[ویکی فقه] اَبو الاَسْوَدِ دَؤَلی ، شاعر و تابعی مشهور که بیشتر، از او به عنوان صحابی امام علی (ع) و واضع علم نحو نام برده می شود.
دیوان ابوالاسود و مجموعه اشعاری که منابع به او نسبت داده اند، مجموعه ای شگفت است و در بسیاری از موارد با آن شخصیت گرانمایه و محترمی که روایات برای ما طرح کرده اند، ناهماهنگ است.شاید به همین جهت محققان معاصر، چندان عنایتی به شعر او نشان نداده اند.ظاهراً نخستین کسی که شعر او را کم ارج و بی محتوا خواند، نولدکه بود که در این قطعات منظوم تهی از هرگونه احساس شاعرانه که گرد کنیزکان وصلۀ امیران و مشاجرۀ همسایگان... دور می زند، هیچ سودی نمی یابد.از آن پس، نظر او را همۀ خاورشناسان تکرار کرده اند.بلاشر نه تنها این اشعار «مناسبات» را بی ارزش می داند، بلکه در صحت انتساب بسیاری از آن ها به ابوالاسود تردید دارد.پلا نیز عموماً همین نظر را دارد؛ وی حتی به صحت انتساب شعر معروف او که خطاب به بنی قشیر و در دفاع از حضرت امام علی (ع) سروده است، نیز کاملاً اعتماد ندارد.اینگونه برداشت از شعر ابوالاسود، در میان نویسندگان عرب نیز رایج است.
دیدگاه دجیلی
دجیلی که دیوان او را منتشر ساخته و مقدمه ای در ۱۰۶ صفحه بر آن نوشته، اشاره می کند که او با این کار خواسته است یکی از آثار صدراسلام را زنده کند وگرنه، ابوالاسود را شاعری نابغه به شمار نیاورده است. وی که میان ناظم و شاعر تفاوت قائل شده، معتقد است که ابوالاسود آن طور که باید محیط اجتماعی و سیاسی خود را بازگو نکرده است، حال آن که در زمان او حوادثی رخ نموده که هریک سرآغاز رشتۀ عمده ای از تاریخ سیاست و عقیده در جهان اسلام بوده است: رحلت حضرت پیامبر (ص)، فتوحات اسلام، حوادث مربوط به عثمان، نزاع میان امام علی (ع) و معاویه، جنگ صفین و جمل، ظهور خوارج ، آغاز و انجام خلافت امام حسین (ع) و معاویه، جنگ صفین و جمل، ظهور و خوارج، آغاز و انجام خلافت امام حسن (ع)...و ده ها ماجرای عظیم دیگر هیچ یک در شعر ابوالاسود انعکاس آشکاری ندارد و گویا به همین جهات است که تا آن تاریخ (۱۹۵۴م) کسی به فکر چاپ این دیوان نیفتاده بود.
محتوای اشعار
میان آنچه به صورت دیوان ظاهراً توسط ابن جنی (ح ۳۲۱-۳۹۲ق)، گرد آمده و آن مجموعه روایات و اشعاری که در منابع دیگر و خاصه ابوالفرج اصفهانی نقل شده، اختلاف فاحشی به چشم می خورد.یک بررسی اجمالی دیوان نشان می دهد که بیش تر موضوعات آن، مسائل عادی شاعران و بیش تر شعر مناسبات است و در عوض شعر سیاسی و دینی در آن اندک آمده است:
← درباره امیرالمؤمنین(عایه السلام)
...
دیوان ابوالاسود و مجموعه اشعاری که منابع به او نسبت داده اند، مجموعه ای شگفت است و در بسیاری از موارد با آن شخصیت گرانمایه و محترمی که روایات برای ما طرح کرده اند، ناهماهنگ است.شاید به همین جهت محققان معاصر، چندان عنایتی به شعر او نشان نداده اند.ظاهراً نخستین کسی که شعر او را کم ارج و بی محتوا خواند، نولدکه بود که در این قطعات منظوم تهی از هرگونه احساس شاعرانه که گرد کنیزکان وصلۀ امیران و مشاجرۀ همسایگان... دور می زند، هیچ سودی نمی یابد.از آن پس، نظر او را همۀ خاورشناسان تکرار کرده اند.بلاشر نه تنها این اشعار «مناسبات» را بی ارزش می داند، بلکه در صحت انتساب بسیاری از آن ها به ابوالاسود تردید دارد.پلا نیز عموماً همین نظر را دارد؛ وی حتی به صحت انتساب شعر معروف او که خطاب به بنی قشیر و در دفاع از حضرت امام علی (ع) سروده است، نیز کاملاً اعتماد ندارد.اینگونه برداشت از شعر ابوالاسود، در میان نویسندگان عرب نیز رایج است.
دیدگاه دجیلی
دجیلی که دیوان او را منتشر ساخته و مقدمه ای در ۱۰۶ صفحه بر آن نوشته، اشاره می کند که او با این کار خواسته است یکی از آثار صدراسلام را زنده کند وگرنه، ابوالاسود را شاعری نابغه به شمار نیاورده است. وی که میان ناظم و شاعر تفاوت قائل شده، معتقد است که ابوالاسود آن طور که باید محیط اجتماعی و سیاسی خود را بازگو نکرده است، حال آن که در زمان او حوادثی رخ نموده که هریک سرآغاز رشتۀ عمده ای از تاریخ سیاست و عقیده در جهان اسلام بوده است: رحلت حضرت پیامبر (ص)، فتوحات اسلام، حوادث مربوط به عثمان، نزاع میان امام علی (ع) و معاویه، جنگ صفین و جمل، ظهور خوارج ، آغاز و انجام خلافت امام حسین (ع) و معاویه، جنگ صفین و جمل، ظهور و خوارج، آغاز و انجام خلافت امام حسن (ع)...و ده ها ماجرای عظیم دیگر هیچ یک در شعر ابوالاسود انعکاس آشکاری ندارد و گویا به همین جهات است که تا آن تاریخ (۱۹۵۴م) کسی به فکر چاپ این دیوان نیفتاده بود.
محتوای اشعار
میان آنچه به صورت دیوان ظاهراً توسط ابن جنی (ح ۳۲۱-۳۹۲ق)، گرد آمده و آن مجموعه روایات و اشعاری که در منابع دیگر و خاصه ابوالفرج اصفهانی نقل شده، اختلاف فاحشی به چشم می خورد.یک بررسی اجمالی دیوان نشان می دهد که بیش تر موضوعات آن، مسائل عادی شاعران و بیش تر شعر مناسبات است و در عوض شعر سیاسی و دینی در آن اندک آمده است:
← درباره امیرالمؤمنین(عایه السلام)
...
wikifeqh: شعر_ابوالاسود