شرح دعای صباح

[ویکی فقه] شرح دعای صباح (آقانجفی قوچانی). کتاب حاضر، شرح دعای صباح تالیف آیت الله حاج سید حسن حسینی خراسانی قوچانی مشهور به آقا نجفی قوچانی عالم ربانی فقیه اصولی، از اعاظم فقهای قرن حاضر و از شاگردان مبرز مرحوم آخوند ملا محمد کاظم خراسانی ، در سال ۱۲۹۵ هجری قمری در خسرویه از توابع قوچان متولد شده و در سال ۱۳۲۷ ه ق در نجف اشرف این شرح را کتابت نموده اند.
محققان و شارحان این دعای شریف درباره سند و ماثور بودن آن، تحقیقات و بررسی هایی به عمل آورده اند، از جمله محدث قمی قدس سره در صفحه ۱۲۶ کلیات مفاتیح الجنان نقل می کند: «در کتاب صلاة ، مرحوم مجلسی می نویسد: این دعا از ادعیه مشهوره است و من در کتب معتبره آن را نیافتم مگر در مصباح سید بن باقی رضوان الله علیه» و نیز فرموده: «مشهور، خواندن این دعا است بعد از فریضه صبح و سید بن باقی روایت کرده آن را بعد از نافله صبح و به هر کدام عمل شود، خوب است».
امتیازات این شرح
این شرح از امتیازات زیادی برخوردار است زیرا که نویسنده ی آن حکیم متاله و عالم ربانی و ادیب خوش قریحه، در هر فرازی از فرازهای دعای شریف صباح با باریک بینی خاصی نکته های ذوقی و عرفانی و بلاغی و ادبی را مورد دقت و بررسی قرار داده و به جرات می توان گفت در نوع خود بی نظیر است. اگر چه پاره ای از شروح همانند شرح فیلسوف معروف حاج ملا هادی سبزواری مشتمل بر نکات فلسفی و عرفانی است و یا بعضی از شروح منظوم، حکایت از ذوق سرشار نویسنده دارد، اما شرح حاضر با استفاده از آیات قرآنی و روایات اهل بیت علیهم السّلام و اشعار شعرای عارف و ذوق عرفانی و اصطلاحات بلاغی و حتی نکته های ادبی نحوی و صرفی، برای خواننده از هر طبقه ای که باشد، جاذبه ی خاص خود را دارد.مؤلف بزرگوار آنجا که لازم دیده است، در ذیل فرازی پس از توضیح بعضی از واژه ها و نکته ها، ابتدا به بیان مفهوم ظاهر عبارت پرداخته سپس تحت عنوان «بطن» به آنچه در ورای ظاهر عبارت، برای یک محقق سودمند است می پردازد و آنگاه با عنوان «بطن البطن» برای اهل ذوق . البته در مواردی . مطلب را اوج می دهد چنانکه گویی در محضر مولی الموحدین، امام العارفین علی علیه السّلام نشسته و در حال نیایش ، او را و اوجگیری و تقرب او را به ملکوت اعلا و عروج معنوی او را، به چشم دل و معرفت روحی می نگرد و مشاهدات خود را در قالب عبارات به تصویر می کشد. شاید بالاترین و مهم ترین امتیاز این شرح همین باشد که خواننده را به عمق دریای نیایش می برد و هر خواننده ای را با هر گرایش و تخصص علمی که دارد، با دست پر از مرواریدهای معنوی برمی گرداند، البته توفیق نیایش و فراهم آمدن حال دعا امری است الهی و به دست اوست.
