📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
🇮🇷پژوهش محسن داداش پور باکر
📲اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی
بسم الله الرحمن الرحیم
📜خط شناسی خط میخی
زبان
دریافت پی دی اف
پیگیری
ویرایش
... [مشاهده متن کامل]
🖊خط میخی یا دبیرهٔ میخی ( انگلیسی: Cuneiform[نکته ۱] ) نوشتاری واژه - هجانگار است که برای نوشتن حداقل پانزده زبان خاور نزدیک باستان استفاده می شده است. [۳][۴] این خط از اوایل عصر برنز تا ابتدای دوران مشترک پیوسته استفاده می شده است. [۵] ( نامگذاری آن در انگلیسی به خاطر نشان های گوه - مانند ( لاتین: cuneus ) است که نویسه های آن را تشکیل می دهند ) خط میخی در اصل برای نگارش زبان سومری در جنوب بین النهرین ( عراق امروزی ) شکل گرفت. همراه با هیروگلیف مصری یکی از نخستین سیستم های نوشتاری است. نمونه خط میخی کیبورد 𐎶𐎵 𐎲𐎠𐏀𐎧𐎺𐎠𐏃𐎶𐎥𐏁𐎫 𐎠𐏁𐎣𐎶 𐎶
خط میخی
نمونه ای از دبیره میخی
نوعواژه نگار و هجایی
زبان هااکدی، عیلام، حتی، هیتی، هوری، لووی، سومری، اورارتویی، کاسیتی
دورهٔ زمانیاز سده ۳۰ پیش از میلاد تا سده نخست پس از میلاد
سامانهٔ مادر ( دبیره های باستانی )
خط میخی
سامانهٔ فرزندهیچ
ظاهراً هخامنشی از آن الهام گرفته.
اوگاریتی تحت تأثیرش است.
ایزو ۱۵۹۲۴Xsux, 020
جهت چپ به راست
مخفف یونیکدCuneiform
دامنه یونیکدU 12000 to U 123FF ( دبیره میخی سومری - اکدی )
U 12400 to U 1247F ( اعداد )
خط میخی انواع گوناگونی دارد که برای نوشتن در زبان های مختلف به کار می روند. از گونه های خط میخی می توان به میخی پارسی باستان، و در ابعاد کهن تر و قدیمی تر به آشوری، سومری، اکدی، ایلامی، بابلی و اوگاریتی اشاره کرد.
همه خطوط میخی که تاکنون رمزگشایی شده اند از چپ به راست نوشته می شوند. این نوع خط که برخی باور دارند پایهٔ اندیشه نگار دارد، در همه کشورهای آسیای غربی به کار می رفته است. [نیازمند منبع] پژوهشگران، سومریان را مبدع خط میخی می دانند. [۶]
خط میخی هخامنشی که دارای ۵۰ نشانه است، جدیدترین گونه خطِ میخی است که در سدهٔ ششم پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. این خط برای نوشتن کتیبه های هخامنشی به کار رفته است. خطِ میخیِ هَخامنشی، خطی نیمه الفبایی، نیمه هجایی است افزون بر ۸ نشانه ( ایدئوگرام ) که برای واژگان پر کاربرد مانند شاه، کشور و اهورامزدا به کار می روند. این خط ساده ترین نوع خطوطِ میخی پس از خط میخی اوگاریتی است. و تماماً الفبایی است. این خط هم اکنون در استاندارد ( Unicode ( ۴٫۱ پذیرفته شده و بازه ای به آن اختصاص داده شده است. [۷]
تاریخچه
ویرایش
جدولی که روند ساده سازی علامت های میخی را از دوران خطِ کهن ( عمودی ) تا آشوری نشان می دهد.
روش نگارش خط میخی طی چندین مرحله توسعه و بهینه سازی از قرن ۳۱ قبل از میلاد تا قرن دوم پس از میلاد، بیش از سه هزار سال مورد استفاده قرار گرفته است. [۸] در نهایت در دوران روم باستان با سیستم نوشتاری الفبایی جایگزین می شود. رمزگشایی خط میخی در قرن ۱۹ میلادی به سال ۱۸۵۷ انجام شد. شکل زیر روند تغییرات چشمگیر کلمه SAĜ به معنای �سر� در خط میخی طی دو هزار سال را نمایش می دهد.
خط تصویری حوالی ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد
خط تصویری چرخیده شده حوالی ۲۸۰۰ تا ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد
حالت انتزاعی خط در کتیبه های تاریخی حوالی ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد
نشانه ای است که در کتیبه رسی نوشته شده است، معاصر به مرحله ۳ است
نشانه ای که در اواخر هزاره سوم پیش میلاد استفاده شده است.
نشانه ای که در اوایل هزاره دوم پیش از میلاد در امپراتوری آشوری و در زبان هیتی استفاده شده است.
نشانه ای ساده شده که تا اوایل هزاره اول پیش از میلاد توسط آشوری ها استفاده شده است.
