شطرنج مکاتبه ای

شطرنج مکاتبه ای ( انگلیسی: Correspondence chess ) شیوه ای از بازی شطرنج است که در آن حریفان، به صورت غیرحضوری و از طریق تبادل نامه، مراوده می کنند. سابقاً تبادل نامه ها که حاوی یادداشت یک سری حرکات شطرنج و متقابلاً پاسخ به این حرکات، در چند بازی متقابل بود، بیشتر از طریق پست انجام می شد. امروزه تبادل یادداشت ها بیشتر از طریق شبکه های رایانه ای صورت می گیرد و معمولاً مدعیان از تغییرات صفحه بازی، تصویر مستقیم دریافت کرده و بلافاصله با خبر می شوند. اما سابقاً هر یک از حریفان به طور جداگانه، بر اساس یادداشتهای دریافتی، مهره ها را روی صفحه می چیدند و تغییرات را اعمال می کردند تا بعد از تجزیه و تحلیل موقعیتهای محتمل، بهترین پاسخ های خود را یادداشت و ارسال کنند. امروزه بازیهای غیرحضوری شطرنج، می توانند با سرعت و منطبق با الگوهای زمان بندی بازیهای حضوری انجام گیرند. اما در گذشته یک مجموعه از بازی، می توانست سالها به طول انجامد. ادعا شده که سابقاً علاوه بر پست سنتی، از طرق ارتباطی دیگری مانند تلگراف، تلفن و حتی کبوتر نامه بر، برای انجام بازیهای غیرحضوری، بهره برداری شده است که به هر حال محال نیست. [ ۲] امروزه انجمن های مختلفی در ایران و جهان وجود دارند که بازیهای غیرحضوری را برای اعضای خود سازماندهی کرده و اخبار مربوط را نشر می دهند. [ ۳] [ ۴]
شطرنج مکاتبه ای از چند نظر با شطرنج حضوری متفاوت است. در بازی حضوری شطرنج، به استثناء بازی سیمولتانه، معمولاً تنها یک بازی، در بین دو حریف جریان دارد، درحالی که در بازیهای مکاتبه ای سنتی، معمولاً تعداد زیادی بازی، در بین دو یا چند حریف، همزمان، در جریان است. گاه تعداد بازیهای که هر مدعی، در یک نامه، به آنها مشغول است، به صدها بازی می رسد. در بازیهای مکاتبه ای سنتی، معمولاً طول زمان مجاز برای اعلام هر ده حرکت، به مراتب بیشتر از بازیهای حضوری است و می تواند به یک تا دو و حتی چند ماه برسد. همچنین در بازیهای مکاتبه ای، مشورت با دیگران یا بهره بردن از کتاب یا دیگر وسایل کمکی، مانند رایانه، آزاد است. مگر در مواردی که محدودیتی از قبل مورد توافق واقع شده باشد یا باشگاهی محدودیت های خاصی را اعمال کند. در اختیار داشتن زمان طولانی و امکان مطالعه، تعمق و مشورت با دیگران، فرصت محاسبات بسیار دقیقتری را به مدعیان بازیهای مکاتبه ای می دهد و امکان بروز اشتباهات آشکار را به حداقل می رساند. [ ۵]