شهرستان اوز

شهرستان اِوَز یکی از شهرستان های استان فارس ایران است که در فاصلهٔ ۳۴۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر شیراز قرار دارد. مرکز این شهرستان، شهر اِوَز است. [ ۱]
بخش اوز در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۹۸ و با تصویب هیئت دولت، از شهرستان لارستان مستقل شده و به شهرستان ارتقا یافت. [ ۲] [ ۳] فرماندار شهرستان اوز محمد محمدی است. [ ۴]
• بخش مرکزی شهرستان اوز
• دهستان اوز
• دهستان فیشور
شهر: اوز
• بخش بیدشهر
• دهستان بیدشهر
• دهستان قلات
شهر: کوره
• مسجد جامع اوز: کتیبه موجود در مسجد جامع اوز می گوید بنا متعلق به سال ۱۱۹۴ قمری است. همچنین به نظر می رسد مسجد در سال ۱۳۰۳ قمری نوسازی شده است. همچنین یک کتیبه دیگر نیز که نشان از بازسازی بنا در سال ۱۳۰۴ قمری دارد در سمت راست محراب روی دیوار مسجد نصب شده است. درحال حاضر در این مسجد بقایای دو دوره معماری دیده می شود. بخش قدیمی مسجد شبستانی است با ۲۴ ستون گرد که در چهار ردیف شش تایی قرار گرفته اند. البته ارتفاع سقف بیش از این هاست، چراکه روی ستون ها از طاق هایی با خیز زیاد استفاده شده است. پایه ستون ها برخلاف بدنه اصلی ستون ها مربعی شکل اند. مصالح این بخش قدیمی عمدتا از خشت است و برای پوشش این بخش نیز از چوب بهره برده شده است. پوشش سقف مسطح است و تیرهای چوبی اصلی به واسطه چوب های نازکی که حدفاصل تیرهای اصلی را پر کرده اند، کنار یکدیگر قرار گرفته اند. علاوه بر کاربرد خشت در ساخت مایه بنا و چوب برای پوشش، برای تزیینات بنا از گچ بری هایی با طرح هایی ساده بهره برده شده است. دریاچه هیرم: دریاچه هیرم در ۵ کیلومتری جنوب روستای هیرم از توابع دهستان بیدشهر شهرستان اوز در ۴۵ کیلومتری شرق اوز قرار دارد. این دریاچه از جمله دریاچه های دائمی و آب شور استان فارس است که دارای ۴ کیلومتر مربع مساحت و ۳ متر عمق می باشد. این دریاچه از زیستگاه های حائز اهمیت زمستان گذرانی و جوجه آوری پرندگان در کشور است و هر ساله ۴۰۰۰ پرنده مهاجر آبزی و کنار آبزی از کشورهای همسایه به این مکان مراجعه می نمایند. فلامینگو، انواع اردک و مرغابی و عقاب خاکستری، از جمله پرندگان مهاجری هستند که از قفقاز به این منطقه مهاجرت می کنند. دریاچه هیرم یکی از زیباترین تفرجگاه های استان فارس است و در فصل تابستان افراد زیادی برای درمان بیماری های پوستی از آب این دریاچه استفاده می کنند. این دریاچه در زبان محلی «هی بای» نامیده می شود. قلعه پرویزه اوز: این قلعه مربوط به دوران ساسانیان بر فراز کوهی، در ارتفاع ۲۰۰ متری قرار دارد و اطراف آن پرتگاه است . این بنا از سنگ ، گچ ، ساروج و خشت ساخته شده و دارای بقایای ایوان، شاه نشین، آب انبار ، زیر زمین ، اتاق و حیاط است. این قلعه ۲۵ هزار متر مربعی تنها بنای باقی مانده اش برج ۳متری است که از آن برای دیدبانی استفاده می شد . کاروانسرای سیفا: کاروان سرای غرب اوز ( سیفا ) یکی از آثار ملی ثبت شده ایران در اوز است که قدمت آن مربوط به صفویه می باشد و در تاریخ ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ به شماره ثبت 12720 در مجموعه آثار تاریخی ایران ثبت شده است. نشانی این اثر ملی ثبت شده. آب انبار سلفی اوز: یکی از آب انبارهای معروف و جاهای دیدنی اوز، برکه یا آب انبار سلفی اوز است که موقعیت آن در شمال شهر اوز قرار دارد. آب انبار