شبه نهنگ تک شاخ

شبه نهنگ تک شاخ، [ ۲] نیزه ماهی[ ۳] ( به انگلیسی: Narwhale ) ( نام عربی ذوالقرن، [ ۴] نام فارسی ختو[ ۵] ) پستانداری آبزی است از راستهٔ آب بازسانان خانواده تک دندانان ( Monodontidae ) ؛ عضو دیگر این خانواده نهنگ سفید است. این پستاندار دریایی متعلق به گروه نهنگ های دندان دار است و در آب های سرد قطبی زندگی می کند. شبه نهنگ تک شاخ سر کوچک و پیشانی مدور دارد که فاقد پوزه و بالهٔ پشتی است و بااینکه فاقد دندان است از نهنگ های دندان دار به شمار می آید. عجیب ترین مشخصهٔ شبه نهنگ های تک شاخ، عاج ( دندان ) پیچ خوردهٔ نیزه مانند بلند آنهاست که فقط در جنس نر مشاهده می گردد.
به دلیل وجود باور کهن به تکشاخ درمیان اروپاییان و تشابه عاج ناروال به شاخ این موجود افسانه ای، شبه نهنگ های تک شاخ در معرض صید بی رویه قرار داشتند. کمیاب بودن این جانور و دوری محل زندگی آن ها بر باورهای مربوط به تک شاخ بودنشان تأثیر زیادی گذاشته است. نهنگ های تک شاخ یکی از کمیاب ترین جانوران جهان است.
فرهنگ معین معادل نیزه ماهی را پیشنهاد کرده است. ناروال توسط لینه، در کتاب خود با نام «سیستما ناتوره» رده بندی و شناسایی شد. نام «ناروال» تشکیل شده از دو بخش «نار»، به معنای جسد در زبان نروژی کهن، و «وال» به معنای صفحه شاخی در زبان نروژی است. [ ۶] نام دوجمله ای این جانور ( Monodon monoceros ) نیز از زبان یونانی گرفته شده است و به معنای «دندان تک، شاخ تک» می باشد. [ ۷]
طول بدن و سر، بی در نظر گرفتن عاج، میان ۳۶۰ تا ۶۲۰ سانتی متر است. وزن میانگین در نرها ۱٬۶۰۰ کیلوگرم و در ماده ها ۹۰۰ کیلوگرم است. نزدیک به یک سوم وزن بدن چربی است. [ ۸]
رنگ بدن با بالا رفتن سن کم رنگ می شود. رنگ بخش هایی بالایی بدن بالغ ها قهوه ای یا خاکستری تیره است و بخش زیرین بدن سفید. خال های متعددی نیز بر روی پوست وجود دارند. سر به نسبت کوچک و پوزه ضخیم است. شبه نهنگ تک شاخ باله پشتی ندارد.
تنها دو دندان در دهان این جانور وجود دارند که هر دو در فک بالا هستنند. در ماده ها، دندان ها معمولاً کارایی ندارند و درون استخوان می مانند. در نرها دندان سمت راست در استخوان می ماند اما دندان چپ به جلو می آید و با الگویی پادساعت گرد همچون عاجی بلند و دراز به دور خود می گردد. عاج میان یک سوم تا نیمی از طول بدن را دارد و وزن آن گاه به ۱۰ کیلوگرم می رسد. در بعضی موارد نادر، دندان سمت راست نیز همانند چپی دراز می شود ولی در هر دو صورت عاج ها پادساعت گرد به دور خود می گردند. [ ۸]