شَرْحُ الْاِسْم
(اسم در منطق معادل لفظ یا واژه در دستور زبان فارسی) در منطق، یکی از اقسام چهارگانۀ تعریف یا معرّف (حد، رسم، خاصّۀ مرکبه، شرح الاسم) و آن معنی کردن یک واژه است با واژه ای دیگر که نزد شنونده آشناتر و مأنوس تر است؛ مثل معنی کردن «لیث» به «شیر». شرح الاسم پاسخ مای شارحه (پرسش از مفهوم لفظ) است، چنان که اگر بپرسند «ما اللیث؛ لیث چیست؟ (لیث یعنی چه؟)» پاسخ می شنوند: شیر. اکثر علمای منطق، شرح الاسم و تعریف لفظی را یکی می دانند، امّا برخی از آنان بین این دو فرق می نهند و برآنند که شرح الاسم، اولاّ تبدیل لفظ نامأنوس است به لفظ مأنوس و معروف، مثلاً در پاسخ این پرسش که «رخش چیست؟» بگویند «اسب یا اسب رستم»، و ثانیاً تعریف کردن ماهیتی است قطع نظر از داشتن وجود خارجی؛ مثل تعریف «غول» به «موجود ترسناک فریب کار که دارای شاخ و دندان های بزرگ زشت است». امّا تعریف لفظی، معنی کردن لغت است، مثل «حیوان یعنی جانور» یا «لیث یعنی شیر».
(اسم در منطق معادل لفظ یا واژه در دستور زبان فارسی) در منطق، یکی از اقسام چهارگانۀ تعریف یا معرّف (حد، رسم، خاصّۀ مرکبه، شرح الاسم) و آن معنی کردن یک واژه است با واژه ای دیگر که نزد شنونده آشناتر و مأنوس تر است؛ مثل معنی کردن «لیث» به «شیر». شرح الاسم پاسخ مای شارحه (پرسش از مفهوم لفظ) است، چنان که اگر بپرسند «ما اللیث؛ لیث چیست؟ (لیث یعنی چه؟)» پاسخ می شنوند: شیر. اکثر علمای منطق، شرح الاسم و تعریف لفظی را یکی می دانند، امّا برخی از آنان بین این دو فرق می نهند و برآنند که شرح الاسم، اولاّ تبدیل لفظ نامأنوس است به لفظ مأنوس و معروف، مثلاً در پاسخ این پرسش که «رخش چیست؟» بگویند «اسب یا اسب رستم»، و ثانیاً تعریف کردن ماهیتی است قطع نظر از داشتن وجود خارجی؛ مثل تعریف «غول» به «موجود ترسناک فریب کار که دارای شاخ و دندان های بزرگ زشت است». امّا تعریف لفظی، معنی کردن لغت است، مثل «حیوان یعنی جانور» یا «لیث یعنی شیر».
wikijoo: شرح_الاسم