شرکت نفت ایران و انگلیس ( به انگلیسی: Anglo - Iranian Oil Company ) شرکت نفتی ایرانی - بریتانیایی بود، که در پی اکتشاف میدان نفتی مسجدسلیمان، در جنوب غربی ایران، با هدف اکتشاف، توسعه میادین، بهره برداری و استخراج نفت خام، در تاریخ ۱۴ آوریل ۱۹۰۹ توسط شرکت بریتانیایی نفت برمه تأسیس شد. این شرکت در سال ۱۹۵۴ در پی ملی سازی نفت ایران، منحل شد و از دارایی های آن، دو شرکت ملی نفت ایران و بی پی تأسیس گردید.
... [مشاهده متن کامل]
پس از این که ویلیام ناکس دارسی امتیاز ۶۰ سالهٔ نفت ایران را از مظفرالدین شاه گرفت، حق خود را به شرکت نفت برمه فروخت. این شرکت شرکت جدیدی به نام Anglo - Persian Oil Company را به عنوان یکی از شاخه های خود تأسیس کرد. قبل از جنگ جهانی اول، وزارت دریاداری بریتانیا به هدایت وینستون چرچیل، اکثریت سهام این شرکت را در اختیار گرفت و در جریان هر دو جنگ جهانی، نفت ارزان ایران، کشتی های جنگی بریتانیا را تأمین سوخت می کرد.
شرکت نفت ایران و انگلیس تا سال ۱۹۵۱ که نفت در ایران ملی شد همه امور مربوط به نفت ایران را ابتدا بر اساس قرارداد دارسی و بعد بر اساس قرارداد ۱۹۳۳ در دست داشت و ظاهراً ۱۶٪ از سود سالانه خود را به دولت ایران می پرداخت، هر چند که دولت ایران هیچ نظارتی بر میزان فروش و درآمد و سود این شرکت نداشت.
در دوران رضاشاه، تیمورتاش ( وزیر دربار ) مذاکرات مفصل و جدی را با موضوع نفت با بریتانیا آغاز کرد. ایران خواهان انجام اصلاحات زیر در قرارداد دارسی بود:
• افزایش سهم خود از سود سالانه شرکت از ۱۶ درصد به ۲۵ درصد
• دریافت مبلغ ثابتی معادل ۲ شیلینگ در هر تن نفت صادراتی
• اختصاص مقدار قابل ملاحظه ای از سهام شرکت به دولت ایران
• تحدید حوزه عملیات شرکت در ایران
پس از چندین سال مذاکره هیچ پیشرفتی در موضوعات مورد اختلاف دو طرف حاصل نشد اما مذاکرات همچنان ادامه داشت. این مذاکرات بعداً توسط تقی زاده ( وزیر مالیه ) و در نهایت خود رضاشاه پیگیری شد. در نتیجه این مذاکرات، با وساطت وزیر خارجه چکسلواکی قرارداد ۱۹۳۳ بین دولت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس بسته شد.
پس از سقوط رضاشاه به تدریج این امکان پیدا شد که ایرانیان خواستار حق بیشتری از درآمد نفت شوند. نهضت ملی شدن نفت ایران به رهبری محمد مصدق، نفت را در ایران ملی کرد. شرکت که حاضر به قبول اصل ملی شدن نفت نبود، عملیات خود را در ایران متوقف کرد.
... [مشاهده متن کامل]
پس از این که ویلیام ناکس دارسی امتیاز ۶۰ سالهٔ نفت ایران را از مظفرالدین شاه گرفت، حق خود را به شرکت نفت برمه فروخت. این شرکت شرکت جدیدی به نام Anglo - Persian Oil Company را به عنوان یکی از شاخه های خود تأسیس کرد. قبل از جنگ جهانی اول، وزارت دریاداری بریتانیا به هدایت وینستون چرچیل، اکثریت سهام این شرکت را در اختیار گرفت و در جریان هر دو جنگ جهانی، نفت ارزان ایران، کشتی های جنگی بریتانیا را تأمین سوخت می کرد.
شرکت نفت ایران و انگلیس تا سال ۱۹۵۱ که نفت در ایران ملی شد همه امور مربوط به نفت ایران را ابتدا بر اساس قرارداد دارسی و بعد بر اساس قرارداد ۱۹۳۳ در دست داشت و ظاهراً ۱۶٪ از سود سالانه خود را به دولت ایران می پرداخت، هر چند که دولت ایران هیچ نظارتی بر میزان فروش و درآمد و سود این شرکت نداشت.
در دوران رضاشاه، تیمورتاش ( وزیر دربار ) مذاکرات مفصل و جدی را با موضوع نفت با بریتانیا آغاز کرد. ایران خواهان انجام اصلاحات زیر در قرارداد دارسی بود:
• افزایش سهم خود از سود سالانه شرکت از ۱۶ درصد به ۲۵ درصد
• دریافت مبلغ ثابتی معادل ۲ شیلینگ در هر تن نفت صادراتی
• اختصاص مقدار قابل ملاحظه ای از سهام شرکت به دولت ایران
• تحدید حوزه عملیات شرکت در ایران
پس از چندین سال مذاکره هیچ پیشرفتی در موضوعات مورد اختلاف دو طرف حاصل نشد اما مذاکرات همچنان ادامه داشت. این مذاکرات بعداً توسط تقی زاده ( وزیر مالیه ) و در نهایت خود رضاشاه پیگیری شد. در نتیجه این مذاکرات، با وساطت وزیر خارجه چکسلواکی قرارداد ۱۹۳۳ بین دولت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس بسته شد.
پس از سقوط رضاشاه به تدریج این امکان پیدا شد که ایرانیان خواستار حق بیشتری از درآمد نفت شوند. نهضت ملی شدن نفت ایران به رهبری محمد مصدق، نفت را در ایران ملی کرد. شرکت که حاضر به قبول اصل ملی شدن نفت نبود، عملیات خود را در ایران متوقف کرد.
