شبکه گسترده

شبکهٔ گسترده یا وَن WAN ( به انگلیسی: Wide Area Network ) [ ۱] یک شبکه رایانه ای است که ناحیهٔ جغرافیایی نسبتاً وسیعی را پوشش می دهد ( برای نمونه از یک کشور به کشوری دیگر یا از یک قاره به قاره ای دیگر ) . این شبکه ها معمولاً از امکانات انتقال خدمات دهندگان عمومی مانند شرکت های مخابرات استفاده می کند. به عبارت کمتر رسمی، این شبکه ها از مسیریابها و لینک های ارتباطی عمومی استفاده می کنند.
شبکه های گسترده از نظر محدوده تحت پوشش با شبکه های شخصی ( به انگلیسی: PAN ) ، شبکه های محلی ( به انگلیسی: LAN ) ، شبکه های دانشگاهی ( به انگلیسی: CAN ) ( شبکه هایی که چند ساختمان یک سازمان را پوشش می دهند ) یا شبکه های کلان شهری ( به انگلیسی: MAN ) که معمولاً محدود به یک اتاق، یک ساختمان، فضای چند دانشکده یا یک شهر می باشند قابل مقایسه هستند. بزرگ ترین و شناخته شده ترین مثال از یک شبکه گسترده شبکه اینترنت است.
شبکه های گسترده برای اتصال شبکه های محلی یا دیگر انواع شبکه به یکدیگر استفاده می شوند. بنابراین کاربران و رایانه های یک مکان می توانند با کاربران و رایانه هایی در مکانهای دیگر در ارتباط باشند. بسیاری از شبکه های گسترده برای یک سازمان ویژه پیاده سازی می شوند و خصوصی هستند. بعضی دیگر به وسیله «سرویس دهندگان اینترنت» ( ISP ) پیاده سازی می شوند تا شبکه های محلی سازمانها را به اینترنت متصل کنند.
اغلب جهت پیاده سازی شبکه های گسترده از «خطوط استیجاری» استفاده می شود. در هر انتهای خط اجاره ای یک دستگاه «مسیریاب» قرار داده می شود که از یک طرف به شبکه محلی آن سمت و از طرف دیگر به وسیله یک هاب به آن سوی شبکه گسترده متصل است. خطوط استیجاری می تواند بسیار گران باشند. همچنین شبکه های گسترده می توانند به جای استفاده از آن ها با استفاده از روشهای به صرفه تر «راهگزینی مداری» و «راهگزینی بسته» پیاده سازی شوند. «قرارداد»های شبکه مانند قرارداد مجموعه پروتکل اینترنت وظایف انتقال و آدرس دهی را برعهده دارند. قراردادهایی مانند «انتقال بسته بر سونت/اس دی اچ» ( Packet over SONET/SDH ) ، «حالت انتقال ناهمگام» ( ATM ) ، «راهگزینی برچسب چندقرارداری» ( MPLS ) ، «رله فریم» ( Frame Relay ) اغلب به وسیله سرویس دهنده ها استفاده می شوند تا لینک هایی که در شبکه های گسترده استفاده می شوند را تأمین کنند. قرارداد X. ۲۵ یکی از قراردادهای اولیه مهم شبکه های گسترده بوده است و اغلب از آن به عنوان پدربزرگ قرارداد «رله فریم» یاد می شود، چراکه امروزه هنوز بسیاری از اصول و وظایف بنیادی پروتکل X. ۲۵ با اعمال تغییراتی که جهت بروز درآوردن آن صورت گرفته در قرارداد «رله فریم» بکار می رود.