🖊میخی سومری
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی سومری
میخی سومری را غالب پژوهشگران نخستین گونهٔ خط و نوشته در غرب آسیا ایران کنونی می شمارند. سومریان ( حدود ۵۰۰۰ تا ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد ) با ابداع خط میخی دوره ای را آغاز کردند که به عنوان آغاز خط نویسی و تاریخ نگاری شهرت دارد و همچنین اولین مدارک نگارشی بشر که به شکل کتیبه های ( کتاب یا دفترچه یادداشت ) گلی یا سنگی بر جای مانده متعلق به تمدن های آریایی ها، مادها، پارت ها است.
به تازگی برخی همچون دکتر عبدالمجید ارفعی اینکه سومریان مخترع خط در این منطقه بوده اند را زیر سؤال برده اند. این گروه برای این نظریه دو دلیل می آورد، یکی این که برخی نام های شهرهای سومری به گونهٔ هرزوارش هستند که نشان می دهد که از زبان و خط دیگری گرفته شده و دلیل دیگر پیدا شدن اسنادی در تمدنی قدیمی تر و در زابل در شرق ایران که به شهرسوخته هم نامیده می شود و در یکی از ایالتها یا استانی به نام زاهدان خط میخی آغاز شده است که کهن تر از خط سومری یا ایلامی هستند. تا آنجا که دانشمندان، باستان شناسان، محققان، پژوهشگران و استادان ادبیات جهان اولین جراحی مغز و جراحی چشم و حتی اولین تصویر متحرک جهان و اولین تاس بازی، را در این شهر پیدا کرده و پس از تحقیقات آن را به ۵۰۰۰سال پیش وصل یا نسبت داده اند.
🖊میخی اکدی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی اکدی
هجابندیِ سومری - اکدی خط میخی
( ح. ۲۲۰۰ پیشا دوران مشترک )
راست: هجابندی میخی سومری - اکدی، که در دوره حاکمان نخستین اکدی استفاده می شد. [۹] چپ: مُهر حاکم اکدی نارام سین ( برگردانده شده برای خوانایی ) ، ح. ۲۲۵۰ پیشا دوران مشترک. نام نارام - سین ( اکدی: 𒀭𒈾𒊏𒄠𒀭𒂗𒍪: DNa - ra - am DS�n، سین نوشته شده 𒂗𒍪 EN. ZU ) ، به شکل عمودی در ستون راست نشان داده شده است. [۱۰] موزه بریتانیا. این ها برخی از نشانه های مهم هستند: فهرست کامل علامت های سومری - اکدی در واقع در حدود ۶۰۰ است، با �ارزش ها�، و احتمالات تلفظی بسیار بیشتر. [۱۱]
دبیرهٔ میخی اکدی، دبیره ای میخی بود که در سال ۲۳۵۹ پیش از میلاد، از دبیرهٔ میخی سومری، گرفته و سازگار شد. در همان زمان، بسیاری از واژه های سومری به زبان اکدی راه یافتند و واژه نگارهای سومری، در هر دو زبان سومری و اکدی خوانده می شدند. این زبان دارای ۲۰۰ تا ۴۰۰ نشانه یا حتی بیشتر است، که بسیاری از آن ها دارای چند تلفظ می باشند. این دبیره برای نوشتن زبان اکدی که یکی از زبان های سامی در میانرودان ( عراق، سوریه و ایران امروزی ) بوده، در میان سال های ۲۸۰۰ پیش از میلاد تا سال ۵۰۰ میلادی به کار می رفته است.
🖊 میخی عیلامی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی عیلامی
دبیرهٔ میخی عیلامی، دبیره ای میخی است که از ۲۵۰۰ پ. م. تا ۳۳۱ میلادی به کار می رفته است. این دبیره از دبیرهٔ میخی اکدی به دست آمده است. دبیرهٔ میخی عیلامی از ۱۳۰ نشانه ساخته شده است، که این تعداد بسیار کمتر از دیگر دبیره های میخی است.
🖊میخی اوگاریتی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی اوگاریتی
میخی اوگاریتی، دبیره ای میخی و ابجد است، که از ۱۵۰۰ پ. م. برای نوشتن زبان اوگاریتی به کار می رفته است. در سال ۱۹۲۸ در اوگاریت ( رأس شمراء امروزی ) در سوریه، کتیبه ای به زبان مردهٔ سامی شمال خاوری یافت شد که ۳۱ حرف داشت.
لوح های گلی که به اوگاریتی نوشته شده اند، دیرینه ترین گواهی چیدمان الفبایی سامی خاوری و جنوبی است . این دبیره، از چپ به راست نوشته می شود.
🖊میخی هخامنشی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی هخامنشی
هجابندیِ فارسی باستانِ خط میخی
( ح. ۵۰۰ پیشا دوران مشترک )
هجابندیِ فارسی باستان خط میخی، و کتیبه DNa ( بخش دوم ) داریوش یکم ( ح. ۴۹۰ پیشا دوران مشترک ) ، به خط میخیِ فارسی باستانِ به تازگی ایجاد شده.
