[ویکی نور] شرح فصوص الحکم لابن عربی (بالی زاده حنفی). شرح فصوص الحکم لابن عربی کتابی است که مؤلف آن نام ویژه ای برآن ننهاده است، ولی از آنجا که در این کتاب، «فصوص الحکم» ابن عربی از آغاز تا انجام، سطر به سطر و فص به فص، شرح گردیده است، پس لازم و شایسته است که «شرح فصوص الحکم» نام گذاری گردد.
مؤلف این شرح، عارف آذری، شیخ المشایخ، خلیفة الخلفاء، مصطفی بن سلیمان بالی زاده، مشتهر به بالی افندی، متوفای سنه 1069ق، است (گرچه، ناشر کتاب، در صفحه 326 می گوید: حاجی خلیفه، در «کشف الظنون»، سال وفات شیخ بالی افندی را 960ق، نوشته است).
«فصوص الحکم»، از مهم ترین مؤلفات شیخ اکبر، کبریت احمر، ابوعبدالله، محیی الدین، محمد بن علی بن عربی حاتمی طایی اندلسی است. این کتاب، مانند گنجی است که در آن با طلسم بسته شده است؛ عبارات آن واضح است، ولی اشارات و رموز آن پوشیده است؛ به همین خاطر، عده زیادی از دانشمندان، به شرح آن پرداختند و برای گشودن گنج و گوهر آن و حل مشکلات اسرار و رموز آن اهتمام بسیار نمودند. یکی از کسانی که بر این کتاب، شرح مفیدی نوشته و آن را به بهترین وجه که فوق آن قابل تصور نیست، شرح نموده، علامه فاضل، فهامه کامل، شیخ بالی افندی علیه الرحمه است که کنیه او خلیفة الصوفیة است.
شرح فصوص الحکم بالی افندی، به زبان عربی و از موجزترین شروح مزجی است که به ندرت مطالب خارج از فصوص در آن ذکر شده است و شارح علامه تنها به شرح جملات و کشف اسرار و رموز آن اهتمام نموده است.
در این شرح، معانی مختلف فص با استناد به کلمات ابن عربی در «فصوص الحکم» به خوبی معلوم و بیان گردیده است. شارح، در این زمینه می گوید: «فص، در «فصوص الحکم» به چهار معنی آمده است:
بالی زاده، در لابه لای شرح، انتقاداتی به شارح (قیصری) دارد؛ به عنوان نمونه می فرماید: «فلا وجه لایراد الشارح فی هذا المقام» (ص 19) و نیز می گوید: «فارجاع الضمیرین الی ما قاله الشارح ینافی ذلک» (ص 21) و هم چنین می فرماید: «و اما قول الشارح اعتراض وقع بین الشرط و الجزاء... فلا ینبغی هذا القول منه». (ص 21).
مؤلف این شرح، عارف آذری، شیخ المشایخ، خلیفة الخلفاء، مصطفی بن سلیمان بالی زاده، مشتهر به بالی افندی، متوفای سنه 1069ق، است (گرچه، ناشر کتاب، در صفحه 326 می گوید: حاجی خلیفه، در «کشف الظنون»، سال وفات شیخ بالی افندی را 960ق، نوشته است).
«فصوص الحکم»، از مهم ترین مؤلفات شیخ اکبر، کبریت احمر، ابوعبدالله، محیی الدین، محمد بن علی بن عربی حاتمی طایی اندلسی است. این کتاب، مانند گنجی است که در آن با طلسم بسته شده است؛ عبارات آن واضح است، ولی اشارات و رموز آن پوشیده است؛ به همین خاطر، عده زیادی از دانشمندان، به شرح آن پرداختند و برای گشودن گنج و گوهر آن و حل مشکلات اسرار و رموز آن اهتمام بسیار نمودند. یکی از کسانی که بر این کتاب، شرح مفیدی نوشته و آن را به بهترین وجه که فوق آن قابل تصور نیست، شرح نموده، علامه فاضل، فهامه کامل، شیخ بالی افندی علیه الرحمه است که کنیه او خلیفة الصوفیة است.
شرح فصوص الحکم بالی افندی، به زبان عربی و از موجزترین شروح مزجی است که به ندرت مطالب خارج از فصوص در آن ذکر شده است و شارح علامه تنها به شرح جملات و کشف اسرار و رموز آن اهتمام نموده است.
در این شرح، معانی مختلف فص با استناد به کلمات ابن عربی در «فصوص الحکم» به خوبی معلوم و بیان گردیده است. شارح، در این زمینه می گوید: «فص، در «فصوص الحکم» به چهار معنی آمده است:
بالی زاده، در لابه لای شرح، انتقاداتی به شارح (قیصری) دارد؛ به عنوان نمونه می فرماید: «فلا وجه لایراد الشارح فی هذا المقام» (ص 19) و نیز می گوید: «فارجاع الضمیرین الی ما قاله الشارح ینافی ذلک» (ص 21) و هم چنین می فرماید: «و اما قول الشارح اعتراض وقع بین الشرط و الجزاء... فلا ینبغی هذا القول منه». (ص 21).