لغت نامه دهخدا
- شهرداری تهران ؛ پس از اعلام مشروطیت در سال 1325هَ. ق. قانون بلدیه بتصویب مجلس شورای ملی رسید. برطبق قانون مزبور حفظ منابع شهر در ایفای حوایج اهالی و آذوقه شهر و نظافت و روشنایی و تقسیم آب بعهده ٔبلدیه واگذار شد و عوارض شهرداری بتدریج وضع گردید.با این وضع شهرداری تهران از سال 1300 هَ. ش. شروع بساختمان محلی کرد در شمال میدان سپه . عواید شهرداری در سال 1300 هَ. ش. بوسیله دو اداره وصول میگردید. عواید مستقیم که بوسیله اداره عواید مستقیم وصول میشد عبارت بود از عواید مستغلات ، مالیات اصناف ، مالیات نمایشها و عواید مختلف. تنظیف شهر بوسیله رفتگران انجام میگرفت و آنها در نه قسمت شهر و هر قسمت تحت نظر یک نایب خدمت میکردند. عملیات ساختمانی شهر تهران بوسیله اداره ساختمان انجام میگرفت ( اکنون سازمانی بنام شهرسازی در شهرداری دایر گردیده است که ساختمانهای شهر و صدور پروانه ساختمانی از مسؤولیتهای آن اداره می باشد ). از سال 1306 هَ. ش. توسعه خیابانهای شهر شروع شد. در سال 1308 هَ. ش. قسمتی از قبرستان چهارراه حسن آباد تبدیل به باغچه گردید و بقیه آن بمصرف شعبه شهرداری و عمارت اطفائیه ( آتش نشانی ) رسید. با تصویب قانون احداث و توسعه معابر مصوب آبانماه 1313 هَ. ش. بیش از پیش بتوسعه خیابانها پرداختند و آسفالت خیابانهای شهر شروع شد و بعضی خیابانها هم سنگفرش گردید. شهرداری علاوه بر ساختمانهای شهری بساختمان گورستان جدید ( مسگرآباد ) اقدام کرد. از سال 1309 هَ. ش. که انجمن شهر تشکیل گردید بروشنایی شهر توجه شد و بفکر تهیه کارخانه برق مستقل افتادند و کارخانه ای ایجاد کردند. در سال 1308 هَ. ش. چهار شعبه شهرداری بنام بخش در چهار نقطه شمال و شرق و غرب و جنوب تشکیل گردید. در سال 1315 هَ. ش. تعداد بخشها به هشت رسید. بعلاوه در شهرری و شمیران هم دو بخش عهده دار وظایف شهرداری شدند. در سال 1319 هَ. ش. برای آنکه بخشهای مذکور تا حدی استقلال و آزادی عمل داشته باشند بچهار برزن کامل تبدیل گردیدند که هر یک وظیفه شهرداری را انجام میدادند. در سال 1325 هَ. ش. تعداد برزنها به 16 افزایش یافت. بتازگی هر یک از برزنها عنوان شهرداری یافته اند.
فرهنگ فارسی
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
دانشنامه آزاد فارسی
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
سازمانی حقوقی که مسئول اداره و تنظیم قسمتی از خدمات عمومی مورد نیاز مردم شهر است. در ۱۲۵۸ش پس از سفرهای ناصرالدین شاه قاجار به اروپا و به دستور وی اداره ای برای بعضی از امور شهری با عنوان ادارۀ تنظیفیه و احتسابیۀ دارالخلافۀ تهران به ریاست محمد حسن خان صنیع الدوله تأسیس شد. پس از استقرار مشروطیت و تصویب کتابچۀ قانون بلدیه در ۱۲۸۵ از سوی مجلس شورای ملی برای اجرای اصلاحات شهری و حفظ منافع و ایفای حوایج اهالی شهرنشین، ادارۀ بلدیه در عمارتی واقع در سبزه میدان تهران تأسیس شد؛ ولی مداخلات خارجی و اغتشاشات داخلی مانع از فعالیت آن شد. در زمان احمد شاه قاجار (حک: ۱۲۹۷ـ۱۳۰۴) ادارۀ بلدیه فعالیت