شهید ثالث
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی اهل البیت] ملا محمدتقی معروف به شهید ثالث فرزند ملا محمد ملائکه از مشاهیر علمای شیعه در قرن سیزدهم و سرشناسترین دانشمند خاندان برغانی است.
ملا محمدتقی برغانی در روستای «برَغان» کرج به دنیا آمد. او فرزند «ملا محمد ملائکه» از بزرگان حوزه علمیه قزوین بود. مقام علمی و معنوی ملا محمد، وی را به مرجعیت دینی رساند به طوری که با علمای اخباری همانند «ملا خلیل قزوینی» و «شیخ یوسف بحرانی» مناظرات علمی ترتیب داد. «تحفه الابرار» و «الدرّ الثمین» از آثار اوست.
محمدتقی به تشویق پدر، به تحصیل علوم دینی می پردازد. «وی تحصیلات مقدماتی و مقداری از فقه و اصول را در نزد دانشمندان قزوین به پایان برده و آنگاه رهسپار قم می شود. در آنجا در حوزه درسی علامه محقق میرزای قمی حضور یافته و سپس به اصفهان می رود و از بزرگان این شهر، حکمت و کلام را فرامی گیرد. بالاخره به کربلا می آید و چند سالی در درس «صاحب ریاض» شرکت جسته و بعد به ایران (تهران یا قزوین) بازمی گردد».
محمدتقی برغانی درباره شیخ جعفر کاشف الغطاء می گوید: «روزی مرحوم شیخ جعفر کاشف الغطاء وارد قزوین شد، وقت خواب فرارسید و همه خوابیدند و من هم در گوشه آن باغ خوابیدم. چون پاسی از شب گذشت، شنیدم شیخ مرا صدا می زند و می گوید: «برخیز و نماز شب به جای آر» عرض کردم: «بلی برمی خیزیم» شیخ رد شد و من دوباره خوابیدم. ناگهان صدایی به گوشم خورد؛ به دنبال آن روانه شدم. وقتی به نزدیک جایی که سروصدا می آمد رسیدم، دیدم جناب شیخ به تضرع و گریه و مناجات مشغول است و صدای ایشان چنان در من اثر گذاشت که از آن شب تاکنون که 25 سال می گذرد، هر شب برمی خیزم و به مناجات مشغول می شوم».
محمدتقی پس از اتمام تحصیلات در عراق، به تهران می آید. ورود او به پایتخت و تشکیل جلسات علمی، موجب شهرت وی می شود. عده ای از مردم برای آگاهی از رتبه فقهی ملا محمدتقی، از محضر گرانقدر «میرزا قمی» چنین سؤال کردند: به نظر حضرت عالی آیا حاج ملا محمدتقی مجتهد است یا نه؟ میرزای قمی فرمود: میان من و ایشان ملاقاتی صورت نگرفته است، شما از وی درباره مسئله ای سؤال کنید تا ایشان فتوای در آن مسئله را بر اساس قانون استدلال، به انجام برساند. سپس آن نوشته را نزد من بیاورید تا بدانم که وی قابل استنباط احکام شرعیه هست یا نه؟ سرانجام از ملا محمدتقی برغانی در خصوص مسئله ای فقهی، استفتاء می کنند و ایشان نیز در رساله ای کوچک، پاسخ آن را با استدلال بیان می کند... برغانی به عراق می رود و از استادش، آقا سید علی طباطبایی، اجازه اجتهاد می گیرد. بدین ترتیب، اجتهاد ملا محمدتقی بر همگان ثابت می شود.
شهید ثالث در متن اجازه نامه ای که به شاگردش «تنکابنی» داده، اسامی مشایخ اجازات خود را همین سه نفر معرفی کرده است. برخی میرزای قمی را به مشایج اجازه شهید ثالث افزوده اند.
حوزه علمیه قزوین در زمینه تدوین «دائره المعارف فقهی» سهم چشمگیری داشت. پس از برچیده شدن بساط اخباری و تجدید حیات فقه شیعه، در قرن سیزدهم هجری بیش از 40 اثر دائره المعارف گونه فقهی نگاشته شده که حدود نصف این آثار را «مکتب قزوین» به جهان علم تقدیم کرده است. برخی از آثار فقهی خاندان «برغانی» عبارتند از:
سید جمال الدین اسدآبادی، مصلح بیدارگر جهان تشیع را می توان از ثمرات حوزه علمیه قزوین و از شاگردان فکری خاندان «برغانی» شمرد. نبرد مدرسه فکری قزوین به رهبری خاندان برغانی، انحرافات مذهبی، شیخیه و بابیّه، ستم های دربار ایران و استعمار، تجمع زبده ترین و مشهورترین علوم عقلی و هجرت مشتاقان فلسفه به سمت قزوین، باعث شهرت این مرکز علمی شد.