خط میخی هخامنشی به احتمال زیاد توسط داریوش یکم ایجاد شده است. این نوع خط میخی که متشکل از ۳۶ علامت است. آخرین نوع خط میخی است که ابداع شده است ( در سدهٔ ششم پیش از میلاد ) . این خط برای نوشتن کتیبه های هخامنشی به کار رفته است. خط میخی هخامنشی خطی نیمه الفبایی نیمه هجایی است به علاوهٔ ۸ اندیشه نگاشت که برای لغات پر استفاده مثل شاه، کشور و اهورامزدا به کار می روند. این خط از ساده ترین خطوط میخی است. تنها خط میخی اوگاریتی است که از آن ساده تر است و صد در صد الفبایی است. این خط همگنون در استاندارد یونیکد ( ۴٫۱ ) پذیرفته شده و بازه ای به آن اختصاص داده شده است.
🖊میخی بابلی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی بابلی
دبیره میخی بابلی گونه ای خط میخی است که در تمدن بابل رواج داشته است. این خط همانند دیگر خطوط میخی از علامت های گوه ای شکل تشکیل شده بود. اعداد دبیره میخی بابلی تا شصت از یک شیوه پیروی کرده و از عدد شصت به بعد تغییر می کند. [۱۲][۱۳]
جستارهای وابسته
یادداشت
پانویس
ویرایش
"Definition of cuneiform in English". Oxford Dictionaries. Archived from the original on September 25, 2016. Retrieved July 30, 2017.
Cuneiform: Irving Finkel & Jonathan Taylor bring ancient inscriptions to life. The British Museum. June 4, 2014. Archived from the original on October 17, 2015. Retrieved July 30, 2017.
Jagersma, Abraham Hendrik ( 2010 ) . A descriptive grammar of Sumerian ( PDF ) ( Thesis ) . Leiden: Faculty of the Humanities, Leiden University. p. 15. In its fully developed form, the Sumerian script is based on a mixture of logographic and phonographic writing. There are basically two types of signs: word signs, or logograms, and sound signs, or phonograms.
Murray, Stuart ( 2009 ) . The Library: an Illustrated History ( به انگلیسی ) . New York, NY: Skyhorse Publishing. pp. 22–23. ISBN 978 - 1 - 60239 - 706 - 4.
Sara E. Kimball; Jonathan Slocum. "Hittite Online". The University of Texas at Austin Linguistics Research Center. Early Indo - European OnLine ( EIEOL ) . University of Texas at Austin. p. 2 The Cuneiform Syllabary. Hittite is written in a form of the cuneiform syllabary, a writing system in use in Sumerian city - states in Mesopotamia by roughly 3100 B. C. E. and used to write a number of languages in the ancient Near East until the first century B. C. E.
Egyptian hieroglyphs date to about the same period, and it is unsettled which system began first. See Visible Language. Inventions of Writing in the Ancient Middle East and Beyond, Oriental Institute Museum Publications, 32, Chicago: University of Chicago, p. 13, شابک ۹۷۸−۱−۸۸۵۹۲۳−۷۶−۹
https://www. unicode. org/charts/PDF/U12000. pdf
Adkins 2003, p. 47.
Krejci, Jaroslav ( 1990 ) . Before the European Challenge: The Great Civilizations of Asia and the Middle East ( به انگلیسی ) . SUNY Press. p. 34. ISBN 978 - 0 - 7914 - 0168 - 2.
M�moires. Mission arch�ologique en Iran. 1900. p. 53.
Walker, C. Reading The Past: Cuneiform ( به انگلیسی ) . pp. 16–17.
�CUNEIFORM WRITING�. بایگانی شده از اصلی در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت شده در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۴.
�Cuneiform writing system�. بایگانی شده از اصلی در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت شده در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۴.
منابع
ویرایش
"Cuneiform". Wikipedia ( به انگلیسی ) . 2021 - 11 - 03.
Adkins, Lesley, Empires of the Plain: Henry Rawlinson and the Lost Languages of Babylon, New York, St. Martin's Press ( 2003 ) شابک ۰−۳۱۲−۳۳۰۰۲−۲
Bertman, Stephen ( 2005 ) , Handbook to Life in Ancient Mesopotamia, Oxford University Press, ISBN 978 - 0 - 19 - 518364 - 1
R. Borger, Assyrisch - Babylonische Zeichenliste, 2nd ed. , Neukirchen - Vluyn ( 1981 )
Borger, Rykle ( 2004 ) . Dietrich, M. ; Loretz, O. ( eds. ) . Mesopotamisches Zeichenlexikon. Alter Orient und Altes Testament. Vol. 305. M�nster: Ugarit Verlag. ISBN 3 - 927120 - 82 - 0.
