[ویکی نور] محمد بن عبدالکریم شهرستانی از مفسران برجسته قرن پنجم و ششم هجری(479-548) در «شهرستان» از توابع خراسان دیده به جهان گشود.در نظامیه نیشابور با استفاده از اساتید بنامی چون احمد خوافی، ابونصر قریشی، ابوالقاسم انصاری، علی بن احمد بن محمد المدائنی و...در فقه، کلام، تفسیر، حدیث، اصول و...تحصیلات خویش را به پایان برد.
پس از فارغ التحصیلی از نظامیه نیشابور، به خوارزم و مکه رفت و در بازگشت از مکه به درخواست نظامیه بغداد که یکی از مهم ترین حوزه های آموزشی اهل سنت به شمار می آمد، سه سال از 510 تا 513 ه.ق به تدریس و موعظه دانشجویان پرداخت.
شهرستانی در حیات علمی خود آثار بسیاری-که برخی تا بیست اثر شمارش کرده اند-به جهان علم و دانش عرضه داشت، اما سوگمندانه از این تعداد که به نظر می رسد از نظر محتوا و دقت در ردیف آثار بر جای مانده اوست، تنها چند اثر بیشتر بر جای نمانده است، که عبارتند از:
مجموع صفحات مفاتیح الاسرار در دو مجلد 838 صفحه است که از این مقدار حدود 54 صفحه دیدگاه های نویسنده در علوم قرآنی است.
درباره شهرستانی پژوهشهای قابل توجهی صورت پذیرفته است، اما هنوز هم ناگفته ها و نایافته های بسیاری در زندگی او وجود دارد.یکی از این نادانسته ها گرایش مذهبی و فرقه ای شهرستانی است.این مسأله با وجود کتابهای بسیار وی، که می تواند نشانگر باورهای مذهبی او باشد، هنوز هم(به خصوص پیش از کشف تفسیر «مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار» در کتابخانه ملی) از نقاط ابهام زندگی شهرستانی شناخته می شود.چه اینکه شهرستانی به جهت گرایش مذهبی خود که در نگاه بسیاری الحاد بود و زندگی در عصری که جنگهای مذهبی و فرقه ای به اوج خود رسیده بود و در اصفهان و ری و نیشابور زد و خوردهای فرقه ای هر روز شدت بیشتری می گرفت، ناچار از زندگی در پناه تقیه بود، به گونه ای که او در بسیاری از آثار خود جز «مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار»، خویش را سنی اشعری جلوه می دهد.این مسأله سبب شده عده ای وی را اشعری مذهب معرفی کنند.
ابن خلکان می نویسد: «ابوالفتح محمد بن ابی القاسم عبدالکریم بن ابی بکر احمد الشهرستانی، المتکلم علی مذهب الاشعری کان اماما مبرزا فقیها متکلما...»
پس از فارغ التحصیلی از نظامیه نیشابور، به خوارزم و مکه رفت و در بازگشت از مکه به درخواست نظامیه بغداد که یکی از مهم ترین حوزه های آموزشی اهل سنت به شمار می آمد، سه سال از 510 تا 513 ه.ق به تدریس و موعظه دانشجویان پرداخت.
شهرستانی در حیات علمی خود آثار بسیاری-که برخی تا بیست اثر شمارش کرده اند-به جهان علم و دانش عرضه داشت، اما سوگمندانه از این تعداد که به نظر می رسد از نظر محتوا و دقت در ردیف آثار بر جای مانده اوست، تنها چند اثر بیشتر بر جای نمانده است، که عبارتند از:
مجموع صفحات مفاتیح الاسرار در دو مجلد 838 صفحه است که از این مقدار حدود 54 صفحه دیدگاه های نویسنده در علوم قرآنی است.
درباره شهرستانی پژوهشهای قابل توجهی صورت پذیرفته است، اما هنوز هم ناگفته ها و نایافته های بسیاری در زندگی او وجود دارد.یکی از این نادانسته ها گرایش مذهبی و فرقه ای شهرستانی است.این مسأله با وجود کتابهای بسیار وی، که می تواند نشانگر باورهای مذهبی او باشد، هنوز هم(به خصوص پیش از کشف تفسیر «مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار» در کتابخانه ملی) از نقاط ابهام زندگی شهرستانی شناخته می شود.چه اینکه شهرستانی به جهت گرایش مذهبی خود که در نگاه بسیاری الحاد بود و زندگی در عصری که جنگهای مذهبی و فرقه ای به اوج خود رسیده بود و در اصفهان و ری و نیشابور زد و خوردهای فرقه ای هر روز شدت بیشتری می گرفت، ناچار از زندگی در پناه تقیه بود، به گونه ای که او در بسیاری از آثار خود جز «مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار»، خویش را سنی اشعری جلوه می دهد.این مسأله سبب شده عده ای وی را اشعری مذهب معرفی کنند.
ابن خلکان می نویسد: «ابوالفتح محمد بن ابی القاسم عبدالکریم بن ابی بکر احمد الشهرستانی، المتکلم علی مذهب الاشعری کان اماما مبرزا فقیها متکلما...»
wikinoor: شهرستانی،_محمد_بن_عبدالکریم