون بهشتی است. باغهایش پر از ترنج و انار خوب، انگور و گلابی عالی و خرما می باشد. بهشت خوزستان است دیبای آن را به مصر وشام می برند، مردمش با خوشی عمر می گذرانند. "
ولی در دوره قاجار وضعیت خوبی نداشته👇
سفرنامه ویلسن در عصر قاجار ص83:
یکی از شهرهای خوزستان شوشتر است که فوق العاده کثیف می باشد و سکنه آن نسبت به نظافت و بهداشت خود علاقه ای از خود نشان نمی دهند . خانه های شوشتر یا بادگیر و یک سرداب دارد و مردم تمام مدت روز را از شدت حرارت هوا از سرداب خارج نمی شوند کوچه های این شهر تنگ و باریک است و میوه و خشکبار و سبزی در آنجا به حد وفور پیدا می شود.

مگر مذهب مرزهای ملیت را تعیین میکند. . .
آن چفیه سفید و زرد کمرنگ در رامهرمز و باغملک و هفتگل و. . . هم جزیی از پوشش مردان قدیم و حتا پیرمردهای فعلی هست، آیا آنها نیز ایرانی نیستند. . . ؟ ( البته با استنباط از نتیجه گیری متن درخصوص ملیت. . . )

صعبات
صوباط: این واژه باز مندائی است وبه کوچه های مسقف گفته می شود که مردم عرب آنرا صوباط می گویند ولی درزبان مندائی صعبات گفته می شود. اگر به سقف این صعباتها نگاه دقیقی داشته باشیم شکل شاخه های نخل ( سعف ) را خواهیم دیدچون شاخه نخل برای مندائیان وهمه مردم عرب جایگاه ویژه ای دارد.
شاذروان
این واژه نام پل معروف شوشتر است درزبان مندائی به پایه های سنگی هرچیز شاذروان می گویند وچون پایه های این پل سنگی است به آن شاذروان می گویند. این واژه درزبان عربی واردشده وبه پی خانه کعبه که از سنگ ساخته شده نیز شاذروان می گوبند.
لوفا
بخش هایی از رودخانه شطیط وهمچنین آبشارهای شوشتررا لوفا می گویند . لوفا واژهای مندائی وعربی است وبه معنی پیچیدن ودور زدن است وهمچنین نوعی غذا که پس ازدرگذشت شخصی برای آمرزش او آماده می شودکه مندائیان آنرا لوفا یا لوفانی می نامند.
الهریس
حلیم که این غذا جهت صبحانه وشام پخته می شودوبه چند شکل مختلف آماده می شودکه یکی از اشکال آن همین حلیم رایج است که درشوشتر ودزفول پختن هریسه یا حلیم از قدیم الزمان رایج بوده وهست وبیشتر کسانی که در استان حلیم پز هستند یا دزفولی یا شوشتری هستند که این متاثراز مندائیان است زیرا مندائیان هریسه را نوعی غذای دینی می دانند وآنرا برای غرق شدگان طوفان نوح می پزند وعقیده دارندکه پساز طوفان نوح برای آمرزش روح غرق شدگان این غذا با گندم وحبوباتی که درکشتی نوح بود پخته شد. طبق کتب مندائیان پس از به گل نشستن کشتی حضرت نوح ایشان از حبوبات باقی مانده برای آمرزش مردگان حلیمی پخت این رسم درمیان مندائیان تا به امروز باقی است وآنها اول ماه سرطانا هریسه ای با هفت نوع حبوبات می پزند وبا روغن داغ وشیره خرمااول صبح میل می کنند.
رسم پخت حلیم درشوشتر به شب عاشورا وروز شهادت امام حسین ( ع ) انتقال یافت وامروزه بسیاری ازمردم شوشتر درشب عاشورا حلیم نذری بین مردم توضیع می کنند.
مراسم عروسی
درمراسم ازدواج مندائیان که درآب وباغسل مخصوص ازدواج زوجین صورت می گیرداین رسم درشوشتر درزمان مندائیان رواج داشته اما پس از مهاجرت وقتل مندائیان ومسلمان شدن دیگر مندائیان برخی از مراسم ازدواج درمیان مردم شوشتر باقی مانده که برگرفته از آئین مندائی است مانند بستن شال سبز دورکمر عروس وداماد که درآئین مندائی وجودداردوهنوز درمیان برخی خانواده های سنتی شوشتری این رسم رایج است که درشب عروسی شال سبز می بندندوهمچنین شکستن کوزه جلوی پای عروس وداماد برای دوام وبقای شادی باز این سنتی مندائی است علاوه برآن بستن شاخه نخل یا ساختن حجله ازنی برای عروس ودامادمی باشد.