Burnouf, E. ( 1836 ) . "M�moire sur deux Inscriptions Cun�iformes trouv�es pr�s d'Hamadan et qui font partie des papiers du Dr Schulz", [Memoir on two cuneiform inscriptions [that were] found near Hamadan and that form part of the papers of Dr. Schulz], Imprimerie Royale, Paris.
Cammarosano, M. ( 2017–2018 ) "Cuneiform Writing Techniques", cuneiform. neocities. org ( with further bibliography )
Daniels, Peter; Bright, William ( 1996 ) . - 9780195079937/page/146 The World's Writing Systems. Oxford University Press. p. - 9780195079937/page/146 146. ISBN 0 - 19 - 507993 - 0. {{cite book}}: Check |url= value ( help )
A. Deimel ( 1922 ) , Liste der archaischen Keilschriftzeichen ( "LAK" ) , WVDOG 40, Berlin.
A. Deimel ( 1925–1950 ) , Šumerisches Lexikon, Pontificum Institutum Biblicum.
F. Ellermeier, M. Studt, Sumerisches Glossar
vol. 1: 1979–1980, شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۰۸−۲, شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۱۰−۴
vol. 3. 2: 1998–2005, A - B شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۴−۴, D - E شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۵−۲, G شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۹−۵
vol. 3. 3: شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۲−۸ ( font CD شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۳−۶ )
vol. 3. 5: شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۶−۰
vol 3. 6: 2003, Handbuch Assur شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۸−۷
A. Falkenstein, Archaische Texte aus Uruk, Berlin - Leipzig ( 1936 )
Charpin, Dominique. 2004. 'Lire et �crire en M�sopotamie: une affaire d� sp�cialistes?’ Comptes rendus de l’Acad�mie des Inscriptions et Belles Lettres: 481–501.
E. Forrer, Die Keilschrift von Boghazk�i, Leipzig ( 1922 )
J. Friedrich, Hethitisches Keilschrift - Lesebuch, Heidelberg ( 1960 )
Jean - Jacques Glassner, The Invention of Cuneiform, English translation, Johns Hopkins University Press ( 2003 ) , شابک ۰−۸۰۱۸−۷۳۸۹−۴.
Hayes, John L. ( 2000 ) . A Manual of Sumerian Grammar and Texts. Aids and Research Tools in Ancient Near Eastern Studies. Vol. 5 ( 2d ed. ) . Malibu: Undena Publications. ISBN 0 - 89003 - 197 - 5.
Heeren ( 1815 ) "Ideen �ber die Politik, den Verkehr und den Handel der vornehmsten Volker der alten Welt", vol. i. pp. 563 seq. , translated into English in 1833.
Kramer, Samuel Noah ( 1981 ) . "Appendix B: The Origin of the Cuneiform Writing System". History Begins at Sumer: Thirty - Nine Firsts in Man's Recorded History ( 3d revised ed. ) . Philadelphia: University of Pennsylvania Press. pp. 381–383. ISBN 0 - 8122 - 7812 - 7.
Ren� Labat, Manuel d'epigraphie Akkadienne, Geuthner, Paris ( 1959 ) ; 6th ed. , extended by Florence Malbran - Labat ( 1999 ) , شابک ۲−۷۰۵۳−۳۵۸۳−۸.
Lassen, Christian ( 1836 ) Die Altpersischen Keil - Inschriften von Persepolis. Entzifferung des Alphabets und Erkl�rung des Inhalts. [The Old - Persian cuneiform inscriptions of Persepolis. Decipherment of the alphabet and explanation of its content. ] Eduard Weber, Bonn, ( Germany ) .
Mittermayer, Catherine; Attinger, Pascal ( 2006 ) . Altbabylonische Zeichenliste der Sumerisch - Literarischen Texte. Orbis Biblicus et Orientalis. Vol. Special Edition. Academic Press Fribourg. ISBN 978 - 3 - 7278 - 1551 - 5.
Moorey, P. R. S. ( 1992 ) . A Century of Biblical Archaeology. Westminster Knox Press. شابک ۹۷۸−۰۶۶۴۲۵۳۹۲۹.
O. Neugebauer, A. Sachs ( eds. ) , Mathematical Cuneiform Texts, New Haven ( 1945 ) .
Patri, Sylvain ( 2009 ) . "La perception des consonnes hittites dans les langues �trang�res au XIIIe si�cle. " Zeitschrift f�r Assyriologie und vorderasiatische Arch�ologie 99 ( 1 ) : 87–126. doi:10. 1515/ZA. 2009. 003.
Prichard, James Cowles ( 1844 ) . "Researches Into the Physical History of Mankind", 3rd ed. , vol IV, Sherwood, Gilbert and Piper, London.
Rawlinson, Henry ( 1847 ) "The Persian Cuneiform Inscription at Behistun, decyphered and translated; with a Memoir on Persian Cuneiform Inscriptions in general, and on that of Behistun in Particular, " The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, vol. X. JSTOR 25581217.
Rune Rattenborg et. al. , Open Access Index for the Geographical Distribution of the Cuneiform Corpus, University of Uppsala, Cuneiform Digital Library Journal, Cuneiform Digital Library Initiative, 2021:001 ISSN 1540 - 8779
Y. Rosengarten, R�pertoire comment� des signes pr�sargoniques sum�riens de Lagash, Paris ( 1967 )
Chr. R�ster, E. Neu, Hethitisches Zeichenlexikon ( HZL ) , Wiesbaden ( 1989 )
Sayce, Rev. A. H. ( 1908 ) . "The Archaeology of the Cuneiform Inscriptions", Second Edition - revised, 1908, Society for Promoting Christian Knowledge, London, Brighton, New York; at pp 9–16 Not in copyright
Nikolaus Schneider, Die Keilschriftzeichen der Wirtschaftsurkunden von Ur III nebst ihren charakteristischsten Schreibvarianten, Keilschrift - Pal�ographie; Heft 2, Rom: P�pstliches Bibelinstitut ( 1935 ) .
Wilcke, Claus. 2000. Wer las und schrieb in Babylonien und Assyrien. Sitzungsberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaften Philosophisch - historische Klasse. 2000/6. M�nchen: Verlag der Bayerischen Akademie der Wissenschaften.
Wolfgang Schramm, Akkadische Logogramme, Goettinger Arbeitshefte zur Altorientalischen Literatur ( GAAL ) Heft 4, Goettingen ( 2003 ) , شابک ۳−۹۳۶۲۹۷−۰۱−۰.
F. Thureau - Dangin, Recherches sur l'origine de l'�criture cun�iforme, Paris ( 1898 ) .
Ronald Herbert Sack, Cuneiform Documents from the Chaldean and Persian Periods, ( 1994 ) شابک ۰−۹۴۵۶۳۶−۶۷−۹
دانلود کتاب آموزش خط میخی
"خط میخی - ویکی پدیا، دانشنامهٔ آزاد" https://fa. wikipedia. org/wiki/خط_میخی
🟨نکته: در برخی نوشتارهای منتشر شده به نظر می رسد اسامی و وقایع کتابت شده در این اثر خطی، مربوط به زمانهای دورتر و یا هم عصر مولف مزبور باشد که نیاز به تحقیق جامع دارد.
📸در برخی از نوشتارها هیچگونه نمایه ای از این کتابت خطی در اختیار پژوهش ادملاوند نیست.
🔴 به منظور حفظ حریم شخصی، انتشار نمایه یا اصالت سند و یا کتابت و یا نام دارنده ی این اسناد و کتابت به خودشان واگذار شده است.
⚠️چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از نگارنده و منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نبوده و درج منبع الزامی است.
🟠با توجه به نسبی بودن علم تاریخ، این مطالب تا زمانی اعتبار دارد که سند اصیل و متقنی آن را نفی نکند.
در صورتی که اسناد جدید و دارای اصالتی به دست آید که با مطالب موجود در این پژوهش تعارض داشته باشد، نگارنده بدون هیچ گونه تعصبی ، آن را خواهد پذیرفت.
⚠️تمامی آثار [صوت، فیلم، نمایه، اسناد و نوشتار] منتشر شده در این صفحه تحت حمایت #نگارخانه_ادملا و یا #پژوهش_اِدمُلّاوَند | زیر مجموعه ی آوات قلمܐܡܝܕ صرفا فقط دارای #ارزش_پژوهشی هستند و ارزش قانونی دیگری ندارند.
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
🇮🇷پژوهش محسن داداش پور باکر
📲اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی
بسم الله الرحمن الرحیم
📜خط شناسی خط میخی
زبان
دریافت پی دی اف
پیگیری
ویرایش
... [مشاهده متن کامل]
🖊خط میخی یا دبیرهٔ میخی ( انگلیسی: Cuneiform[نکته ۱] ) نوشتاری واژه - هجانگار است که برای نوشتن حداقل پانزده زبان خاور نزدیک باستان استفاده می شده است. [۳][۴] این خط از اوایل عصر برنز تا ابتدای دوران مشترک پیوسته استفاده می شده است. [۵] ( نامگذاری آن در انگلیسی به خاطر نشان های گوه - مانند ( لاتین: cuneus ) است که نویسه های آن را تشکیل می دهند ) خط میخی در اصل برای نگارش زبان سومری در جنوب بین النهرین ( عراق امروزی ) شکل گرفت. همراه با هیروگلیف مصری یکی از نخستین سیستم های نوشتاری است. نمونه خط میخی کیبورد 𐎶𐎵 𐎲𐎠𐏀𐎧𐎺𐎠𐏃𐎶𐎥𐏁𐎫 𐎠𐏁𐎣𐎶 𐎶
خط میخی
نمونه ای از دبیره میخی
نوعواژه نگار و هجایی
زبان هااکدی، عیلام، حتی، هیتی، هوری، لووی، سومری، اورارتویی، کاسیتی
دورهٔ زمانیاز سده ۳۰ پیش از میلاد تا سده نخست پس از میلاد
سامانهٔ مادر ( دبیره های باستانی )
خط میخی
سامانهٔ فرزندهیچ
ظاهراً هخامنشی از آن الهام گرفته.
