شاهپورگان

شاهپورگان به نوشتۀ بعضی از مورخین، به دست «شاهپور» ساخته شده است ( شاهپور، نام دو تن از پادشاهان سلسله ی ساسانیان است که شهرهای زیادی را بنیاد نهاده اند؛ از جمله شهرهایی که تا به امروز به همان نام ها یاد می شوند، نیشاپور؛ بیشاپور در ایران و پیشاور در پاکستان. . . را می توان اشاره نمود ) .
به گفته ی آنان، شبرغان نیز زمانی «شاهپورگان» بوده و بعد از تهاجم اعراب به سرزمین خراسان ( که با تلفظ «شاهپورگان» از لحاظ نبود حروف «پ» و «گ» در الفبای عربی، مشکل داشتند ) ، نخست شابورقان و سپس نام «شبرغان» را به خود گرفته است.
در مورد شبرغان که زمانی یکی از مشهور شهرهایی در امتداد راه ابریشم شمرده می شد، در سفرنامه ی «مارکو پولو» ـ جهانگرد نامدار غرب ـ که در قرن 13 میلادی به آن جا سفر کرده بود، چیزهایی می خوانیم که در پهلوی محصولات کشاورزی آن سرزمین، مزه ی خربزه ی شیرین شبرغان به عسل تشبیه شده است.
در پی کاوش های یک گروه از باستان شناسان افغان ـ شوروی در سال 1977 ستون ها و آثار به جای مانده از معابدی بهدست آمد که به سده ی دهم قبل از میلاد مربوط می شدند. این کشفیات باستان شناسان را واداشت تا با کنجکاوی بیشتر دست به کاوش های بیشتر بزنند، از آن جمله: در پی حفریات سال 1978 میلادی در ناحیه ی «طلا تپه» در پنچ کیلومتری شهر شبرغان آثار باستانی به دست آمد که نشان دهنده ی رشد تمدن «یونان ـ باختر» درین سر زمین بود.
در زمان امپراتوری سلطان محمود غزنوی، زندان شبرغان زندانیان زیاد سیاسی را در خود جای داده بود، چون از لحاظ ساختار یکی از مدرن ترین زندان در آن زمان به حساب می آمد.
درآمد عمده ی مردم وابسته به کشاورزی، هنر قالی بافی، صادرات پوست «قره قل»، میوه جات خشک و غیره است. هم چنان منابع غنی نفت و گاز ( به خصوص گاز که در زمان حضور قشون سرخ به بیش از 67 میلیارد متر مکعب برآورد شده بود ) ، تا هنوز دست نخورده باقی مانده است. از جمله ذخایر بزرگی که تا هنوز کشف شده، می توان به چاه های «جر قدوق، یتم تاغ، و خواجه گوگردک» اشاره نمود. ( نک‍: شبرغان؛ شبرقان )
طغرل طهماسبی ـ مراغه