خود را رسماً آغاز کرد. پس از کودتای ۱۲۹۹ ساختمان بلدیۀ تهران در شمال میدان توپخانه بنا شد و در فروردین ۱۳۰۰ با چهارده ماده رسماً شروع به کار کرد. ادارات اصلی بلدیه عبارت بودند از مرکزی، محاسبات، صحیه و معاونت عمومی. در ۴ مرداد ۱۳۰۴ رضاخان با انتصاب کفالت بلدیه، آن را تا حدی خصلت نظامی داد. سه ادارۀ مهندسی و تنظیف، ارزاق و امور خیریه، با دوایر و شعب خود ضمیمۀ سه ادارۀ اصلی شد و چهار ناحیه داشت که زاویۀ مقدسه و شمیران را نیز شامل می شد. در ۱۳۰۶ش برخی دیگر از نواحی محلی زیر نظر نواحی چهارگانه قرار گرفتند و همۀ آن ها از امکانات سجل احوال، میاه، روشنایی، تنظیف، ارزاق و ساختمان برخوردار شدند و ضمن توسعۀ خیابان ها آسفالت آن ها نیز آغاز شد. در همین سال درپی اقدامات رضا شاه، ۱۳۴ بلدیه در سراسر کشور تأسیس شد. در ۱۳۰۷ تغییرات اساسی در آن داده شد و ضمن توسعۀ ساختمان های شهری، ادارۀ خیریه، مریض خانۀ بلدی، دارالمجانین و پست های امدادی ایجاد شد؛ اطفائیۀ بلدیه در ۲۵ دی همان سال تأسیس شد. در ۱۳۰۸ بلدیۀ اراک و قزوین به بلدیۀ مرکز پیوست و تشکیلات آن ادارۀ مرکزی، نواحی، ادارۀ صحیۀ عمومی، و محاسبات را شامل می شد. در همان سال قسمتی از قبرستان حسن آباد به ادارۀ بلدیه و عمارت اطفائیه تبدیل شد و با خرید وسایل و خودروهای آتش نشانی از شرکت های تجاری روس و آلمان ادارۀ اطفائیۀ آن تجهیز شد. در ۱۳۰۹ با تصویب قانون بلدیه و نظام نامۀ آن، سازمان بلدیه مرکب از ادارۀ بلدیه و انجمن بلدی با وظایف و تعاریف جدید شروع به فعالیت کرد. ادارۀ بلدیه به همت وزیر داخله (کشور) و انجمن بلدی به همت اهالی محل تشکیل می شد. در ۱۳۱۳ با توسعه و پیشرفت شهر، عملیات توسعه و احداث معابر، خیابان سازی و ساختمان سازی در دستور کار بلدیه قرار گرفت. در ۱۵ شهریور ۱۳۱۵ مهمانخانۀ بلدیه افتتاح شد؛ تعداد نواحی و بخش های بلدیه به هشت بخش رسید. دو بخش هم عهده دار وظایف بلدیه در شهرری و شمیران شدند که در ۱۳۱۹ به چهار برزن تقسیم شدند. در ۱۰ خرداد ۱۳۱۴ با تأسیس فرهنگستان زبان، واژۀ شهرداری جایگزین بلدیه شد. در ۱۳۴۷ مکانیزه کردن سیستم ها در شهرداری با عنوان طرح مکانوگرافی آغاز شد و در همان سال پروژۀ نوسازی و طرح جامع شهر، به ثمر نشست. در ۱۳۴۸ با انتصاب مهندس غلامرضا نیک پی (۱۳۴۸ـ۱۳۵۶ش) ساخت اتوبان ها و پارک ها، طرح جامع، عوارض شهری ـ اخذ عوارض از کامیون ها و اتوبوس های غیرکرایه ای و پلاک سفید ـ احداث پارکینگ، و تعیین حریم شهر تهران در دستور کار قرار گرفت. در ۱۳۴۹ کارخانۀ تبدیل زباله به کود تأسیس شد. در ۱۳۵۰ آزمایشگاه مکانیک خاک، سازمان عمران و نوسازی عباس آباد، قسمت درآمدهای عمومی، سازمان ادارۀ کل بودجه تأسیس شد و محلی برای نگهداری اطفال معلول درنظر گرفته شد. در ۱۳۵۱ طرح مکانوگرافی با سه قسمت مکانوگرافی، آمار و خدمات عمومی به ادارۀ کل آمار و مکانوگرافی تبدیل و اولین رایانه نصب و راه اندازی شد. در ۱۳۵۲ پارک نیاوران، سازمان امور بازرسی، سازمان موتوری ایجاد شد و سازمان کشتارگاه و سردخانۀ تهران