اوگاریتی تحت تأثیرش است.
ایزو ۱۵۹۲۴Xsux, 020
جهت چپ به راست
مخفف یونیکدCuneiform
دامنه یونیکدU 12000 to U 123FF ( دبیره میخی سومری - اکدی )
U 12400 to U 1247F ( اعداد )
خط میخی انواع گوناگونی دارد که برای نوشتن در زبان های مختلف به کار می روند. از گونه های خط میخی می توان به میخی پارسی باستان، و در ابعاد کهن تر و قدیمی تر به آشوری، سومری، اکدی، ایلامی، بابلی و اوگاریتی اشاره کرد.
همه خطوط میخی که تاکنون رمزگشایی شده اند از چپ به راست نوشته می شوند. این نوع خط که برخی باور دارند پایهٔ اندیشه نگار دارد، در همه کشورهای آسیای غربی به کار می رفته است. [نیازمند منبع] پژوهشگران، سومریان را مبدع خط میخی می دانند. [۶]
خط میخی هخامنشی که دارای ۵۰ نشانه است، جدیدترین گونه خطِ میخی است که در سدهٔ ششم پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. این خط برای نوشتن کتیبه های هخامنشی به کار رفته است. خطِ میخیِ هَخامنشی، خطی نیمه الفبایی، نیمه هجایی است افزون بر ۸ نشانه ( ایدئوگرام ) که برای واژگان پر کاربرد مانند شاه، کشور و اهورامزدا به کار می روند. این خط ساده ترین نوع خطوطِ میخی پس از خط میخی اوگاریتی است. و تماماً الفبایی است. این خط هم اکنون در استاندارد ( Unicode ( ۴٫۱ پذیرفته شده و بازه ای به آن اختصاص داده شده است. [۷]
تاریخچه
ویرایش
جدولی که روند ساده سازی علامت های میخی را از دوران خطِ کهن ( عمودی ) تا آشوری نشان می دهد.
روش نگارش خط میخی طی چندین مرحله توسعه و بهینه سازی از قرن ۳۱ قبل از میلاد تا قرن دوم پس از میلاد، بیش از سه هزار سال مورد استفاده قرار گرفته است. [۸] در نهایت در دوران روم باستان با سیستم نوشتاری الفبایی جایگزین می شود. رمزگشایی خط میخی در قرن ۱۹ میلادی به سال ۱۸۵۷ انجام شد. شکل زیر روند تغییرات چشمگیر کلمه SAĜ به معنای �سر� در خط میخی طی دو هزار سال را نمایش می دهد.
خط تصویری حوالی ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد
خط تصویری چرخیده شده حوالی ۲۸۰۰ تا ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد
حالت انتزاعی خط در کتیبه های تاریخی حوالی ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد
نشانه ای است که در کتیبه رسی نوشته شده است، معاصر به مرحله ۳ است
نشانه ای که در اواخر هزاره سوم پیش میلاد استفاده شده است.
نشانه ای که در اوایل هزاره دوم پیش از میلاد در امپراتوری آشوری و در زبان هیتی استفاده شده است.
نشانه ای ساده شده که تا اوایل هزاره اول پیش از میلاد توسط آشوری ها استفاده شده است.
🖊میخی سومری
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی سومری
میخی سومری را غالب پژوهشگران نخستین گونهٔ خط و نوشته در غرب آسیا ایران کنونی می شمارند. سومریان ( حدود ۵۰۰۰ تا ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد ) با ابداع خط میخی دوره ای را آغاز کردند که به عنوان آغاز خط نویسی و تاریخ نگاری شهرت دارد و همچنین اولین مدارک نگارشی بشر که به شکل کتیبه های ( کتاب یا دفترچه یادداشت ) گلی یا سنگی بر جای مانده متعلق به تمدن های آریایی ها، مادها، پارت ها است.
به تازگی برخی همچون دکتر عبدالمجید ارفعی اینکه سومریان مخترع خط در این منطقه بوده اند را زیر سؤال برده اند. این گروه برای این نظریه دو دلیل می آورد، یکی این که برخی نام های شهرهای سومری به گونهٔ هرزوارش هستند که نشان می دهد که از زبان و خط دیگری گرفته شده و دلیل دیگر پیدا شدن اسنادی در تمدنی قدیمی تر و در زابل در شرق ایران که به شهرسوخته هم نامیده می شود و در یکی از ایالتها یا استانی به نام زاهدان خط میخی آغاز شده است که کهن تر از خط سومری یا ایلامی هستند. تا آنجا که دانشمندان، باستان شناسان، محققان، پژوهشگران و استادان ادبیات جهان اولین جراحی مغز و جراحی چشم و حتی اولین تصویر متحرک جهان و اولین تاس بازی، را در این شهر پیدا کرده و پس از تحقیقات آن را به ۵۰۰۰سال پیش وصل یا نسبت داده اند.
