شعر سپید

[ویکی فقه] اصطلاح شعر سپید، گویا نخستین بار توسط احمد شاملو در ایران به کار گرفته شد و معادل Blank verse فرانسوی است.
اما، عده ای اصطلاح شعر سپید را اصطلاح درستی نمی دانند و «شعر آزاد» را پیشنهاد می کنند. شعر blank از قید وزن، آزاد نیست و وزن آن اغلب بر پایه ده هجایی استوار است، ولی قافیه در آن رعایت نمی شود؛ مثل « بهشت گمشده» میلتون! اما، شعری که در اروپا و آمریکا از قید وزن و قافیه رهاست freeverse یا verselibre یا شعر آزاد نام دارد. به علت ناشناخته بودن ساختمان این دو نوع شعر، اشتباهاً جا به جا و یا یکسان گرفته می شوند.
ویژگی ها
در هر صورت اصطلاح شعر سپید امروزه در محافل ادبی و کتب ادبیات پذیرفته شده است و این روزها در نزد نسل جوان طرف داران زیادی دارد. این قالب شعری فاقد وزن عروضی است و ظاهری نثرگونه دارد. سطرها مساوی نیستند و قافیه نیز اگر در آن به کار رود، جای مشخص ندارد؛ اما به دلیل برخورداری از منطق و مکانیسم های شعری، نظیر بیان، تخیل، ادراک هنری، آهنگ و تناسبات درونی با نثر متفاوت است. نمایندگان شعر سپید می گویند: شعر یعنی کلام مخیل.
آغاز حضور شعر سپید در ادبیات فارسی
آغاز حضور این نوع شعر را در ادبیات فارسی باید حدود دهه سی دانست. در اواسط دهه سی تقریباً همه پیشروان شعر نو، شعر منثور را به عنوان شعر پذیرفته بودند و مجلات در سطح وسیعی محل طبع آزمایی شاعران مختلف برای سرودن شعر سپید شده بود.
بنیان گذار شعر سپید
...

شعر سپید یا شعر شاملویی یا آزاد، گونه ای از شعر نو فارسی است که در دهه ی سی شمسی و با مجموعهٔ هوای تازه از احمد شاملو ظهور پیدا کرد و شاید بتوان آن را با شعر آزاد ( به فرانسوی: vers libre ) در ادبیات کشورهای غربی مقایسه کرد. تفاوت عمده این آثار با نمونه های قبلی شعر نو در فرم شعر بود. در این سبک عموماً وزن عروضی رعایت نشده ولی آهنگ و موسیقی نمود دارد.
در دسته بندی عرفی شعر نو فارسی، گاهی به هر شعری که در قالب شعر نیمایی نگنجد سپید می گویند. در کل شعر سپید را شعر نو، بی وزن، منثور یا آزاد نیز می گویند. از جهتی چون در پی شعر نیمایی بوده و متفاوت با آن از قید وزن عروضی نیز رها شده در عین حال برخلاف موج نو ( شعر منثور ) همچنان با فرم نثر متمایز بوده اصطلاحاً شعر بی وزن یا آزاد نامیده می شود.
برخی از منتقدان متاخر شعر سپید مانند محمد مستقیمی شعر سپید را پالاییده ترین نوع شعر فارسی می دانند که خود را از موسیقی و همهٔ چیزهای دیگر آزاد کرده است. وی در کتاب آیینه پردازان خود با این تعریف از شعر که کلامی است مخیل دربارهٔ شعر سپید یکی از دلایل خوانده شدن این شعر به عنوان شعر سپید را معنی و خوانش سپیدی هایی می داند که در تقطیع های شعر سپید در فضای خیال خواننده بازآفرینی می شود یا خواننده آنها را در فضای خیال خود پر می کند. به نظر وی «در شعر سپید به دنبال موسیقی نباشید چون شعر سپید به معنای شعر بی قید و بند است این شعر از قیود موسیقی که هنر دیگریست خود را رها کرده و صفت سپیدیش به همین معناست مثل ازدواج سپید پس نه موسیقی دارد نه نیازی به موسیقی دارد و آن تعاریف شعر سپید یعنی آن که خواننده سپیدی های کاغذ را هم بخواند همه ناشی از ناآگاهی در مورد این صفت و کاربرد آن است سپید یعنی بی قید»[ ۱]
سلاخی می گریست به قناری کوچکی دل باخته بود!
دلم گرفته است دلم گرفته است به ایوان می روم و انگشتانم را بر پوست کشیدهٔ شب می کشم چراغ های رابطه تاریکند چراغ های رابطه تاریکندکسی مرا به آفتاب معرفی نخواهد کردکسی مرا به مهمانی گنجشک ها نخواهد بردپرواز را به خاطر بسپارپرنده مردنی ست.
در مسیر شعر نو نیمایی در سال ۱۳۲۶ نخستین مجموعه شعر احمد شاملو به نام آهنگ های فراموش شده به چاپ رسید. به جهت آن که این مجموعه حاوی نخستین نمونه های «شعر سپید» در زبان فارسی است نشر آن در این سال سزاوار توجه است ( برای دیدن نقد و نظرهای چند در مورد این کتاب، رک :شمس لنگرودی، تاریخ تحلیلی شعر نو، ۱/۳۵۴ به بعد ) قطعنامه نام مجموعهٔ دیگر شعر احمد شاملو بود که نخستین بار در سال ۱۳۳۰ منتشر شد. این مجموعه حاوی چهار شعر بلند بود که نشان می داد شاملو با عبور از شیوهٔ نیمایی برای خود راه تازه ای می جوید ( جعفر یاحقی، جویبار لحظه ها:۶۱ ) . در دهه هشتاد شمسی گروهی از شاعران جوان در تداوم شعر نو به تعادل خوبی در فرم و محتوای شعر دست یافتند.

نوعی شعر نو که در آن مصراع ها بلند و کوتاه است و وزن و قافیه ای در آن به چشم نمی خورد و تا حدی به شعر منثور شباهت دارد. نیز ← شعر_منثور؛ شعر آزاد