شورای انقلاب

نهاد رهبری کنندۀ انقلاب اسلامی ایران، تأسیس شده به پیشنهاد برخی مشاوران امام خمینی (ره) و ابتکار و فرمان ایشان در پاییز ۱۳۵۷ش. بحث جدی مبنی بر تشکیل این شورا، در سفر آیت الله مرتضی مطهری به پاریس با امام خمینی (ره) مطرح، و ایشان با فرمان امام به عنوان بازوی رهبری در داخلِ کشور تعیین شد. نخستین اعضای شورا علاوه بر مطهری که ریاست شورا را برعهده داشت، عبارت بودند از دکتر بهشتی، دکتر باهنر، آیت الله موسوی اردبیلی، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی، آیت الله طالقانی، آیت الله خامنه ای، آیت الله مهدوی کنی، احمد صدر حاج سیدجوادی، مهندس بازرگان، دکتر یدالله سحابی، مهندس عزت الله سحابی، مهندس مصطفی کتیرایی، سرتیپ علی اصغر مسعودی و سرلشکر ولی الله قرنی. این شورا که بنیاد و رسمیت آن در آذرماه ۱۳۵۷ به فرمان امام (ره) شکل گرفته بود، به عنوان یکی از اساسی ترین ارکان قدرت سیاسی و اجرایی انقلاب و یکی از نهادهای مهم پس از پیروزی انقلاب شناخته شد. مسئولیت های شورای انقلاب، اجرای تصمیم های رهبری در داخل کشور بود. پیش از انقلاب مأموریت های مهم شورا عبارت بود از هدایت راه پیمایی ها، مذاکره با مقامات دولتی، امنیتی، نظامی و سیاسی و حتی اعضای سفارت خانه های خارجی نظیر امریکا، تشکیل کمیتۀ نفت، کمیتۀ تنظیم اعتصابات و کمیتۀ استقبال. جلسات شورا ابتدا در منازل اعضای شورا تشکیل می شد و تصمیمات اخذشده بلافاصله جهت تأیید امام (ره) برای ایشان فرستاده می شد. مهم ترین کار شورا پیش از انقلاب، انتخاب رئیس دولت موقت و پیشنهاد آن به امام (ره) بود. پس از پیروزی انقلاب، شورا در کنار دولت موقت، نقش قوۀ مقننه را ایفا می کرد. مصوبات متعدد و پیچیده برای تشکیل نظام جدید و ایجاد ارکان قانونی، اجرایی، انتظامی و مالی تا بهار ۱۳۵۸ که مجلس اول تشکیل شد، یکسره برعهدۀ شورا بود. اشخاص دیگری که به شورای انقلاب دعوت شدند و رفته رفته حضور یافتند عبارت بودند از ابراهیم یزدی، ابوالحسن بنی صدر، حبیب الله پیمان، میر حسین موسوی، حسن حبیبی، آیت الله حسین علی منتظری، صادق قطب زاده، عباس شیبانی و علی اکبر معین فر. آخرین جلسۀ شورا به ریاست مهندس بازرگان، پنج شنبه شب ۲۶ تیر ۱۳۵۹ برگزار شد. خلاصه مذاکرات شورای انقلاب به قلم ناطق نوری باقی مانده است.