🖊میخی اکدی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی اکدی
هجابندیِ سومری - اکدی خط میخی
( ح. ۲۲۰۰ پیشا دوران مشترک )
راست: هجابندی میخی سومری - اکدی، که در دوره حاکمان نخستین اکدی استفاده می شد. [۹] چپ: مُهر حاکم اکدی نارام سین ( برگردانده شده برای خوانایی ) ، ح. ۲۲۵۰ پیشا دوران مشترک. نام نارام - سین ( اکدی: 𒀭𒈾𒊏𒄠𒀭𒂗𒍪: DNa - ra - am DS�n، سین نوشته شده 𒂗𒍪 EN. ZU ) ، به شکل عمودی در ستون راست نشان داده شده است. [۱۰] موزه بریتانیا. این ها برخی از نشانه های مهم هستند: فهرست کامل علامت های سومری - اکدی در واقع در حدود ۶۰۰ است، با �ارزش ها�، و احتمالات تلفظی بسیار بیشتر. [۱۱]
دبیرهٔ میخی اکدی، دبیره ای میخی بود که در سال ۲۳۵۹ پیش از میلاد، از دبیرهٔ میخی سومری، گرفته و سازگار شد. در همان زمان، بسیاری از واژه های سومری به زبان اکدی راه یافتند و واژه نگارهای سومری، در هر دو زبان سومری و اکدی خوانده می شدند. این زبان دارای ۲۰۰ تا ۴۰۰ نشانه یا حتی بیشتر است، که بسیاری از آن ها دارای چند تلفظ می باشند. این دبیره برای نوشتن زبان اکدی که یکی از زبان های سامی در میانرودان ( عراق، سوریه و ایران امروزی ) بوده، در میان سال های ۲۸۰۰ پیش از میلاد تا سال ۵۰۰ میلادی به کار می رفته است.
🖊 میخی عیلامی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی عیلامی
دبیرهٔ میخی عیلامی، دبیره ای میخی است که از ۲۵۰۰ پ. م. تا ۳۳۱ میلادی به کار می رفته است. این دبیره از دبیرهٔ میخی اکدی به دست آمده است. دبیرهٔ میخی عیلامی از ۱۳۰ نشانه ساخته شده است، که این تعداد بسیار کمتر از دیگر دبیره های میخی است.
🖊میخی اوگاریتی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی اوگاریتی
میخی اوگاریتی، دبیره ای میخی و ابجد است، که از ۱۵۰۰ پ. م. برای نوشتن زبان اوگاریتی به کار می رفته است. در سال ۱۹۲۸ در اوگاریت ( رأس شمراء امروزی ) در سوریه، کتیبه ای به زبان مردهٔ سامی شمال خاوری یافت شد که ۳۱ حرف داشت.
لوح های گلی که به اوگاریتی نوشته شده اند، دیرینه ترین گواهی چیدمان الفبایی سامی خاوری و جنوبی است . این دبیره، از چپ به راست نوشته می شود.
🖊میخی هخامنشی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی هخامنشی
هجابندیِ فارسی باستانِ خط میخی
( ح. ۵۰۰ پیشا دوران مشترک )
هجابندیِ فارسی باستان خط میخی، و کتیبه DNa ( بخش دوم ) داریوش یکم ( ح. ۴۹۰ پیشا دوران مشترک ) ، به خط میخیِ فارسی باستانِ به تازگی ایجاد شده.
خط میخی هخامنشی به احتمال زیاد توسط داریوش یکم ایجاد شده است. این نوع خط میخی که متشکل از ۳۶ علامت است. آخرین نوع خط میخی است که ابداع شده است ( در سدهٔ ششم پیش از میلاد ) . این خط برای نوشتن کتیبه های هخامنشی به کار رفته است. خط میخی هخامنشی خطی نیمه الفبایی نیمه هجایی است به علاوهٔ ۸ اندیشه نگاشت که برای لغات پر استفاده مثل شاه، کشور و اهورامزدا به کار می روند. این خط از ساده ترین خطوط میخی است. تنها خط میخی اوگاریتی است که از آن ساده تر است و صد در صد الفبایی است. این خط همگنون در استاندارد یونیکد ( ۴٫۱ ) پذیرفته شده و بازه ای به آن اختصاص داده شده است.