شروح دعای صباح
علامه فقید حاج آقا بزرگ تهرانی در کتاب ارزشمند « الذریعة »، جلد ۱۳، صفحه ی ۲۵۶ . ۲۵۲ از شروح فارسی و عربی به صورت منظوم و منثور، ۲۳ مورد را نام می برد: ۱ . شرح منظوم فارسی از ملا ابو الوفاء به نام « مفتاح الفلاح و مصباح النجاح » که برای نواب افراسیاب بیک، تالیف کرده است.۲ . شرح منظوم فارسی از ملا احمد بن سیف الدین استرآبادی ؛ متاسفانه بیش از این درباره این شرح و نام آن چیزی ننوشته اند، قابل ذکر است که صاحب الذریعة، احتمال می دهد که شارح، نواده ملا محمد جعفر شریعتمدار استرآبادی باشد.۳ . شرح دعای صباح از احمد بن محمد معروف به نشانچی زاده، متوفای ۹۸۶ ه ق. ۴ . شرح دعای صباح از شیخ اسماعیل بن حسن بن محمد علی آل عبد الجبار قطیفی، شارح احتجاجات ، متوفای ۱۳۲۸ ه ق.۵ . « مفتاح الفلاح فی شرح دعاء الصباح »، از ملا اسماعیل بن محمد حسین بن محمد رضا بن علاء الدین محمد مازندرانی اصفهانی خواجویی، متوفای ۱۱۷۳ هجری که نزدیک به ۳۰۰۰ شعر است که در حاشیه زاد المعاد به چاپ رسیده است و با عبارت: «اللهم یا من اذهب اللیل مظلما...» آغاز شده است و نسخه ای از آن در کتابخانه حسینیه تستریه نجف و نسخه دیگر در کتابخانه امام امیرالمؤمنین علیه السّلام موجود است.۶ . شرح دعای صباح از امیر محمد اشرف ، مؤلف فضائل السادات، به فارسی که با این عبارت آغاز می شود: « «اللهم یا من دلع» در بعضی نسخ «اللهم یا من دلع» واقع شده، و اللهم در اصل یا الله بوده...» . این شرح در نزد نوه دختری مؤلف، سید جعفر میردامادی در اصفهان موجود است.۷ . شرح دعای صباح از ملا اصغر بن محمد بن جمال قمی که در حدود سال ۱۱۱۵ در اصفهان تالیف و حاشیه ای نیز بر آن نوشته است که مصحح آن را در کتابخانه شیخ مشکور جولاوی در نجف دیده است.۸ . شرح دعای صباح از میرزا جعفر بن حسین علی لواسانی مشهور به حکیم الهی، مقیم تهران ، متوفای سال ۱۲۹۸ هجری.۹ . شرح دعای صباح از ملا حبیب الله بن علی مدد ساوجی کاشانی که در فهرست مؤلفاتش ذکر کرده است.۱۰ . شرح دعای صباح از علامه حیدر قلی خان مشهور به سردار کابلی ، مقیم کرمانشاه ، متوفای ۱۳۷۳، مؤلف کتاب « تحفة الاجلة فی القبلة ». ۱۱ . شرح دعای صباح از میرزا زین العابدین شریف صفوی ابن فتحعلی بن عبد الکریم بن فتحعلی خویی، به فارسی که در سال ۱۳۱۷ با اصل دعا به خط کوفی چاپ شده است.۱۲ . شرح دعای صباح از ملا عباس مشهور به عباس کیوان قزوینی ، متوفای سال ۱۳۵۰ هجری به فارسی، فریده سی و دوم کتاب « میوه زندگانی » مؤلف، ناقص و ناتمام در سال ۱۳۴۹ انتشار یافته است.۱۳ . شرح دعای صباح از میرزا عبد الرحیم بن میرزا علی اصغر موسوی سبزواری ، مقداری کوچکتر از شرح استادش حاج ملا هادی سبزواری است و به طوری که گفتند، در نزد نواده دختری مؤلف، سید عبدالله برهان سبزواری موجود است.۱۴ . شرح دعای صباح از میرزا عبد الکریم ارومی معاصر صاحب «طاقه ریحان» ملقب به مقدس که علامه شیخ محمد علی اردوبادی اشعاری در تقریظ آن سروده و ضمیمه کتاب « الحدیقة المبهجة » می باشد.۱۵ . شرح دعای صباح از شیخ علی بن رضا خویی (متولد ۱۲۹۲ و متوفای ۱۳۵۰ ه ق)، خیابانی در آخر جلد سوم کتاب وقایع الایام خود می نویسد: «علامه شیخ محمد علی اردوبادی آن را به خط شارح دیده است و می گوید: وی در ماه رجب سال ۱۳۱۹ ه ق آن را به پایان رسانده است». ۱۶ . شرح دعای صباح از تاج العلماء سید علی بن محمد نقوی کهنوی (متوفای سال ۱۳۱۲ هجری)، وی رساله ای بر رد انتقاداتی که بر این شرح شده، نوشته است.۱۷ . شرح دعای صباح نوشته میرزا محمد علی مدرس بن نصیر الدین رشتی نجفی (متوفای ۱۳۲۴ هجری) که در سال ۱۳۲۵ آن را به پایان رسانده است. مرحوم آقا بزرگ می نویسد: من این شرح را در نزد سید حسن بن محمد ساروی و هم نزد نواده دختری مؤلف، فاضل مرتضی مدرسی دیده ام.۱۸ . شرح دعای صباح از سید فاضل غنی نقی زیدپوری رضوی لکنهویی (متوفای سال ۱۳۵۷ ه ق) که به نقل از تذکرة العلماء ، در کتاب « نجوم السماء » آمده است.۱۹ . شرح دعای صباح از سید قطب الدین محمد حسینی نیریزی شیرازی مشهور به سید محمد قطب ، جد سادات ذهبیه شیراز (متوفای سال ۱۱۷۳ ه ق)، نسبش به امام زین العابدین با ۳۲ واسطه می رسد.۲۰ . شرح دعای صباح از ملا محمد نجف کرمانی اخباری عارف (متوفای ۱۲۹۲ ه ق)، در کتاب مطلع الشمس و مآثر الآثار نام این شرح آمده است.۲۱ . شرح دعای صباح از سید محمد مهدی بن سید جعفر موسوی که در آخر کتاب خلاصة الاخبار از این شرح سخن به میان آمده است.۲۲ . شرح دعای صباح از ملا محمد مهدی به علی اصغر قزوینی به نام « جناح النجاح » این کتاب در نزد سید احمد روضاتی در اصفهان موجود است.۲۳ . شرح دعای صباح از فیلسوف معروف، ملا هادی بن مهدی سبزواری (متوفای سال ۱۲۸۹ ه ق) که در سال ۱۲۸۳ به ضمیمه ی شرح بر « اسماء الحسنی » منتشر شده است، این شرح در سال ۱۲۶۷ ه ق پایان یافته و مؤلف، حواشی زیادی بر آن دارد. علاوه بر شروح مزبور، شرح های دیگری نیز موجود است که برخی به طبع رسیده و بعضی جزء کتب خطی کتابخانه های بزرگ فهرست شده است، از جمله:الف . شرح دعای صباح نوشته علامه میر محمد عبد الحسیب بن امیر سید احمد بن زین العابدین، نواده دختری محقق داماد از علمای عصر صفویه (متوفای ۱۱۲۱ هجری) که مرحوم مجلسی از وی نقل حدیث کرده و تالیفات زیادی دارد، از قبیل:. الفطرة الملکوتیة ، مسالک النجاة ، شرح دعای صیفی ، صراط الزاهدین ، جواهر المنثورة ، حواشی بر الهیات شفا و....ب . شرح دعای صباح نوشته حاج سید جواد نبان مدنی که در کتابخانه آستان قدس رضوی علیه السّلام موجود است .
نسخه شناسی
...

[ویکی فقه] شرح دعای صباح (ابهام زدایی). شرح دعای صباح ممکن است عنوان برای کتاب های ذیل باشد: • شرح دعای صباح (آقانجفی قوچانی)، تالیف آیت الله حاج سید حسن حسینی خراسانی قوچانی مشهور به آقا نجفی قوچانی• شرح دعای صباح (حکیم سبزواری)، اثر مرحوم حاج ملاهادی سبزواری معروف به حکیم سبزواری• شرح دعای صباح (خوئی)، اثر مصطفی بن محمد هادی خویی، به زبان فارسی و در شرح و تفسیر دعای صباح
...

[ویکی فقه] شرح دعای صباح (حکیم سبزواری ). این کتاب، دومین اثر مرحوم «حاج ملا هادی سبزواری معروف به حکیم سبزواری است که ، پس از کتاب مفصل شرح الاسماء در باب شرح دعای صباح نگاشته شده است.