ملا محمدتقی برغانی در روستای «برَغان» کرج به دنیا آمد. او فرزند «ملا محمد ملائکه» از بزرگان حوزه علمیه قزوین بود. مقام علمی و معنوی ملا محمد، وی را به مرجعیت دینی رساند به طوری که با علمای اخباری همانند «ملا خلیل قزوینی» و «شیخ یوسف بحرانی» مناظرات علمی ترتیب داد. «تحفه الابرار» و «الدرّ الثمین» از آثار اوست.
محمدتقی به تشویق پدر، به تحصیل علوم دینی می پردازد. «وی تحصیلات مقدماتی و مقداری از فقه و اصول را در نزد دانشمندان قزوین به پایان برده و آنگاه رهسپار قم می شود. در آنجا در حوزه درسی علامه محقق میرزای قمی حضور یافته و سپس به اصفهان می رود و از بزرگان این شهر، حکمت و کلام را فرامی گیرد. بالاخره به کربلا می آید و چند سالی در درس «صاحب ریاض» شرکت جسته و بعد به ایران (تهران یا قزوین) بازمی گردد».
محمدتقی برغانی درباره شیخ جعفر کاشف الغطاء می گوید: «روزی مرحوم شیخ جعفر کاشف الغطاء وارد قزوین شد، وقت خواب فرارسید و همه خوابیدند و من هم در گوشه آن باغ خوابیدم. چون پاسی از شب گذشت، شنیدم شیخ مرا صدا می زند و می گوید: «برخیز و نماز شب به جای آر» عرض کردم: «بلی برمی خیزیم» شیخ رد شد و من دوباره خوابیدم. ناگهان صدایی به گوشم خورد؛ به دنبال آن روانه شدم. وقتی به نزدیک جایی که سروصدا می آمد رسیدم، دیدم جناب شیخ به تضرع و گریه و مناجات مشغول است و صدای ایشان چنان در من اثر گذاشت که از آن شب تاکنون که 25 سال می گذرد، هر شب برمی خیزم و به مناجات مشغول می شوم».
محمدتقی پس از اتمام تحصیلات در عراق، به تهران می آید. ورود او به پایتخت و تشکیل جلسات علمی، موجب شهرت وی می شود. عده ای از مردم برای آگاهی از رتبه فقهی ملا محمدتقی، از محضر گرانقدر «میرزا قمی» چنین سؤال کردند: به نظر حضرت عالی آیا حاج ملا محمدتقی مجتهد است یا نه؟ میرزای قمی فرمود: میان من و ایشان ملاقاتی صورت نگرفته است، شما از وی درباره مسئله ای سؤال کنید تا ایشان فتوای در آن مسئله را بر اساس قانون استدلال، به انجام برساند. سپس آن نوشته را نزد من بیاورید تا بدانم که وی قابل استنباط احکام شرعیه هست یا نه؟ سرانجام از ملا محمدتقی برغانی در خصوص مسئله ای فقهی، استفتاء می کنند و ایشان نیز در رساله ای کوچک، پاسخ آن را با استدلال بیان می کند... برغانی به عراق می رود و از استادش، آقا سید علی طباطبایی، اجازه اجتهاد می گیرد. بدین ترتیب، اجتهاد ملا محمدتقی بر همگان ثابت می شود.
شهید ثالث در متن اجازه نامه ای که به شاگردش «تنکابنی» داده، اسامی مشایخ اجازات خود را همین سه نفر معرفی کرده است. برخی میرزای قمی را به مشایج اجازه شهید ثالث افزوده اند.
حوزه علمیه قزوین در زمینه تدوین «دائره المعارف فقهی» سهم چشمگیری داشت. پس از برچیده شدن بساط اخباری و تجدید حیات فقه شیعه، در قرن سیزدهم هجری بیش از 40 اثر دائره المعارف گونه فقهی نگاشته شده که حدود نصف این آثار را «مکتب قزوین» به جهان علم تقدیم کرده است. برخی از آثار فقهی خاندان «برغانی» عبارتند از:
سید جمال الدین اسدآبادی، مصلح بیدارگر جهان تشیع را می توان از ثمرات حوزه علمیه قزوین و از شاگردان فکری خاندان «برغانی» شمرد. نبرد مدرسه فکری قزوین به رهبری خاندان برغانی، انحرافات مذهبی، شیخیه و بابیّه، ستم های دربار ایران و استعمار، تجمع زبده ترین و مشهورترین علوم عقلی و هجرت مشتاقان فلسفه به سمت قزوین، باعث شهرت این مرکز علمی شد.
wikiahlb: شهید_ثالث
[ویکی شیعه] شهید ثالث (ابهام زدایی). شهید ثالث به چند تن از علما اطلاق می شود:
wikishia: شهید_ثالث_(ابهام زدایی)
پیشنهاد کاربران
پیشنهادی ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید