[ویکی فقه] « شرح جمل الزجاجی» اثر ابی الحسن علی بن مومن بن محمد بن علی ابن عصفور اشبیلی ( ۶۶۹ ه ق)، شرحی است بر کتاب« الجمل» اثر زجاجی که در موضوع علم صرف و نحو، به زبان عربی و در اوایل قرن هفتم هجری، نوشته شده است.
در بخش اول کتاب شرح حال زجاجی و ابن عصفور آمده است. حاجی خلیفه ، این اثر را شرح« الجمل» جرجانی دانسته است.این کتاب، سه بار با نام های« الشرح الکبیر » یا« احکام ابن عصفور »،« الشرح الاوسط » و« الشرح الصغیر » توسط ابن عصفور شرح شده است.زجاجی کتاب خود را به مجامیع و طوائف نحوی، صرفی و لغوی تقسیم کرده و مطالب را با بحث و بررسی ابواب نحوی شروع نموده است.ابن عصفور بر کتاب زجاجی، مطالبی از جمله: باب عطف بیان و باب اخبار را اضافه و ابوابی را نیز حذف کرده است، از جمله: ابواب ساختمان مصدرها، اشتقاق اسم مصدر، اسم مکان، ابنیه اسماء، ابنیه افعال، تصریف، ادغام، حروف مهموسه و حروف مهجوره . وی این ابواب محذوف را در کتابی دیگر به نام« الممتع فی التصریف » ذکر نموده است.ابن عصفور ابواب جمع مکسر را یک باب نموده، در حالی که در کتاب زجاجی، چنین نیست. همچنین موضوع موصولات در یک جمله آمده، اما زجاجی در دو موضع از کتابش، به آن ها پرداخته است.به علاوه ابن عصفور، ابواب جمل را به فصول تقسیم نموده است، مثلا تثنیه را به سه قسمِ تثنیه در لفظ و معنی، تثنیه در لفظ نه در معنی، تثنیه در معنی نه در لفظ. همچنین مثنّی را به دو قسم منقوص و غیر منقوص و جمع را به چهار قسم جمع سالم، مکسر، اسم جنس و اسم جمع، تقسیم کرده است.ابن عصفور در این شرح، متن کتاب زجاجی را نیاورده، بلکه به طور مستقیم، به شرح کتاب پرداخته است؛ مگر در موارد اختلاف که برای شاهد مثال، متنی از کتاب زجاجی را ذکر کرده است.
وضعیت کتاب
پاورقی ها، چهار بخش دارد، تخریج، لفظ، معنی و اعراب که هر کدام از این چهار بخش برای اشعاری است که در متن آورده شده است.فهرست مطالب کتاب در پایان هر سه جلد کتاب ذکر شده است.فهرست آیات قرآن، مصادر و مراجع، قوافی ارجاز، قوافی اشعار، اعلام، شواهد شعری، امثال و احادیث نبوی، در پایان جلد سوم آمده است.
در بخش اول کتاب شرح حال زجاجی و ابن عصفور آمده است. حاجی خلیفه ، این اثر را شرح« الجمل» جرجانی دانسته است.این کتاب، سه بار با نام های« الشرح الکبیر » یا« احکام ابن عصفور »،« الشرح الاوسط » و« الشرح الصغیر » توسط ابن عصفور شرح شده است.زجاجی کتاب خود را به مجامیع و طوائف نحوی، صرفی و لغوی تقسیم کرده و مطالب را با بحث و بررسی ابواب نحوی شروع نموده است.ابن عصفور بر کتاب زجاجی، مطالبی از جمله: باب عطف بیان و باب اخبار را اضافه و ابوابی را نیز حذف کرده است، از جمله: ابواب ساختمان مصدرها، اشتقاق اسم مصدر، اسم مکان، ابنیه اسماء، ابنیه افعال، تصریف، ادغام، حروف مهموسه و حروف مهجوره . وی این ابواب محذوف را در کتابی دیگر به نام« الممتع فی التصریف » ذکر نموده است.ابن عصفور ابواب جمع مکسر را یک باب نموده، در حالی که در کتاب زجاجی، چنین نیست. همچنین موضوع موصولات در یک جمله آمده، اما زجاجی در دو موضع از کتابش، به آن ها پرداخته است.به علاوه ابن عصفور، ابواب جمل را به فصول تقسیم نموده است، مثلا تثنیه را به سه قسمِ تثنیه در لفظ و معنی، تثنیه در لفظ نه در معنی، تثنیه در معنی نه در لفظ. همچنین مثنّی را به دو قسم منقوص و غیر منقوص و جمع را به چهار قسم جمع سالم، مکسر، اسم جنس و اسم جمع، تقسیم کرده است.ابن عصفور در این شرح، متن کتاب زجاجی را نیاورده، بلکه به طور مستقیم، به شرح کتاب پرداخته است؛ مگر در موارد اختلاف که برای شاهد مثال، متنی از کتاب زجاجی را ذکر کرده است.
وضعیت کتاب
پاورقی ها، چهار بخش دارد، تخریج، لفظ، معنی و اعراب که هر کدام از این چهار بخش برای اشعاری است که در متن آورده شده است.فهرست مطالب کتاب در پایان هر سه جلد کتاب ذکر شده است.فهرست آیات قرآن، مصادر و مراجع، قوافی ارجاز، قوافی اشعار، اعلام، شواهد شعری، امثال و احادیث نبوی، در پایان جلد سوم آمده است.
wikifeqh: شرح_جمل_الزجاجی
[ویکی نور] شرح جمل الزجاجی اثر ابی الحسن علی بن مومن بن محمد بن علی ابن عصفور اشبیلی(669ه ق)، شرحی است بر کتاب «الجمل» اثر زجاجی که در موضوع علم صرف و نحو، به زبان عربی و در اوایل قرن هفتم هجری، نوشته شده است.
در بخش اول کتاب شرح حال زجاجی و ابن عصفور آمده است.
حاجی خلیفه، این اثر را شرح «الجمل» جرجانی دانسته است.
این کتاب، سه بار با نام های «الشرح الکبیر» یا «احکام ابن عصفور»، «الشرح الاوسط» و «الشرح الصغیر» توسط ابن عصفور شرح شده است.
زجاجی کتاب خود را به مجامیع و طوائف نحوی، صرفی و لغوی تقسیم کرده و مطالب را با بحث و بررسی ابواب نحوی شروع نموده است.
در بخش اول کتاب شرح حال زجاجی و ابن عصفور آمده است.
حاجی خلیفه، این اثر را شرح «الجمل» جرجانی دانسته است.
این کتاب، سه بار با نام های «الشرح الکبیر» یا «احکام ابن عصفور»، «الشرح الاوسط» و «الشرح الصغیر» توسط ابن عصفور شرح شده است.
زجاجی کتاب خود را به مجامیع و طوائف نحوی، صرفی و لغوی تقسیم کرده و مطالب را با بحث و بررسی ابواب نحوی شروع نموده است.
wikinoor: شرح_جمل_الزجاجی