حکیم سبزواری، در این کتاب، دعای صباح را به فقراتی تقسیم کرده است و در شرح هر فقره معمولا به نکات ادبی بخصوص از لحاظ لغوی و معانی و بیان و بدیع توجه خاص می کند و سپس به شرح ظاهر عبارت و آنگاه اغلب به تاویل و باطن عبارت می پردازد چنان که در مقدمه به روش کار خود اشاره می کند و می گوید: «اردت ان اشرحه شرحا یذلل صعابه و یکشف نقابه و یوضح اغلاق لفظه و معناه، و یبین اعماق قشره و مغزاه، و ما تقاعدت فی منازل تفسری ظاهره و تنزیله، بل استشرفت الی ذروة مقام باطنه و تاویله». موضوع تاویل برای سبزواری بسیار اهمیت دارد. وی در مقدمه این کتاب، تفسیر بدون تاویل را به زیبایی بدون ملاحت و شبح بدون روح، تعبیر کرده است و با نقل دعایی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم که در آن از خداوند می خواهد به علی علیه السّلام تاویل بیاموزد، برای تاویل، مستند شرعی ذکر می کند و در کتاب شرح الاسماء ، اشاره می کند که مفری از آن نیست: «و ما من فریق من اهل الاسلام الا و هو مضطر الیه». حکیم سبزواری به تناسب فقرات دعا ، مسائل و موضوعات فلسفی و کلامی و عرفانی را طرح می کند و با استفاده از آیات و روایات و اشعار فارسی و عربی و کلمات و عبارات بزرگان به بحث و نقد آرا می پردازد.در این کتاب نیز مثل شرح الاسماء بیش از کتب درسی مثل شرح منظومه منطق و حکمت ، مجال بحث و تحقیق و نقد نظریات و تعرض به آراء دیگران دارد و با وجود این، چون بنای خود را در این کتاب به اختصار گذاشته است ، هر چند در مواردی این بنا را بر هم می ریزد ، خواننده را برای اطلاعات بیشتر به کتاب شرح الاسماء ارجاع می دهد.

[ویکی فقه] شرح دعای صباح (حکیم سبزواری). این کتاب، دومین اثر مرحوم «حاج ملا هادی سبزواری معروف به حکیم سبزواری است که ، پس از کتاب مفصل شرح الاسماء در باب شرح دعای صباح نگاشته شده است.
حکیم سبزواری، در این کتاب، دعای صباح را به فقراتی تقسیم کرده است و در شرح هر فقره معمولا به نکات ادبی بخصوص از لحاظ لغوی و معانی و بیان و بدیع توجه خاص می کند و سپس به شرح ظاهر عبارت و آنگاه اغلب به تاویل و باطن عبارت می پردازد چنان که در مقدمه به روش کار خود اشاره می کند و می گوید: «اردت ان اشرحه شرحا یذلل صعابه و یکشف نقابه و یوضح اغلاق لفظه و معناه، و یبین اعماق قشره و مغزاه، و ما تقاعدت فی منازل تفسری ظاهره و تنزیله، بل استشرفت الی ذروة مقام باطنه و تاویله». موضوع تاویل برای سبزواری بسیار اهمیت دارد. وی در مقدمه این کتاب، تفسیر بدون تاویل را به زیبایی بدون ملاحت و شبح بدون روح، تعبیر کرده است و با نقل دعایی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم که در آن از خداوند می خواهد به علی علیه السّلام تاویل بیاموزد، برای تاویل، مستند شرعی ذکر می کند و در کتاب شرح الاسماء ، اشاره می کند که مفری از آن نیست: «و ما من فریق من اهل الاسلام الا و هو مضطر الیه». حکیم سبزواری به تناسب فقرات دعا ، مسائل و موضوعات فلسفی و کلامی و عرفانی را طرح می کند و با استفاده از آیات و روایات و اشعار فارسی و عربی و کلمات و عبارات بزرگان به بحث و نقد آرا می پردازد.در این کتاب نیز مثل شرح الاسماء بیش از کتب درسی مثل شرح منظومه منطق و حکمت ، مجال بحث و تحقیق و نقد نظریات و تعرض به آراء دیگران دارد و با وجود این، چون بنای خود را در این کتاب به اختصار گذاشته است ، هر چند در مواردی این بنا را بر هم می ریزد ، خواننده را برای اطلاعات بیشتر به کتاب شرح الاسماء ارجاع می دهد.