تغییر یافت و در سازمان معاونت شهرسازی و برنامه ریزی تجدیدنظر شد. شهرسازی مناطق و پارکینگ های منطقه ای ایجاد و برای کارمندان شهرداری خانه های سازمانی ساخته شد؛ اختصاص اعتبار دولت برای امور عمرانی و تنظیف جنوب شهر، احداث پارک و ساختمان دریاچه مصنوعی در جنوب میدان آزادی (شهیاد)، طرح ایجاد خانه های سازمانی برای کادر افراد پلیس ادارۀ راهنمایی و رانندگی پایتخت و طرح خانه های سازمانی، آسایشگاه ۳۰۰ تختخوابی سالمندان و حمام در کهریزک، از جملۀ اقدامات در این سال بود. در ۱۳۵۴ ادارۀ کل آمار و مکانوگرافی به سازمان خدمات رایانه ای تغییرنام یافت. در ۱۳۵۶ سیستم های راهنمایی و رانندگی مکانیزه شد. در ۱۳۵۹ ارائۀ خدمات به روز در دستور کار قرار گرفت. در ۳۱ خرداد ۱۳۷۱ سازمان خدمات رایانه ای شهرداری پایتخت با نام سازمان آمار و اطلاعات و خدمات شهرداری تهران مستقل شد. در ۱۳۷۲ بانک های اطلاعاتی املاک، خودروها و شماره گذاری، تخلفات، شکایات، گواهی نامه و عوارض خودرو ایجاد شد. در ۱۳۷۴ پروژۀ پام (پروژۀ اتوماسیون مناطق و ستادهای شهرداری) با هدف کاهش مشکلاتی از قبیل یکپارچه نبودن نرم افزارها، تنوع تجهیزات، کند بودن سرعت گردش کار و کمبود اطلاعات و آمار مدیریتی برای برنامه ریزی شکل گرفت. در ۱۳۸۲ با مطرح شدن اهداف آرمانی دولت الکترونیک، بحث شهرداری الکترونیک با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدیریت شهرداری، در دستور کار قرار گرفت و بر این اساس، نیاز تدوین طرح جامع ICT شهرداری تهران عنوان شد. هم زمان به منظور ساماندهی امور فناوری سیستم های اطلاعاتی شورای آمار و انفورماتیک شهرداری تهران به وجود آمد. این شورا تدوین طرح مذکور را بر عهدۀ سازمان قرار داد و طرح جامع ICT شهرداری تهران تهیه و ارائه شد. در ۱۳۸۳ سازمان آمار و اطلاعات و خدمات شهرداری تهران به سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران تغییر نام یافت. در ۱۳۸۵ به منظور تسریع و پی گیری عرضۀ خدمات سامانه های ۱۳۷ و ۱۸۸۸ ایجاد شد. در همین سال شهرداری تهران ۴۱درصد از سهام بانک سرمایه را خریداری کرد و سیستم مالی خود را از نقدی به تعهدی تغییر داد. ۵۰ شعبۀ تعاونی اعتبار راه اندازی شد و تعداد آن به ۵۸ شعبه برای پرداخت وام ازدواج و دادن تسهیلات به کارمندان شهرداری رسید و به ۱۶۰هزار زوج در همین سال وام ازدواج پرداخت شد. در ۱۳۸۵ زیرمجموعۀ شهرداری شامل چهارده سازمان (بازرسی، میادین میوه و تره بار، بهشت زهرا، بازیافت و تبدیل مواد، زیباسازی پارک ها و فضای سبز، حمل ونقل و ترافیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات، آتش نشانی و خدمات ایمنی، بازنشستگی شهرداری، فرهنگی و هنری، مدیریت و نظارت بر تاکسی رانی، سرمایه گذاری، مشارکت های مردمی، پیشگیری و مدیریت بحران)، هشت شرکت (شهروند، اتوبوس رانی، عرف ایران، یادمان سبز، کنترل ترافیک تهران، کنترل کیفیت هوا، حمل و نقل کالای تهران ـ پیک بادپا ـ و راه آهن شهری تهران (مترو)) و نهاد مدیریت و برنامه ریزی تهیۀ طرح های توسعۀ شهری است.
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
بلدیه تهران، میدان توپخانه اواخر دوره قاجار
سازمانی حقوقی که مسئول اداره و تنظیم قسمتی از خدمات عمومی مورد نیاز مردم شهر است. در ۱۲۵۸ش پس از سفرهای ناصرالدین شاه قاجار به اروپا و به دستور وی اداره ای برای بعضی از امور شهری با عنوان ادارۀ تنظیفیه و احتسابیۀ دارالخلافۀ تهران به ریاست محمد حسن خان صنیع الدوله تأسیس شد. پس از استقرار مشروطیت و تصویب کتابچۀ قانون بلدیه در ۱۲۸۵ از سوی مجلس شورای ملی برای اجرای اصلاحات شهری و حفظ منافع و ایفای حوایج اهالی شهرنشین، ادارۀ بلدیه در عمارتی واقع در سبزه میدان تهران تأسیس شد؛ ولی مداخلات خارجی و اغتشاشات داخلی مانع از فعالیت آن شد. در زمان احمد شاه قاجار (حک: ۱۲۹۷ـ۱۳۰۴) ادارۀ بلدیه فعالیت خود را رسماً آغاز کرد. پس از کودتای ۱۲۹۹ ساختمان بلدیۀ تهران در شمال میدان توپخانه بنا شد و در فروردین ۱۳۰۰ با چهارده ماده رسماً شروع به کار کرد. ادارات اصلی بلدیه عبارت بودند از مرکزی، محاسبات، صحیه و معاونت عمومی. در ۴ مرداد ۱۳۰۴ رضاخان با انتصاب کفالت بلدیه، آن را تا حدی خصلت نظامی داد. سه ادارۀ مهندسی و تنظیف، ارزاق و امور خیریه، با دوایر و شعب خود ضمیمۀ سه ادارۀ اصلی شد و چهار ناحیه داشت که زاویۀ مقدسه و شمیران را نیز شامل می شد. در ۱۳۰۶ش برخی دیگر از نواحی محلی زیر نظر نواحی چهارگانه قرار گرفتند و همۀ آن ها از امکانات سجل احوال، میاه، روشنایی، تنظیف، ارزاق و ساختمان برخوردار شدند و ضمن توسعۀ خیابان ها آسفالت آن ها نیز آغاز شد. در همین سال درپی اقدامات رضا شاه، ۱۳۴ بلدیه در سراسر کشور تأسیس شد. در ۱۳۰۷ تغییرات اساسی در آن داده شد و ضمن توسعۀ ساختمان های شهری، ادارۀ خیریه، مریض خانۀ بلدی، دارالمجانین و پست های امدادی ایجاد شد؛ اطفائیۀ بلدیه در ۲۵ دی همان سال تأسیس شد. در ۱۳۰۸ بلدیۀ اراک و قزوین به بلدیۀ مرکز پیوست و تشکیلات آن ادارۀ مرکزی، نواحی، ادارۀ صحیۀ عمومی، و محاسبات را شامل می شد. در همان سال قسمتی از قبرستان حسن آباد به ادارۀ بلدیه و عمارت اطفائیه تبدیل شد و با خرید وسایل و خودروهای آتش نشانی از شرکت های تجاری روس و آلمان ادارۀ اطفائیۀ آن تجهیز شد. در ۱۳۰۹ با تصویب قانون بلدیه و نظام نامۀ آن، سازمان بلدیه مرکب از ادارۀ بلدیه و انجمن بلدی با وظایف و تعاریف جدید شروع به فعالیت کرد. ادارۀ بلدیه به همت وزیر داخله (کشور) و انجمن بلدی به همت اهالی محل تشکیل می شد. در ۱۳۱۳ با توسعه و پیشرفت شهر، عملیات توسعه و احداث معابر، خیابان سازی و ساختمان سازی در دستور کار بلدیه قرار گرفت. در ۱۵ شهریور ۱۳۱۵ مهمانخانۀ بلدیه افتتاح شد؛ تعداد نواحی و بخش های بلدیه به هشت بخش رسید. دو بخش هم عهده دار وظایف بلدیه در شهرری و شمیران شدند که در ۱۳۱۹ به چهار برزن تقسیم شدند. در ۱۰ خرداد ۱۳۱۴ با تأسیس فرهنگستان زبان، واژۀ شهرداری جایگزین بلدیه شد. در ۱۳۴۷ مکانیزه کردن سیستم ها در شهرداری با عنوان طرح مکانوگرافی آغاز شد و در همان سال پروژۀ نوسازی و طرح جامع شهر، به ثمر نشست. در ۱۳۴۸ با انتصاب مهندس غلامرضا نیک پی (۱۳۴۸ـ۱۳۵۶ش) ساخت اتوبان ها و پارک ها، طرح جامع، عوارض شهری ـ اخذ عوارض از کامیون ها و اتوبوس های غیرکرایه ای و پلاک سفید ـ احداث پارکینگ، و تعیین حریم شهر تهران در دستور کار قرار گرفت. در ۱۳۴۹ کارخانۀ تبدیل زباله به کود تأسیس شد. در ۱۳۵۰ آزمایشگاه مکانیک خاک، سازمان عمران و نوسازی عباس آباد، قسمت درآمدهای عمومی، سازمان ادارۀ کل بودجه تأسیس شد و محلی برای نگهداری اطفال معلول درنظر گرفته شد. در ۱۳۵۱ طرح مکانوگرافی با سه قسمت مکانوگرافی، آمار و خدمات عمومی به ادارۀ کل آمار و مکانوگرافی تبدیل و اولین رایانه نصب و راه اندازی شد. در ۱۳۵۲ پارک نیاوران، سازمان امور بازرسی، سازمان موتوری ایجاد شد و سازمان کشتارگاه و سردخانۀ تهران تغییر یافت و در سازمان معاونت شهرسازی و برنامه ریزی تجدیدنظر شد. شهرسازی مناطق و پارکینگ های منطقه ای ایجاد و برای کارمندان شهرداری خانه های سازمانی ساخته شد؛ اختصاص اعتبار دولت برای امور عمرانی و تنظیف جنوب شهر، احداث پارک و ساختمان دریاچه مصنوعی در جنوب میدان آزادی (شهیاد)، طرح ایجاد خانه های سازمانی برای کادر افراد پلیس ادارۀ راهنمایی و رانندگی پایتخت و طرح خانه های سازمانی، آسایشگاه ۳۰۰ تختخوابی سالمندان و حمام در کهریزک، از جملۀ اقدامات در این سال بود. در ۱۳۵۴ ادارۀ کل آمار و مکانوگرافی به سازمان خدمات رایانه ای تغییرنام یافت. در ۱۳۵۶ سیستم های راهنمایی و رانندگی مکانیزه شد. در ۱۳۵۹ ارائۀ خدمات به روز در دستور کار قرار گرفت. در ۳۱ خرداد ۱۳۷۱ سازمان خدمات رایانه ای شهرداری پایتخت با نام سازمان آمار و اطلاعات و خدمات شهرداری تهران مستقل شد. در ۱۳۷۲ بانک های اطلاعاتی املاک، خودروها و شماره گذاری، تخلفات، شکایات، گواهی نامه و عوارض خودرو ایجاد شد. در ۱۳۷۴ پروژۀ پام (پروژۀ اتوماسیون مناطق و ستادهای شهرداری) با هدف کاهش مشکلاتی از قبیل یکپارچه نبودن نرم افزارها، تنوع تجهیزات، کند بودن سرعت گردش کار و کمبود اطلاعات و آمار مدیریتی برای برنامه ریزی شکل گرفت. در ۱۳۸۲ با مطرح شدن اهداف آرمانی دولت الکترونیک، بحث شهرداری الکترونیک با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدیریت شهرداری، در دستور کار قرار گرفت و بر این اساس، نیاز تدوین طرح جامع ICT شهرداری تهران عنوان شد. هم زمان به منظور ساماندهی امور فناوری سیستم های اطلاعاتی شورای آمار و انفورماتیک شهرداری تهران به وجود آمد. این شورا تدوین طرح مذکور را بر عهدۀ سازمان قرار داد و طرح جامع ICT شهرداری تهران تهیه و ارائه شد. در ۱۳۸۳ سازمان آمار و اطلاعات و خدمات شهرداری تهران به سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران تغییر نام یافت. در ۱۳۸۵ به منظور تسریع و پی گیری عرضۀ خدمات سامانه های ۱۳۷ و ۱۸۸۸ ایجاد شد. در همین سال شهرداری تهران ۴۱درصد از سهام بانک سرمایه را خریداری کرد و سیستم مالی خود را از نقدی به تعهدی تغییر داد. ۵۰ شعبۀ تعاونی اعتبار راه اندازی شد و تعداد آن به ۵۸ شعبه برای پرداخت وام ازدواج و دادن تسهیلات به کارمندان شهرداری رسید و به ۱۶۰هزار زوج در همین سال وام ازدواج پرداخت شد. در ۱۳۸۵ زیرمجموعۀ شهرداری شامل چهارده سازمان (بازرسی، میادین میوه و تره بار، بهشت زهرا، بازیافت و تبدیل مواد، زیباسازی پارک ها و فضای سبز، حمل ونقل و ترافیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات، آتش نشانی و خدمات ایمنی، بازنشستگی شهرداری، فرهنگی و هنری، مدیریت و نظارت بر تاکسی رانی، سرمایه گذاری، مشارکت های مردمی، پیشگیری و مدیریت بحران)، هشت شرکت (شهروند، اتوبوس رانی، عرف ایران، یادمان سبز، کنترل ترافیک تهران، کنترل کیفیت هوا، حمل و نقل کالای تهران ـ پیک بادپا ـ و راه آهن شهری تهران (مترو)) و نهاد مدیریت و برنامه ریزی تهیۀ طرح های توسعۀ شهری است.
wikijoo: شهرداری
پیشنهاد کاربران
منبع. فرهنگ عمید
سازمان خدمات شهری
بلدیه