شخص حقیقی و حقوقی

از نظر حقوقی، شخص کسی است که قابلیت و اهلیت داراشدن و استفاده از حق و نیز اهلیت متعهدشدن را داشته باشد. شخص بر دو نوع است: شخص حقیقی یا طبیعی، و شخص حقوقی یا فرضی. تنها مصداق شخص حقیقی انسان است که صاحب اراده است. شخصیت انسان با تولد شروع می شود و با مرگ او پایان می پذیرد، مع ذلک گاه قانون برای جنین انسان نیز حقوقی قائل می شود، به شرط این که زنده متولد شود (مادۀ ۹۵۷ قانون مدنی.)؛ مثلاً می توان به نفع جنین قبل از تولد وصیت کرد یا وقف کرد، همچنین جنین ارث می برد. شخص حقوقی یا فرضی، وجود خارجی ندارد، ولی قانون گذار فرض می کند که پس از انجام تشریفات خاص، مانند حکم قانون یا ثبت آن، نزد ادارات ثبت، به وجود می آید و او را صاحب حق و تکلیف می داند. بنابراین، شخصیت حقوقی، یک مفهوم ذهنی و اعتباری است که با انجام تشریفات خاصی هم منحل می شود. شخص حقوقی، توسط اشخاص طبیعی به وجود می آید، مثلاً چند نفر که هدف و علایق مشترکی دارند، شرکتی را تأسیس می کنند، یا عده ای که عقیده و مرام مشابهی دارند، حزب یا سندیکا یا بنیاد فرهنگی را به وجود می آورند. اشخاص حقوقی برحسب این که توسط دولت یا اشخاص طبیعی تأسیس شوند به دو گروه تقسیم می شوند: اشخاص حقوقی مربوط به حقوق عمومی، و اشخاص حقوقی مربوط به حقوق خصوصی. گروه اول وزارتخانه ها، مؤسسات، دستگاه ها و سازمان هایی هستند که به موجب قانون تشکیل می شوند و عهده دار انجام خدمات عمومی و دولتی اند. بزرگ ترین شخصیت حقوقی در حقوق عمومی، خود دولت است، منتهی دولت در جایی ثبت نمی شود، بلکه با شناسایی آن در سطح بین المللی و توسط سایر دولت ها به وجود می آید. اشخاص حقوقی مربوط به حقوق خصوصی، را می توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد: شرکت های تجارتی و مؤسسات غیر انتفاعی و غیر تجارتی.