شاکمونی. ( اِخ ) به اعتقاد مردمی از هند پیغمبر صاحب کتاب است و هیچکس بر اسرار اوواقف نیست و در ولادت و وجود او خرق عادات و خرافات بسیار گویند و کتاب او را نیز شاکمونی خوانند و بعضی گویند پیغمبر اهل ختاست. ( برهان قاطع ). مؤلف انجمن آرا نویسد: نام مردی بود از شاهزادگان هندوستان و نام پدرش شدوذن و مادرش مهامایا و مولدش مهابد که شهری بود در هند. از جوانی بریاضت شاقه پرداخت تا کامل الذات شد از او کرامات و معجزات و معارج بسیار در کتب اهالی هندوستان نوشته اند. گویند او را کتابی است ابدرم نام و عقاید مخصوص بخود داشته است. وی بعد از پیغمبران اهل هند به پیغمبری معروف شده و مردم چین و تبت و ایغور و هندوستان به وی گرویدند و او را پیغمبری دانستند. در عهد افراسیاب و زاب بوده است. ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج ). این لغت مأخوذ از سانسکریت و نام بودا و نام کتاب وی باشد. ( از ناظم الاطباء ). شهرستانی در ملل و نحل ص 270 نام او را شاکیمن ضبط کرده است. اما آنچه را از کتب لغت متقدم نقل کردیم بر اساسی نیست و مبنای تحقیقی و علمی ندارد. این کلمه لقب مؤسس مذهب بودایی است که تولدش میان سال 483 - 478 ق. م. در هند واقع شده و مذهبش تاکنون در هند و نیز در چین هست و وقتی تا خراسان ایران هم وسعت داشته است. نام پیغمبر هندی مذکور «گوتمه » بمعنی دارنده گاو بسیار و لقبش «بوده » بوده است ، بمعنی دانا و لقب دیگرش «شاکیه منی » که به شاکمونی تحریف شده است. شاکیه نام خانوادگی او و منی بمعنی ولی است. ( از فرهنگ نظام ). و نام وی سیدارته گوتمه و مشهور است به ساکیامونی ( حکیم قبیله ساکیا ) یا ساکیاسینها ( و دو نام اخیر نام خانوادگی او بوده ) ولی گوتاما اسمی است مأخوذ از نام نژادی که خاندان وی بدان تعلق داشت. پدر او سوددنه و مادر وی مایادوی نام داشت. پدرش راجه بود و بر قبیله ساکیا درکاپیله وستو جنوب غربی نپال در هند شمالی حکومت میکرد. و مادر بودا نیز دختر راجه بود و بنابراین بودا از طبقه نجبا و امراء است و او در حدود سال 650 ق. م. ( و بقول ویلیامز حدود 500 ق. م. ) متولد شد. وی مؤسس آیین بودایی است و این آیین مبتنی است بر اینکه : حیات رنج است و رنج از هوس زاید و ترک نفس تنها وسیله رهایی از هوی و هوس است. کمال مطلوب بودایی عبارت است از وصول به نیروانا یا فنای کل. مرگ بودا در هشتادسالگی اتفاق افتاد. امروزه در حدود 500000000 تن در هند و بیرمانی و سراندیب و تبت و چین و ژاپن پیرو آیین بودایی هستند. ( از حاشیه برهان قاطع چ معین ). و نیز رجوع شود به بودا و ساکیامونی و ساکمونی.
