شبتای زوی یا شبتای صبی ( عبری: שַׁבְּתַאי צְבִי، ترکی: Sabetay Sevi زاده ۱۶۲۶ – درگذشته ۱۶۷۶ ) خاخام سفاردی، مؤسس فرقه یهودی شبتایی و کابالیست بود که ادعا کرد مسیح موعود یهودیان است. در سن چهل سالگی از دو گزینهٔ اعدام یا گرویدن به اسلام دومی را برگزید؛ برخی از پیروان او نیز به اسلام گرویدند. این افراد ۳۰۰ خانواده بودند که بعدها دونمه ( به ترکی معنی گروندگان ) نامیده شدند.
... [مشاهده متن کامل]
شبتای زوی در سمورنا در روز ۹ آوریل ۱۶۲۶ که برابر با روز تیشا بئاو که روزی سپند برای یهودیان است، زاده شد. شبتای در زبان عبری نام سیاره کیوان و زوی به معنی آهو است. خانواده زوی از منطقه رومانیوتس در یونان امروزی بودند. پدر او مردوخای فروشنده مرغ، در یک خانه تجارت انگلیسی آغاز به کار کرد و مال زیادی به دست آورد. در زمان جنگ بین ترکیه و ونیز سمورنا مرکز بازرگانی بود.
پدر شبتای او را به خواندن تلمود فرستاد. او در مدرسه یشیوا در نگاه و بینِ خاخام سمیرنا، یوسف اسکاپا بود. مطالعات هالاخایی برای او گیرا نبود ولی او آگاه و چیره دست بر تلمود شد؛ وی بسیار دوستدار صوفی گری و قبّاله بود و از خاخام اسحاق لوریا اثر پذیرفت. او بیشتر به قبّالهٔ عملی که ادعا می کرد قادر است با خدا و فرشتگان پیوندی ساخته و رویدادهای آینده را پیش بینی کند و معجزات انجام دهد علاقه داشت.
در زمان جوانی او بیشتر گوشه نشینی می گزید. او بنا به سنت یهودیان زود زناشویی کرد ولی با همسر خود رابطه جنسی نداشت که این به درخواست طلاق همسرش انجامید و شبتای آن را پذیرفت. با همسر دومش نیز چنین چیزی رخ داد. در سن بیست سالگی او رفتارهای شگفتی از خود نشان می داد. او گاهی افسرده یا شادمان می شد یا توش و توان بسیار زیادی پیدا می کرد. او گرایش به خوراک غیر کوشر ( غیرحلال برای یهودیان ) پیدا کرد، نام های ناگفتنی خدا را به زبان می آورد و دیگر گناهان بزرگی را انجام می داد.
غیر از تئوریهای مسیح رایج بر اساس محاسبه دیگری که به یکی از بخش های زوهر ( کتاب اصلی کابالا ) ارجاع می کند سال ۱۶۴۸ میلادی به عنوان سال بخشیده شدن یهودیان و ظاهر شدن مسیح آنان قلمداد می شد.
در سن ۲۲ سالگی در سال ۱۶۴۸ شبتای آغاز به ادعای مسیح بودن کرد. برای ثابت کردن ادعای خود شروع به تلفظ نام خدا در عبری کرد که اینکار از دیدگاه یهودیان ممنوع است و فقط برای کاهن اعظم در معبد اورشلیم مجاز است. برای کسانی که با کتاب های ربانی و کابالایی آشنا بودند اینکار بسیار سمبلیک بود.
... [مشاهده متن کامل]
شبتای زوی در سمورنا در روز ۹ آوریل ۱۶۲۶ که برابر با روز تیشا بئاو که روزی سپند برای یهودیان است، زاده شد. شبتای در زبان عبری نام سیاره کیوان و زوی به معنی آهو است. خانواده زوی از منطقه رومانیوتس در یونان امروزی بودند. پدر او مردوخای فروشنده مرغ، در یک خانه تجارت انگلیسی آغاز به کار کرد و مال زیادی به دست آورد. در زمان جنگ بین ترکیه و ونیز سمورنا مرکز بازرگانی بود.
پدر شبتای او را به خواندن تلمود فرستاد. او در مدرسه یشیوا در نگاه و بینِ خاخام سمیرنا، یوسف اسکاپا بود. مطالعات هالاخایی برای او گیرا نبود ولی او آگاه و چیره دست بر تلمود شد؛ وی بسیار دوستدار صوفی گری و قبّاله بود و از خاخام اسحاق لوریا اثر پذیرفت. او بیشتر به قبّالهٔ عملی که ادعا می کرد قادر است با خدا و فرشتگان پیوندی ساخته و رویدادهای آینده را پیش بینی کند و معجزات انجام دهد علاقه داشت.
در زمان جوانی او بیشتر گوشه نشینی می گزید. او بنا به سنت یهودیان زود زناشویی کرد ولی با همسر خود رابطه جنسی نداشت که این به درخواست طلاق همسرش انجامید و شبتای آن را پذیرفت. با همسر دومش نیز چنین چیزی رخ داد. در سن بیست سالگی او رفتارهای شگفتی از خود نشان می داد. او گاهی افسرده یا شادمان می شد یا توش و توان بسیار زیادی پیدا می کرد. او گرایش به خوراک غیر کوشر ( غیرحلال برای یهودیان ) پیدا کرد، نام های ناگفتنی خدا را به زبان می آورد و دیگر گناهان بزرگی را انجام می داد.
غیر از تئوریهای مسیح رایج بر اساس محاسبه دیگری که به یکی از بخش های زوهر ( کتاب اصلی کابالا ) ارجاع می کند سال ۱۶۴۸ میلادی به عنوان سال بخشیده شدن یهودیان و ظاهر شدن مسیح آنان قلمداد می شد.
در سن ۲۲ سالگی در سال ۱۶۴۸ شبتای آغاز به ادعای مسیح بودن کرد. برای ثابت کردن ادعای خود شروع به تلفظ نام خدا در عبری کرد که اینکار از دیدگاه یهودیان ممنوع است و فقط برای کاهن اعظم در معبد اورشلیم مجاز است. برای کسانی که با کتاب های ربانی و کابالایی آشنا بودند اینکار بسیار سمبلیک بود.
