شب همه شب

«شب همه شب» از آخرین سروده های نیما یوشیج است.
شب همه شب شکسته خواب به چشمم گوش بر زنگ کاروانستم با صداهای نیم زنده ز دور هم عنان گشته، هم زبان هستم.
جاده اما ز همه کس خالی ست ریخته بر سر آوار آوار این منم مانده به زندانِ شبِ تیره که باز شب همه شب گوش بر زنگ کاروانستم
نیما یوشیج ( ۱۲۷۶–۱۳۳۸ ) شاعر معاصر ایرانی و بنیان گذار شعر نوی فارسی است. او با شعر «افسانه» ( ۱۳۰۱ ) نوعی جهان بینی نو را به ادبیات فارسی و حتی فرهنگ ایرانی وارد ساخت که تا پیش از آن سابقه نداشت. با این حال، عملاً با شعر «ققنوس» ( ۱۳۱۶ ) ، شعر نوی فارسی متولد شد، زیرا اولین بار در این شعر، مدلولی جدید با دالی جدید پیوند خورد و پدیده ای نو شکل گرفت. نیما نخستین آثار خود را در اواخر دوران مشروطه و سال های آغازین حکومت رضاشاه سرود یا منتشر کرد. از سال ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۵ هیچ شعری از او منتشر نشد تا اینکه در سال ۱۳۱۶ سرایش و چاپ آثارش را از سر گرفت و شعر مهم «ققنوس» را خلق کرد. از ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۷، نیما انواع قالب های شعری را آزمود. او در دورهٔ پایانی عمرش، یعنی از ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۷، عمدتاً به سرایش و چاپ اشعار آزاد یا نیمایی پرداخت. سرایش «شب همه شب» نیز به همین دوره تعلق دارد. [ ۱]
امید طبیب زاده معتقد است نیما در دوران پایانی حیات ادبی اش، بیش از هر زمان دیگری، راه و روش بیان واقعی خود را می یابد و به شعر ناب نزدیک تر می شود. [ ۲] او چند شعر پایان دیوان نیما را از ناب ترین اشعار ادبیات فارسی می داند. [ ۳]
همچنین «شب» مضمون اصلی بسیاری از شعرهای نیما یوشیج است و عنوان یا آغاز برخی از شعرهای او با «شب» شکل می گیرد که از آن جمله می توان به مواردی مثل «هست شب»، «شب است»، «هنوز از شب»، «در شب سرد زمستانی»، «بر فراز شب»، «شب قرق» و «در نخستین ساعت شب» اشاره کرد. شعرهای دیگری نیز هستند که بدون عنوان «شب»، مضمون شب و تیرگی را نشان می دهند یا موضوع و رویداد آنها در شب است، مثل «تو را من چشم در راهم شباهنگام»، «تا صبح دمان در این شب گرم»، «آنکه می گرید با گردش شب» و همچنین شعرهای «مرغ آمین»، «مهتاب»، «کار شب پا» و «پادشاه فتح». [ ۴]
در اشعار نیما، «شب» معمولاً معنایی غیر از معنای شب حقیقی دارد. مثلاً اشعار «ترا من چشم در راهم» و «پاسها از شب گذشته است» که در دیوان نیما بلافاصله قبل از «شب همه شب» قرار دارند، هر دو در شب می گذرند. [ ۵]