شاه بوی

لغت نامه دهخدا

شاه بوی. ( اِ مرکب ) بمعنی عنبر است. بعضی گویند از گاو بهم میرسد چنانکه مشک از آهو. ( برهان ). عنبر باشد. ( لغت فرس اسدی ) ( صحاح الفرس ). و آن گلی است زردرنگ که بتازیش منثور خوانند. ( از اقرب الموارد ). و عنبر رانباید در جزو گیاههای خوشبو شمرد زیرا عنبر را که در فارسی شاهبوی گویند از عطرهای حیوانی است نه نباتی و انبرا و هیأتهای دیگراین کلمه در السنه اروپایی همان عنبر عربی است و عربها هم شاید این عطر را به اسم معمولی همان مملکتی که از آنجا آن را بدست آوردند نامیده باشند و اصلاً این کلمه از افریقای شرقی باشد. و در ماده آن حدسهای عجیب و غریب میزدند. در فرهنگهاو در کتب ادویه مفرده فارسی و عربی نیز مانند کتب مغربیان بهمین حدسهابرمیخوریم. نزد برخی عنبر از گاو بهم میرسد چنانکه مشک از آهو، و نزد برخی دیگر عنبر عسل دریائی است. گروهی نوشته عنبر عبارت ازموم عسل دریائی باشد و دسته ای بر آنند که کره دریایی است. نزد گروهی سرگین چارپایان است. و امروزه تحقیقاً میدانیم که عنبر در مثانه یک جانور بسیار بزرگ دریایی از جنس جانوری که در فرهنگهای فارسی «بال » یا «وال » ضبط شده یافت میشود این جانور را باید نهنگ بنامیم و بعضی آن را ماهی عنبر - عنبر ماهی - شیرماهی گفته اند. ( اوستا پورداود ص 141، 140 ) :
بی قیمت است شکر از آن دو لبان اوی
کاسد شد از دو زلفش بازار شاه بوی.
رودکی ( از لغتنامه اسدی ).
چو شاهبوی دهد خلق شاه بوی از آنک
ز عنبر است سرشته به اصل طینت او.
معزی ( ازجهانگیری ).

مترادف ها

ambergris (اسم)
عنبر سائل، شاهبوی

پیشنهاد کاربران

عنبر یا شاهبو ماده ای است خوشبو و خاکستری رنگ که در معده یا روده ماهی عنبر که به آن کاشالوت هم می گویند تولید و روی آب دریا و کنار ساحل جمع می شود. گاهی هم خود ماهی را صید می کنند و آن ماده را از شکمش بیرون می آوردند. ماهی عنبر دارای سر بزرگ و دندان های تیز است و درازای بدنش تا 10 متر می رسد؛ و آن را گاو عنبر هم گفته اند.
...
[مشاهده متن کامل]

نَهَنگ عَنبَر بزرگ ترین نهنگ دندان دار می باشد.
نهنگ های عنبر در تمام اقیانوس ها زندگی می کنند. حداکثر طول نرها ۱۸ متر ( ۶۰ پا ) و ماده ها ۱۲ متر ( ۴۰ پا ) است. غالباً رنگ آنها سیاه مایل به قهوه ای یا خاکستری تیره می باشد. سر بزرگ نهنگ عنبر، تقریباً ۳/۱ طول بدن را تشکیل می دهد در سر نهنگ عنبر، ماده روغنی اسپرماستی ( Spermaceti ) و روغن اسپرم وجود دارد که برای ساختن شمع مورد استفاده قرار می گیرد و روغن اسپرم به عنوان گریس یا روغن هم بکار می رود. نهنگ اسپرم در آبهای گرم و معتدل بسر می برد. نرهای بالغ در بهار به سوی آبهای سردتر شمال یا جنوب شنا می کنند، ولی ماده ها و نهنگ های جوان بصورت گروهی، در عرضهای جغرافیایی پائین تر باقی می مانند. نهنگ ها بطور عمده از سرپاور بزرگ تغذیه می کنند.
نهنگ عنبر از زیرراستهٔ آب بازسانان دندان دار ( Odontoceti ) ، خانواده نهنگان عنبر ( Physeteridae ) ، سردهٔ عنبری ها ( Physeter ) است.
این جانوران معمولاً تا عمق ۱۰۰۰ متری پایین می روند و می توانند بیش از یک ساعت زیر آب بمانند. [۱] نهنگ های عنبر در سده های ۱۹ و ۲۰ تا حد انقراض شکار شدند. ماده روغنی به نام عنبر از روده این نهنگ بدست می آید که در تهیه عطر مورد استفاده قرار می گیرد.
هرمان ملویل در کتابش با نام موبی دیک داستانی درباره صید نهنگ اسپرم نوشته است.

بپرس