[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است
استفاده از قالب نافذ و ماندگار شعر برای زنده نگهداشتن حماسه عاشورا و یاد امام حسین علیه السلام از دیرباز رواج داشته و مورد تشویق اهل بیت بوده است و مرثیه، از محورهای عمده سروده های شاعران شیعی و علاقه مند به خاندان نبوت به شمار می آمده و می آید.
امام حسین علیه السلام کشته اشک ها و زنده مرثیه هاست. از حضرت امام صادق علیه السلام روایت است: «مامن احد قال فی الحسین شعرا فبکی و ابکی به الا اوجب الله له الجنة و غفر له » از این رهگذر، انبوهی از سروده های عاشورایی در قالب قصیده، مثنوی، رباعی، دوبیتی، ترکیب بند، نوحه و تعزیه در فرهنگ دینی ما وجود دارد که در سوگواری ها و مناسبت های گوناگون مورد بهره برداری قرار می گیرد.
شاعران عاشورایی، احساس خویش را نسبت به آن حماسه در قالب شعر، بیان می کنند و از این راه، بخشی از ادبیات غنی شیعه در زبان های مختلف شکل می گیرد. در زبان عربی از همان آغاز پس از حادثه کربلا، آن ماجرا به شعر راه یافت و بازماندگان شهدا از اهل بیت علیهم السلام به سرودن مرثیه پرداختند.
سپس شاعران دیگر در سال ها و قرن های دیگر، همواره شعر را در ترسیم نهضت کربلا و مصیبت های اهل بیت به کار گرفتند. سلسله شاعران مرثیه سرا طولانی است.
از جمله می توان از اینان یاد کرد: سلیمان بن قته(م 126)، کمیت بن زید (م 126)، سید حمیری (م 183)، منصور نمری (م 190)، دعبل خزاعی (م 246)، صنوبری (م 334)، زاهی (م 352)، ابوفراس حمدانی (م 357)، سید رضی (م 406)، علاءالدین حلی (م 786)، ابراهیم کفعمی (م 905) و... دیگران.
سبک شاعران در سرودن شعر عاشورا نیز متفاوت بوده است. برخی در قالب سوزناکترین مرثیه ها، عواطف را برانگیخته اند و به جنبه های عاطفی و روحی بیشتر تکیه داشته اند، برخی حالت مقتل و واقعه نگاری و ثبت قضایا را دارد، برخی هم بخصوص از شاعران متاخر و معاصر، چه عرب و چه فارس در سروده های خویش حالت نقد نسبت به عزاداری و گریه صرف دارند و عاشورا را از زاویه حماسی و انقلابی اش نگریسته و مطرح ساخته اند، تا الگویی برای مبارزه با ستم و ستمگران و فقرآفرینان و دفاع از حق و عدل و انسانیت و آزادگی باشد و از این که شیعه و مسلمانان از حادثه عاشورا تنها به گریه و ماتم بسنده کنند و درس تعهد اجتماعی و تلاش و تحرک سیاسی نگیرند، نکوهش کرده اند.
در هر صورت آنچه در شعر عاشورا ضروری است، آن است که هم مستند و صحیح و متکی به منابع معتبر تاریخی و حدیثی باشد، هم چهره منفی و انحرافی از شخصیت های عاشورا و واقعه کربلا که رنگ ذلت و زبونی دارد یا آمیخته به اغراق و گزافه گویی است، نداشته باشد.
استفاده از قالب نافذ و ماندگار شعر برای زنده نگهداشتن حماسه عاشورا و یاد امام حسین علیه السلام از دیرباز رواج داشته و مورد تشویق اهل بیت بوده است و مرثیه، از محورهای عمده سروده های شاعران شیعی و علاقه مند به خاندان نبوت به شمار می آمده و می آید.
امام حسین علیه السلام کشته اشک ها و زنده مرثیه هاست. از حضرت امام صادق علیه السلام روایت است: «مامن احد قال فی الحسین شعرا فبکی و ابکی به الا اوجب الله له الجنة و غفر له » از این رهگذر، انبوهی از سروده های عاشورایی در قالب قصیده، مثنوی، رباعی، دوبیتی، ترکیب بند، نوحه و تعزیه در فرهنگ دینی ما وجود دارد که در سوگواری ها و مناسبت های گوناگون مورد بهره برداری قرار می گیرد.
شاعران عاشورایی، احساس خویش را نسبت به آن حماسه در قالب شعر، بیان می کنند و از این راه، بخشی از ادبیات غنی شیعه در زبان های مختلف شکل می گیرد. در زبان عربی از همان آغاز پس از حادثه کربلا، آن ماجرا به شعر راه یافت و بازماندگان شهدا از اهل بیت علیهم السلام به سرودن مرثیه پرداختند.
سپس شاعران دیگر در سال ها و قرن های دیگر، همواره شعر را در ترسیم نهضت کربلا و مصیبت های اهل بیت به کار گرفتند. سلسله شاعران مرثیه سرا طولانی است.
از جمله می توان از اینان یاد کرد: سلیمان بن قته(م 126)، کمیت بن زید (م 126)، سید حمیری (م 183)، منصور نمری (م 190)، دعبل خزاعی (م 246)، صنوبری (م 334)، زاهی (م 352)، ابوفراس حمدانی (م 357)، سید رضی (م 406)، علاءالدین حلی (م 786)، ابراهیم کفعمی (م 905) و... دیگران.
سبک شاعران در سرودن شعر عاشورا نیز متفاوت بوده است. برخی در قالب سوزناکترین مرثیه ها، عواطف را برانگیخته اند و به جنبه های عاطفی و روحی بیشتر تکیه داشته اند، برخی حالت مقتل و واقعه نگاری و ثبت قضایا را دارد، برخی هم بخصوص از شاعران متاخر و معاصر، چه عرب و چه فارس در سروده های خویش حالت نقد نسبت به عزاداری و گریه صرف دارند و عاشورا را از زاویه حماسی و انقلابی اش نگریسته و مطرح ساخته اند، تا الگویی برای مبارزه با ستم و ستمگران و فقرآفرینان و دفاع از حق و عدل و انسانیت و آزادگی باشد و از این که شیعه و مسلمانان از حادثه عاشورا تنها به گریه و ماتم بسنده کنند و درس تعهد اجتماعی و تلاش و تحرک سیاسی نگیرند، نکوهش کرده اند.
در هر صورت آنچه در شعر عاشورا ضروری است، آن است که هم مستند و صحیح و متکی به منابع معتبر تاریخی و حدیثی باشد، هم چهره منفی و انحرافی از شخصیت های عاشورا و واقعه کربلا که رنگ ذلت و زبونی دارد یا آمیخته به اغراق و گزافه گویی است، نداشته باشد.
wikiahlb: شعر_عاشورا