شهرستان جیمسار

شهرستان جیمسار ( به اویغوری: جىمىسار ناھىیىسى ) ( به چینی: 吉木萨尔县، به پین یین: Jímùsà'ěr Xiàn ) یک شهرستان در چین است که در ولایت خودمختار سانجی هوئی واقع شده است. [ ۱]
شهر جیمسار در مجاورت خرابه های شهر تاریخی بش بالیغ واقع شده است. این شهر که میان سده های دوم تا هفتم هجری در منابع شرقی از آن بسیار یاد شده است در سدهٔ دوازدهم میلادی بنیاد نهاده شد و یکی از پایتخت های خاقانات اویغور بوده .
از سدهٔ ۱۲ میلادی در منابع چینی از این شهر در جایگاه یک شاهزاده نشین یادشده و یکی از چهار پادگان چینیان در این شهر برپابوده است. چینیان در این زمان از این شهر به نام کینمان و پی تینگ یادکرده اند. در سنگ نبشته اورخون نیز از این شهر یادشده است. تبتی ها با جنگ های فراوان توانستند کنترل این شهر را به چنگ آرند. سپس اویغورها بر آن دست یازیدند. در ۳۷۲ هجری این شهر دارای پنجاه نیایشگاه بودایی و نیز نیایشگاه های مانوی بوده است. پیشهٔ مردمان این شهر در این زمان پرورش اسب، سبزیکاری و فلزکاری بوده است. در حدودالعالم نیز یادی از این شهر شده است. درآینده قراختاییان بر این شهر چیرگی یافتند.
در ۶۰۶ هجری فرمانروای اویغور خودداسته شهر را به مغولان تسلیم نمود و خود نیز با ایشان هم پیمان و همرزم شد. با تشکیل امپراتوری مغول اسلام به این شهر راه یافت. رخنهٔ اسلام به بش بالیغ فرمانورای اویغوری این منطقه را که دارای لقب ایدی قوت بود را نگران ساخت و او در رمضان ۶۵۶ در دستوری پنهانی فرمان کشتار مسلمانان را داد ولی توطئه اش فاش گشت و به دستور منکوقاآن دستگیر و کشته شد ولی با این همه دودمان او همچنان در بش بالیغ بر سر کار ماند.
از ۶۵۸ هجری به پس با تقسیم امپراتوری مغولان میان خان ها بش بالیغ با خودمختاری نیمبندی رسید. درآینده این شهر مرکز پیوند میان چین و آسیای مرکزی بود. در آینده این شهر به دولت جغتایی رسید و از سدهٔ هفتم هجری که بگذریم دیگر نامی از این شهر در تاریخ دیده نمی شود. می نماید با سرنگونی دولت ایدی قوت در این زمان شهر نیز از میان رفته باشد.