شهرستان سبزوار

شهرستان سبزوار یکی از شهرستان های قدیمی استان های خراسان می باشد که در آبان ماه ۱۳۱۶ تأسیس شده است. [ ۳] این شهرستان امروزه استان خراسان رضوی قرار دارد. مرکز این شهرستان شهر سبزوار است. جمعیت شهرستان بنا بر سرشماری ۱۳۹۵ برابر ۳۰۶٬۳۱۰ نفر[ ۲] و بنا بر برآورد سال ۱۴۰۰ برابر ۲۹۹٬۸۰۰ نفر[ ۴] گزارش شده است. علت اصلی کاهش جمعیت، انتزاع شهرستان ششتمد از شهرستان سبزوار در سال ۱۳۹۹ است. در سال های اخیر پنج شهرستان جغتای، جوین، خوشاب، داورزن و ششتمد از شهرستان سبزوار جدا شده اند. سبزوار و این شهرستان ها دو نماینده در مجلس شورای اسلامی دارند.
• مناره خسروگرد در نزدیکی روستای خسروگرد؛
• مسجد پامنار واقع در خیابان بیهق؛
• مسجد جامع سبزوار واقع در خیابان بیهق؛
• آرامگاه حاج ملا هادی سبزواری؛
• آرامگاه ملا حسین کاشفی؛
• یخ دان های جنوب سبزوار معروف به شش یخدونا؛
• کاروان سراهای پرشمار؛
• بازار سرپوشیده واقع در چهارراه بیهق.
• آرامگاه اسطوره ای سهراب واقع در شهرداری سبزوار.
در دومین قانون تقسیمات کشوری ایران ( مصوب آبان ۱۳۱۶ ) ، شهرستان سبزوار یکی از ۴ شهرستان استان ( شمال شرق ) تعیین شد و مشتمل بر سه بخش بود:
• سبزوار، براکوه، طبس، جوین ( به مرکزیت حکم آباد )
• مزینان، فرومد، کاه باشتن، خوارتوران ( به مرکزیت داورزن )
• کوه میش، شامکان، تکاب، ربع شامات ( به مرکزیت همایی ) [ ۵]
فقط دو ماه بعد یعنی دی ۱۳۱۶، تقسیمات اصلاح شد و سبزوار یکی از ۷ شهرستان استان نهم بود، مشتمل بر پنج بخش: سبزوار، جغتای، داورزن، صفی آباد، و تکاب. [ ۶]
دو سال بعد نام بخش تکاب به ششتمد تغییر کرد. [ ۷]
خرداد ۱۳۳۹ بخش های بام و صفی آباد و جغتای از شهرستان سبزوار جدا شدند تا به همراه بخش اسفراین از شهرستان بجنورد، شهرستان نوبنیاد اسفراین را تشکیل دهند. [ ۸]
آذر همان سال بخش جغتای به شهرستان سبزوار عودت داده شد. [ ۹]
دهستان طبس و دهستان بالاجوین نیز به ترتیب در خرداد و دی سال بعد به بخش های حومه و جغتای شهرستان سبزوار عودت داده شدند. [ ۱۰] [ ۱۱]
پس از انقلاب ۱۳۵۷، سومین قانون تقسیمات کشوری ایران ( مصوب ۱۳۶۲ ) مبنای کار قرار گرفت.
بخش های جوین، روداب، و خوشاب هر سه در ۲۱ تیر ۱۳۶۸ ایجاد شدند. [ ۱۲]