شفق شمالی (aurora borealis)
جلوه ای نورانی به شکل ها و رنگ های گوناگون، در آسمان شب. شفق شمالی نیمکرۀ شمالی را غالباً نورهای شمالی، و شفق جنوبی نیمکرۀ جنوبی را نورهای جنوبی می نامند. هر یک از شفق های شمالی و جنوبی در ناحیه ای دیده می شوند که مرکز آن قطب زمین مغناطیسی نیمکرۀ متناظر است. بیشترین بسامد شفق شمالی در طول خطی مشاهده می شود که از شمال نروژ، خلیج هودسن، پوینت بارو در آلاسکا، و شمال سیبری می گذرد. این شفق غالباً در کانادا و شمال ایالات متحدۀ امریکا مشاهده می شود و بیشتر از هر زمان در اوقات اعتدالین پدید می آید. شفق یکی از شگفت انگیزترین پدیده های طبیعی است و به رنگ های سرخ، زرد، سبز، آبی، و بنفش دیده می شود. معمولاً در شمالی ترین عرض ها از همه جا تابناک تر است. شفق به شکل های گوناگون از جمله لکه های نورانی، کشانه، قوس، پرتو یا شبیه پرده های آویزان به نظر می رسد. این پدیده در فاصلۀ ۵۶ تا ۹۷۰ کیلومتری سطح زمین روی می دهد. عامل بروز آن پروتون ها و الکترون های پُرسرعتی اند که از خورشید می آیند و در کمربند تابش ون آلن، به فاصلۀ بسیار از سطح زمین، به دام می افتند و سپس، میدان مغناطیسی زمین آن ها را به طرف نواحی قطبی هدایت می کند. این ذرات باردار وارد جو می شوند و با مولکول های هوا، اکسیژن و نیتروژن، برخورد می کنند و آن ها را به درخشندگی وا می دارند. در ترازی به فاصلۀ حدود ۹۷۰ کیلومتر از سطح زمین، ممکن است منشأ نور شفق الکترون ها و پروتون هایی باشند که با هم ترکیب می شوند تا اتم هیدروژن تشکیل دهند. بروز شفق با دوره های تشدید فعالیت خورشیدی و وزش طوفان های مغناطیسی مقارن است.