ازدیگر رسوم مندائیان غسل تعمید عروس وداماددرصبح روز عروسی است که به شکل حمام عروس وداماد دررودخانه تغییر شکل یافت ودرسال های اخیر به درحمام تغییر شکل داد. تبرک لباس عروس وداماد توسط روحانی ترمیدایا اشکندا یا کنزاربا که به شکل گلاب پاشی برلباس عروس وداماد وبخور دادن لباس تادهه های اخیر رایج بود وهنوز بخوردان رادرشوشتر غوغا می گویند که این هم واژه ای مندائی است.
صابئه کشون
منطقه صابئه کشون درکنار نهرگرگر ( کویرین ) یکی ازقدیم ترین آثار باستانی شوشتر وبنا بروجود حوض غسل تعمید به شکل درفش یا علامت صلیب شکسته به نظر می رسد که ساخت آن به دوره عیلامیان بازمی گرددچون این علامت در۳۲۰۰قبل از میلاد درتمدن عیلام رواج یافت ودرتپه های شوش برروی کاسه های سفالی نقش درفش یافت شده ، همچنین دراین منطقه معبد یا مندی ( معبد دین صابئه رامندی می گویند ) دردل سنگ کنده کاری شده ونهرهایی دردل سنگ برای این معبد جاری شده که درحدخودیکی از شاهکارهای هنری جهان باستان است.
قبرستان های قدیمی صابئه
درروستاهای کوزر وماهوردرمسیر عقیلی گتوند قبرستان وچاه باستانی به نام بئر المقدس ( چاه انجیری وچاه اناری ) وجودداردکه درورودی روستای کوزر قبرستان وسیعی باقی است این قبرستان باتوجه به شکل سنگ های قبور وجهت دفن مردگان ونیزتائید مندائیان یکی از قدیم ترین قبرستان های مندائیان شوشتر است همچنین وجود نی درچهار گوشه بناهای سنگی وجهت قرارگرفتن بنا مندائی بودن صاحبان این خانه های قدیمی را به اثبات می رساند.
لباس مردان وزنان شوشتر
مردم شوشتر تا یک قرن پیش همان لباس مندائیان را به تن می کردند که دربرخی از عکس های قدیمی مردان شوشتر عمامه یا چفیه سفید ودشداشه کوتاه وشال یا همیانه دور کمر بسته شده دیده می شوند. بسیاری از صنعتگران این شهر چفیه های سفید ویا سفید مایل به زرد به سر می کردند که این چفیه ها همان برزنقای مندائی می باشد. پوشیدن شلوار پنبه سفید درشوشتر رایج بوده وخانواده های زیادی درشوشتر پاچه های کتانی وپنبه ای سفید تولید می کردندکه برای لباس ومراسم دینی مندائیان کاربرد داشت.
رموز مندائی درساختمان های شوشتر
ازمهمترین رموز مندائی حوض آب درخانه ونیز به کاربرد نی درچهارگوشه ساختمان است که این نی نه دراستحکام بناتاثیری داردونه جنبه زینتی ویا زیبایی داردبلکه به عنوان یک گیاه مقدس درساختمان به کارمی رفت که می توان گفت دربیشتر خانه های قدیمی شهر نی درساختمان برای تبرک به کار رفته است.
عقیلی شوشتر
مندائیان اهواز منطقه عقیلی را از سکونتگاههای قدیمی مندائیان می دانند وبه گفته محققان مندائی آثار برخی از معابد مندائی درمنطقه عقیلی یافت شده است که وجود کوزر وماهور درمسیر عقیلی تایید کننده این نظریه است.

در دره قاجاریه ودرزمان امیرکبیر همچنین در زمان نادرشاه افشار حملات وقتل های فراوانی رامتحمل شدند که درزمان امیرکبیر بسیاری از آنها درشوشتر ودرمنطقه صابئه کشون قتل عام شدند برخی نیز مسلمان شده ودیگران مهاجرت کردند وتاکنون خانواده های بسیاری درشوشتر یافت می شوند که دراصل مندائی بوده ومسلمان شده اند.
شغل مندائیان شوشتر آهنگری ، طلاونقره کاری، میناکاری، وسیاه قلم کاری طلا ونقره می باشدکه این حرفه مختص این قوم بوده وهست . قایق سازی که پس از حضرت نوح درمیان مندائیان رواج یافت وبه آن نگاهی قدسی دارند؛ریخته گری وتراشکاری، ساخت وسایل کشاورزی مانند بیل وداس وکلنگ، مشک سازی ودباغی، از دیگر حرفه این قوم درشوشتر بوده است. مندائیان شوشتر را” آدامدون”می گویند که این شهر جزءمقدس ترین شهرهای آنان می باشد.