سلفی، از لحاظ تاریخی به دوره تیموری می رسد. این آب انبار سنگ نوشته ای دارد که قدمت آن را به ۷۵۰ سال پیش می رساند. این لوح سنگی که در سردر اصلی آب انبار قرار گرفته است، نشان می دهد که شخصی نیکوکار به نام حاج محمد زینل شمسایان، بنا را در سال ۷۰۰ هجری قمری احداث کرده است. این آب انبار را می توان قدیمی ترین آب انبار شهر اوز دانست. آب انبار سلفی در محله محمودی قرار گرفته و در تاریخ ۴ تیر ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۲۹ به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران ثبت ملی شده است. آب انبار سلفی اوز مثل سایر آب انبارهای شهر از مصالح سنگ، گچ و ساروج، با معماری مدور و سقف بنا با چیدمان سنگ ها به صورت مخروطی ساخته شده است. نوع گچ به کار رفته در این بنا، نوعی گچ مخصوص بنام کوپال است که دانه های آن درشت بوده و گچ پزان قدیمی به شیوه ای خاص آن را بعمل می آورند و بسیاری از سالخوردگان بر این باور هستند که راز ماندگاری این یادمان تاریخی، استفاده از این نوع گچ به کار رفته در آن است. کاروانسرای عبدکثیر: واقع در ۵ کیلومتری جاده اوز – گراش در جوار امامزاده معلم کثیر، این کاروانسرا طی شماره ۱۲۷۰۶ مورخه ۱۹/۴/۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مصالح به کار رفته در آن سنگ، گچ و ساروج است. نوع معماری آن بسیار زیباست. این کاروانسرا نیز در حال تخریب و نابودی است. چهارطاقی فیشور: چهار طاقی محلچه مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان اوز، روستای محلچه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۴ تیر ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۶۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. ویرانه های بنایی چهارطاقی در ناحیۀ چاه در نزدیکی روستای فیشور در شهرستان اوز می باشد. ویرانه های آتشکدۀ چاه فیشور، سه جِرز بزرگ است که از گچ و آهک و سنگ لاشه ساخته شده و فقط شش متر از ارتفاع آن ها بازمانده است. شیوۀ مهندسی سه کنج جرزها نشان می دهد که بنا چهار طاقی و دارای گنبد بوده است. دربارۀ سالیابی آتشکدۀ چاه فیشور هیچ مدرکی در دست نیست اما چنین می نماید که متعلق به دورۀ ساسانی است. روستای محلچه قدمتش به پیش از اسلام می رسد و دارای آثار تاریخی زیادی است که معروفترین آن چهارطاقی محلچه که آتشکده زرتشتیان بوده است است. دژهای کلاته پرویزه عبدالقادری پس تنب و زیرجد برکهٔ سلفی که بر اساس مستندهای مهم و اعلام سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری در زمان حکومت تیموریان ساخته شده اند، سد و چاه های تنگه عنوه، مسجد جامع، قلعه پرویزه و توپ نادری در کنار این قلعه، قدمت اوز را به سالیان دور و دراز می کشاند. از جمله آثار باستانی دیگری که در این شهر وجوددارند خانه های خشتی بسیار قدیمی با بادگیرهای بزرگ و زیبا هستند. علاوه بر آن به حمام قدیمی این شهر که معروف به حمام شهرداری است و آب انبارهای قدیمی از جمله به آب انبار ملامحمد کرامتی که قدمتی نزدیک به سیصد سال دارد، نیز می توان اشاره کرد. در ۳ کیلومتری اوز در روی کوه قلعه ای درست شده است، به نام قلعهٔ پرویزه ( به زبان محلی: پَروِدَه ) که در آن آثار زیادی وجود دارند. ازجملهٔ خانه های مسکونی خشتی اوز می توان به خانهٔ رئیس محمدسعید سوداگر و خانهٔ حاجی ملاعبدالرحیم کرامتی اشاره کرد.
• آتشکده فیشور