شرطی شدن فعال ( نام های دیگر:شرطی شدن کنش گر، شرطی شدن ابزاری، شرطی شدن نوع II، آزمون و خطا ) یک نوع یادگیری همخوان یا تداعی است. در شرطی شدن فعال، جانور یادمی گیرد که بین یکی از رفتارهای خودش، با یک پاداش یا تنبیه ارتباط برقرار کند.
علت اینکه این رفتار را جزو رفتارهای شرطی شدن در نظر می گیرند، این است که در طی آن یک محرک بی اثر ( محرکی که جانور به طور طبیعی نسبت به آن پاسخ رفتاری ایجاد نمی کند ) در صورتی که منجر به دریافت یک پاداش یا تنبیه شود، مبدل به محرکی شرطی می شود و در واقع یعنی جانور به شرطی به آن واکنش نشان می دهد که در پی آن به محرک مؤثر از نوع پاداش یا تنبیه برسد. ( و عملاً در اینجا نیز مانند شرطی شدن کلاسیک، همراه شدن محرک مؤثر و بی اثر مشاهده می شود )
برای مثال در جوجه های کاکایی مدتی پس از به دنیا آمدن و به دنبال کسب تجربه، ( دقیق تر نوک زدن ) که در دفعات اول به طور اتفاقی رخ می دهد و محرکی بی اثر است، به واسطهٔ اینکه جانور را به غذا ( پاداش ) بیشتری می رساند، مبدل به محرکی شرطی برای انجام این رفتار می شود. با پایداری و تکرار این رفتار، جانور یادمی گیرد که اگر این رفتار را انجام دهد ( شرط ) به پاداش بیشتری می رسد.
همچنین چون در این نوع شرطی شدن، جانور به دنبال دریافت پاداش یا جلوگیری از تنبیه شدن است و یعنی برخلاف شرطی شدن کلاسیک، به طور «هدفمند» انجام می شود؛ بنابراین برای این نوع شرطی شدن، صفت ( فعال ) را به کار می برند.
گردانندگان سیرک از مفهوم این نوع شرطی شدن برای نمایش سیرک با استفاده از جانوران بهره می برند. به این صورت که برای مثال شرط رسیدن به یک پاداش ( مانند غذا ) را پریدن از یک مانع، عبور از حلقهٔ آتش و یا… جلوه می دهند تا جانور این عمل را انجام دهد. همچنین از آنجا که این رفتار نوعی رفتار یادگیری است، پس توجه دارند که باید در تمرینات پیش از اجرا این شرط را به دفعات متعدد به جانور نشان دهند تا جانور این رفتار را تکرار و در حافظهٔ یادگیری اش پایدار کند و مبدل به یادگیری شود. با این کار، در زمان اجرا، گرداننده سیرک بدون اینکه پاداشی را به جانور نشان دهد و تنها با قرار دادن محرک شرطی شده ( مثل حلقهٔ آتش یا … ) در معرض دید او، منجر به صورت پذیرفتن رفتار نمایشی جانور می شود؛ چرا که اکنون محرک بی اثر مبدل به محرک شرطی شده است و جانور یادگرفته است که در صورت تحریک شدن توسط آن، به پاداش می رسد حتی اگر در واقعیت پاداشی وجود نداشته باشد. همچنین گردانندگان سیرک باید توجه داشته باشند که همواره در تمرینات حتی پس از ایجاد رفتار شرطی شدن فعال در جانور، پاداش یا تنبیه ( محرک مؤثر ) را به جانور نشان دهند و به همان دفعات اول اکتفا نکنند. در غیر این صورت، پس از مدتی و با تکرار بروز این رفتار، جانور در برابر محرک شرطی یادمی گیرد که رفتار خوگیری ( عادی شدن ) را بروز دهد چراکه دیگر علی رغم تکراری بودن آن محرک، سود یا زیانی را موجب نمی شود؛ بنابراین اگر به این نکته توجه نشود، باید دوباره از ابتدا رفتار شرطی شدن فعال مد نظر را در جانور ایجاد کنند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفعلت اینکه این رفتار را جزو رفتارهای شرطی شدن در نظر می گیرند، این است که در طی آن یک محرک بی اثر ( محرکی که جانور به طور طبیعی نسبت به آن پاسخ رفتاری ایجاد نمی کند ) در صورتی که منجر به دریافت یک پاداش یا تنبیه شود، مبدل به محرکی شرطی می شود و در واقع یعنی جانور به شرطی به آن واکنش نشان می دهد که در پی آن به محرک مؤثر از نوع پاداش یا تنبیه برسد. ( و عملاً در اینجا نیز مانند شرطی شدن کلاسیک، همراه شدن محرک مؤثر و بی اثر مشاهده می شود )
برای مثال در جوجه های کاکایی مدتی پس از به دنیا آمدن و به دنبال کسب تجربه، ( دقیق تر نوک زدن ) که در دفعات اول به طور اتفاقی رخ می دهد و محرکی بی اثر است، به واسطهٔ اینکه جانور را به غذا ( پاداش ) بیشتری می رساند، مبدل به محرکی شرطی برای انجام این رفتار می شود. با پایداری و تکرار این رفتار، جانور یادمی گیرد که اگر این رفتار را انجام دهد ( شرط ) به پاداش بیشتری می رسد.
همچنین چون در این نوع شرطی شدن، جانور به دنبال دریافت پاداش یا جلوگیری از تنبیه شدن است و یعنی برخلاف شرطی شدن کلاسیک، به طور «هدفمند» انجام می شود؛ بنابراین برای این نوع شرطی شدن، صفت ( فعال ) را به کار می برند.
گردانندگان سیرک از مفهوم این نوع شرطی شدن برای نمایش سیرک با استفاده از جانوران بهره می برند. به این صورت که برای مثال شرط رسیدن به یک پاداش ( مانند غذا ) را پریدن از یک مانع، عبور از حلقهٔ آتش و یا… جلوه می دهند تا جانور این عمل را انجام دهد. همچنین از آنجا که این رفتار نوعی رفتار یادگیری است، پس توجه دارند که باید در تمرینات پیش از اجرا این شرط را به دفعات متعدد به جانور نشان دهند تا جانور این رفتار را تکرار و در حافظهٔ یادگیری اش پایدار کند و مبدل به یادگیری شود. با این کار، در زمان اجرا، گرداننده سیرک بدون اینکه پاداشی را به جانور نشان دهد و تنها با قرار دادن محرک شرطی شده ( مثل حلقهٔ آتش یا … ) در معرض دید او، منجر به صورت پذیرفتن رفتار نمایشی جانور می شود؛ چرا که اکنون محرک بی اثر مبدل به محرک شرطی شده است و جانور یادگرفته است که در صورت تحریک شدن توسط آن، به پاداش می رسد حتی اگر در واقعیت پاداشی وجود نداشته باشد. همچنین گردانندگان سیرک باید توجه داشته باشند که همواره در تمرینات حتی پس از ایجاد رفتار شرطی شدن فعال در جانور، پاداش یا تنبیه ( محرک مؤثر ) را به جانور نشان دهند و به همان دفعات اول اکتفا نکنند. در غیر این صورت، پس از مدتی و با تکرار بروز این رفتار، جانور در برابر محرک شرطی یادمی گیرد که رفتار خوگیری ( عادی شدن ) را بروز دهد چراکه دیگر علی رغم تکراری بودن آن محرک، سود یا زیانی را موجب نمی شود؛ بنابراین اگر به این نکته توجه نشود، باید دوباره از ابتدا رفتار شرطی شدن فعال مد نظر را در جانور ایجاد کنند.
wiki: شرطی شدن فعال