شهر غلغله بامیان

شهرغلغله یا شهرسفید، نام مجموعه بقایای معماری و باستانی یک محوطه تاریخی در مرکز شهر بامیان است. این شهر از قرون اولیه اسلامی تا اوایل قرن هفتم هجری پایتخت بعضی از حکومت های اسلامی منطقه مانند غزنویان و غوریان بوده است.
شهرغلغله یکی از هشت محوطه طبقه بندی شده تحت عنوان محوطه فرهنگی و مجموعه بقایای باستان شناسی موجود در مجموعه میراث جهانی دره بامیان است.
آثار معماری و باستان شناسی به جامانده از شهر غلغله دارای وسعتی حدود ۴ تا ۵ هکتار است و بالای یک تپه سنگی مخروطی شکل که حدود ۱۰۰ تا ۱۴۰ متر ارتفاع دارد، در مرکز شهر بامیان در مقابل مجسمه های تخریب شده بودا قرار گرفته و تا دره فولادی و دره ککرک گسترش و تا محل فرودگاه کنونی و سیدآباد که بقایای کاخ در آن پیدا می شود، ادامه دارد. دورادور تپه را یک خندق عریض دربرگرفته و بالای تپه دیوارهای ضخیم استحکامی و برج های دفاعی ساخته شده اند.
پیشینه این شهر تاریخی به قرن ۴ هجری بر می گردد. با هجوم مغولان شهرغلغله نیز مانند بسیاری از شهرهای آن زمان توسط چنگیزخان به آتش کشیده شد که بقایای ویرانی و آتش سوزی در آن هم اکنون نیز مشهود است. با این حال با توجه به شواهد باستان شناسی دوران تیموری در این محوطه تاریخی، به نظر می رسد که شهرغلغله در سده های بعد نیز به حیات خود ادامه داده است.
تاریخ نگاران معتقدند که هنگامی که نوه چنگیزخان در بامیان کشته شد، وی برای انتقام، به این شهر حمله و مسیر آب آن را مسدود کرد. سپس اهالی آن شهر را قتل عام کرد. [ ۱]
بسیاری از تاریخ نگاران همچنین معتقدند پس از قتل عام ساکنین این محوطه توسط لشکر چنگیز غوغایی برپا شد و علت نامگذاری این شهر به «غلغله» به همین دلیل بوده است. برخی دیگر معتقدند که علت این نامگذاری تلاش هایی کارگران برای تسریع ساخت این شهر بوده که مجبور بودند در زمان معین و یک صدا سر کار خود حاضر شوند. [ ۲]
پس از سقوط دولت طالبان تلاش های برای بازسازی و مرمت این محوطه به کمک ایتالیا و زیر نظر یونسکو در حال انجام است. [ ۳] [ ۴]
همچنین درکاوشهای باستانشناسی شهر غلغله به سرپرستی خولیو بندیزو سرمینتو آثاری از چندین دوره ساختمانی عصرهای مختلف مانند غزنویان، غوریان و تیموریان به دست آمده است. این کاوشها حاصل همکاری هیئت باستان شناسی فرانسه در افغانستان، یونسکو و ایکوم است.