🖊میخی بابلی
ویرایش
مقالهٔ اصلی: دبیره میخی بابلی
دبیره میخی بابلی گونه ای خط میخی است که در تمدن بابل رواج داشته است. این خط همانند دیگر خطوط میخی از علامت های گوه ای شکل تشکیل شده بود. اعداد دبیره میخی بابلی تا شصت از یک شیوه پیروی کرده و از عدد شصت به بعد تغییر می کند. [۱۲][۱۳]
جستارهای وابسته
یادداشت
پانویس
ویرایش
Murray, Stuart ( 2009 ) . The Library: an Illustrated History ( به انگلیسی ) . New York, NY: Skyhorse Publishing. pp. 22–23. ISBN 978 - 1 - 60239 - 706 - 4.
Egyptian hieroglyphs date to about the same period, and it is unsettled which system began first. See Visible Language. Inventions of Writing in the Ancient Middle East and Beyond, Oriental Institute Museum Publications, 32, Chicago: University of Chicago, p. 13, شابک ۹۷۸−۱−۸۸۵۹۲۳−۷۶−۹
Krejci, Jaroslav ( 1990 ) . Before the European Challenge: The Great Civilizations of Asia and the Middle East ( به انگلیسی ) . SUNY Press. p. 34. ISBN 978 - 0 - 7914 - 0168 - 2.
Walker, C. Reading The Past: Cuneiform ( به انگلیسی ) . pp. 16–17.
�CUNEIFORM WRITING�. بایگانی شده از اصلی در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت شده در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۴.
�Cuneiform writing system�. بایگانی شده از اصلی در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت شده در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۴.
منابع
ویرایش
"Cuneiform". Wikipedia ( به انگلیسی ) . 2021 - 11 - 03.
Adkins, Lesley, Empires of the Plain: Henry Rawlinson and the Lost Languages of Babylon, New York, St. Martin's Press ( 2003 ) شابک ۰−۳۱۲−۳۳۰۰۲−۲
A. Deimel ( 1925–1950 ) , Šumerisches Lexikon, Pontificum Institutum Biblicum.
vol. 1: 1979–1980, شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۰۸−۲, شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۱۰−۴
vol. 3. 2: 1998–2005, A - B شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۴−۴, D - E شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۵−۲, G شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۹−۵
vol. 3. 3: شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۲−۸ ( font CD شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۳−۶ )
vol. 3. 5: شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۶−۰
vol 3. 6: 2003, Handbuch Assur شابک ۳−۹۲۱۷۴۷−۲۸−۷
Jean - Jacques Glassner, The Invention of Cuneiform, English translation, Johns Hopkins University Press ( 2003 ) , شابک ۰−۸۰۱۸−۷۳۸۹−۴.
Ren� Labat, Manuel d'epigraphie Akkadienne, Geuthner, Paris ( 1959 ) ; 6th ed. , extended by Florence Malbran - Labat ( 1999 ) , شابک ۲−۷۰۵۳−۳۵۸۳−۸.
Moorey, P. R. S. ( 1992 ) . A Century of Biblical Archaeology. Westminster Knox Press. شابک ۹۷۸−۰۶۶۴۲۵۳۹۲۹.
Wolfgang Schramm, Akkadische Logogramme, Goettinger Arbeitshefte zur Altorientalischen Literatur ( GAAL ) Heft 4, Goettingen ( 2003 ) , شابک ۳−۹۳۶۲۹۷−۰۱−۰.
Ronald Herbert Sack, Cuneiform Documents from the Chaldean and Persian Periods, ( 1994 ) شابک ۰−۹۴۵۶۳۶−۶۷−۹
دانلود کتاب آموزش خط میخی
"خط میخی - ویکی پدیا، دانشنامهٔ آزاد" https://fa. wikipedia. org/wiki/خط_میخی
🟨نکته: در برخی نوشتارهای منتشر شده به نظر می رسد اسامی و وقایع کتابت شده در این اثر خطی، مربوط به زمانهای دورتر و یا هم عصر مولف مزبور باشد که نیاز به تحقیق جامع دارد.
📸در برخی از نوشتارها هیچگونه نمایه ای از این کتابت خطی در اختیار پژوهش ادملاوند نیست.
🔴 به منظور حفظ حریم شخصی، انتشار نمایه یا اصالت سند و یا کتابت و یا نام دارنده ی این اسناد و کتابت به خودشان واگذار شده است.
⚠️چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از نگارنده و منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نبوده و درج منبع الزامی است.
🟠با توجه به نسبی بودن علم تاریخ، این مطالب تا زمانی اعتبار دارد که سند اصیل و متقنی آن را نفی نکند.
در صورتی که اسناد جدید و دارای اصالتی به دست آید که با مطالب موجود در این پژوهش تعارض داشته باشد، نگارنده بدون هیچ گونه تعصبی ، آن را خواهد پذیرفت.
⚠️تمامی آثار [صوت، فیلم، نمایه، اسناد و نوشتار] منتشر شده در این صفحه تحت حمایت #نگارخانه_ادملا و یا #پژوهش_اِدمُلّاوَند | زیر مجموعه ی آوات قلمܐܡܝܕ صرفا فقط دارای #ارزش_پژوهشی هستند و ارزش قانونی دیگری ندارند.
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─