مباحث کتاب
مهم ترین مباحث فلسفی و کلامی و عرفانی که در این کتاب به آنها پرداخته است، عبارتند از: مباحث مربوط به فلک ، فقره ۵، راه های خداشناسی ، فقره ۷، اقسام اتحاد و مجانست و تنزه حق تعالی از آن، فقره ۸، کیف و اقسام آن، فقره ۹، خواطر، اتحاد عاقل و معقول ، فقره ۱۰، رؤیت خداوند از نظر معتزله و اشاعره ، فقره ۱۱، علم حق تعالی به خود و به ماسوی، فقره ۱۲، ربط حادث به قدیم ، فقره ۱۶، عصمت انبیاء ، فقره ۲۰، فتح ، فقره ۲۱، نفس و اطلاعات آن، ملائکه و جن و شیطان ، کشف و اقسام آن، فقره ۲۸، گناه ، فقره ۳۰، مغالطات (موازین شیطان و اشاره ای به موازین رحمان)، فقره ۳۱، فقر و معانی آن، فقره ۳۹، اراده و مشیت ، فقره ۴۵، قدرت از نظر متکلمان و حکیمان فقره ۴۹، خیر و شر ، فقره ۵۱، عمومیت قدرت خداوند ، فقره ۵۲، فرق نور حسی و نور وجود، فقره ، غایت و غرض از ایجاد، فقره ۶۲، وعاء موجودات و بقاء زمانی و دهری و سرمدی، فقره۶۷ ، موت و فناء، فقره ۶۸، کیفیت ورود و خروج مؤلف نسبت به مطالب مذکور، تقریبا نزدیک به شرح الاسماء است و گذشته از بعض اختلافات، می توان گفت در بسیاری موارد آنچه در این کتاب آمده است مختصر شرح الاسماء است. سبزواری در این کتاب نیز که از آخرین تالیفات او است، از نظر مشی کلی و خط فکری، در مسیر حکمت متعالیه صدر المتالهین حرکت می کند هر چند که او یک پیرو صرف نیست بلکه یک حکیم صاحب رای و مستقل است.مرحوم سبزواری در هفده رمضان ۱۲۶۷ ق آن را بپایان برده است و خود بر آن حاشیه نوشته است.از پایان نسخه شماره ی ۲۱۲۹ کتابخانه مدرسه شهید مطهری که ظاهرا تنها نسخه ای است که حواشی مؤلف را دارد و ناسخ در بیست و هفتم شوال ۱۲۶۷ ق یعنی فقط چهل روز پس از تالیف کتاب، از تحریر آن فراغت یافته است بر می آید که مؤلف بلافاصله این حاشیه را نوشته است، مگر این که احتمال بدهیم که تاریخ تحریر فقط مربوط است به متن و نه حاشیه و حاشیه بعدا نوشته شده است.

[ویکی فقه] شرح دعای صباح (خوئی). کتاب «شرح دعای صباح» اثر مصطفی بن محمد هادی خویی ، به زبان فارسی و در شرح و تفسیر دعای صباح منسوب به حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام می باشد.
طبق نقل مصحح محترم، از مؤلف اثری چاپ نشده، اما از فهرست تالیفات وی که در صفحه ۲۱ همین کتاب آمده است می توان حدس زد که وی علاوه بر تسلط بر علوم ادبی و فقهی در تفسیر و ] نیز تبحر داشته است و به همین سبب است که این دعای عالیة المضامین را که به قول شارح در نور بازغ معانیش در شبستان الفاظ ، مشکات طریق و مصباح سبیل سعادت است... دست مایه ی بسط و گسترش سخنان اهل معرفت قرار داده است. مقدمه مستوفای مؤلف درباره شان و منزلت این دعا شایان توجه است وی پس از بیان منزلت دعای صباح، در بیان اسناد این دعا به ائمه معصومین علیهم السّلام می گوید: «از جمله فضایل و بزرگواری این دعای مبارک - قطع نظر از اشتمال آن بر منتهای معارج - انواع فصاحت و اقصای مدارج فنون بلاغت ، و علاوه بر اشتمال آن بر غایت اسرار وثاقت و رشاقت و احتوای آن بر مضامین عالیه ی بندگی و مناجات و دقایق عرض و نیاز و تبتل و ابتهال که هر یک از این امور مذکوره به اعلا صوت منادی و داعی اند بر حقیقت آن، و این که چنین دعای بلیغ و کلام فصیح ممکن الصدور نیست مگر از خانواده عصمت و طهارت و احدی را بر انشای این نوع محاورات و اظهار حاجات قدرت نیست و نخواهد بود.... در بعضی از کتب به نظر می رسد که آن حضرت این دعا را مفتاح الفتوح و رموز الکنوز و الفلاح مسمی کرده و در هر کربت و شدت به قرائت آن مواظبت می فرمودند....» در پایان با نقل این روایت از امیرالمؤمنین علیه السّلام که این دعا را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم به من تعلیم فرموده است «هذا دعاء علمنی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلّم » به رسم شارحان اسرار الهی، در ضمن چند تحقیق عرشی به نکات پنهان این روایت پرداخته است. شیوه بیان و نثر مؤلف بجز در مقدمه در سرتاسر اثر، ساده و روان و به دور از تکلف است. مؤلف در شرح هر فقره از دعا در تیتر بندی هایی با عناوین: مصباح، فائده و بیان اللغة به ترجمه و توضیح مفردات و لغات و شرح مفصل ذیل فقرات دعا و بیان دقایق و رموز نهفته در آن پرداخته و در ضمن، عبارات خود را با استفاده از اشعار عرفانی و کلمات ادبی، مطالبی شیوا و جذاب به خواننده ارائه کرده است.

[ویکی فقه] شرح دعای صباح (مصطفی خوئی). کتاب «شرح دعای صباح» اثر مصطفی بن محمد هادی خویی ، به زبان فارسی و در شرح و تفسیر دعای صباح منسوب به حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام می باشد.
طبق نقل مصحح محترم، از مؤلف اثری چاپ نشده، اما از فهرست تالیفات وی که در صفحه ۲۱ همین کتاب آمده است می توان حدس زد که وی علاوه بر تسلط بر علوم ادبی و فقهی در تفسیر و ] نیز تبحر داشته است و به همین سبب است که این دعای عالیة المضامین را که به قول شارح در نور بازغ معانیش در شبستان الفاظ ، مشکات طریق و مصباح سبیل سعادت است... دست مایه ی بسط و گسترش سخنان اهل معرفت قرار داده است. مقدمه مستوفای مؤلف درباره شان و منزلت این دعا شایان توجه است وی پس از بیان منزلت دعای صباح، در بیان اسناد این دعا به ائمه معصومین علیهم السّلام می گوید: «از جمله فضایل و بزرگواری این دعای مبارک - قطع نظر از اشتمال آن بر منتهای معارج - انواع فصاحت و اقصای مدارج فنون بلاغت ، و علاوه بر اشتمال آن بر غایت اسرار وثاقت و رشاقت و احتوای آن بر مضامین عالیه ی بندگی و مناجات و دقایق عرض و نیاز و تبتل و ابتهال که هر یک از این امور مذکوره به اعلا صوت منادی و داعی اند بر حقیقت آن، و این که چنین دعای بلیغ و کلام فصیح ممکن الصدور نیست مگر از خانواده عصمت و طهارت و احدی را بر انشای این نوع محاورات و اظهار حاجات قدرت نیست و نخواهد بود.... در بعضی از کتب به نظر می رسد که آن حضرت این دعا را مفتاح الفتوح و رموز الکنوز و الفلاح مسمی کرده و در هر کربت و شدت به قرائت آن مواظبت می فرمودند....» در پایان با نقل این روایت از امیرالمؤمنین علیه السّلام که این دعا را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم به من تعلیم فرموده است «هذا دعاء علمنی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلّم » به رسم شارحان اسرار الهی، در ضمن چند تحقیق عرشی به نکات پنهان این روایت پرداخته است. شیوه بیان و نثر مؤلف بجز در مقدمه در سرتاسر اثر، ساده و روان و به دور از تکلف است. مؤلف در شرح هر فقره از دعا در تیتر بندی هایی با عناوین: مصباح، فائده و بیان اللغة به ترجمه و توضیح مفردات و لغات و شرح مفصل ذیل فقرات دعا و بیان دقایق و رموز نهفته در آن پرداخته و در ضمن، عبارات خود را با استفاده از اشعار عرفانی و کلمات ادبی، مطالبی شیوا و جذاب به خواننده ارائه کرده است.
وجه تسمیه
در وجه تسمیه این دعای شریف به «صباح» مؤلف می گوید: «... وجه تسمیه این دعا به دعای صباح آن است که به لفظ «صباح» مصدر شده و در فقره «فاجعل اللهم صباحی هذا» دعا از برای یمن و برکت صباح آن روز شده...» پس از ذکر این مقدمه، شارح با ذکر فقرات دعا به شرح و تفسیر آن پرداخته و طبق روال شارحان و مفسران اهل ذوق قرآن کریم ، از بستر الفاظ و معانی ادبی و لغوی به اوج مفاهیم و معانی بلند عرفانی رسیده است.
عناوین کتاب
عناوین کتاب عبارتنداز: - مقدمه مصحح - ادب و حکمت دعا - بحثی درباره سند و مدرک این دعا - گزارشی از شروح چاپی و خطی - معرفی مؤلف و آثار او - روش تصحیح - تقدیر و سپاس - دعای صباح حضرت امیر علیه السّلام همراه با ترجمه فارسی - مقدمه مؤلف. - شرح دعای صباح.
نسخه شناسی
...