شاه ارزانی محمداکبر

[ویکی نور] «محمداکبر ارزانی بن میر مقیم دهلوی»، معروف به شاه ارزانی، از مشاهیر حکما و اطبای قرن یازدهم و دوازدهم هجری می باشد که با غور عمیق در متون علوم فلسفی و طبیعی قدماء و تفحص دقیق در کتب طبی ایشان و تجربه سال های متمادی طبابت تجربی و تجربه علمی، صاحب پشتوانه ای کامل و به یادماندنی در آموزه های حکیمان و طبیبان گذشته است که در دوره ای کتب خواندنی این تعالیم ارزشمند را برای آیندگان به یادگار گذاشته است.
بنا بر آنچه پرفسور حکیم نیر واسطی در کتاب «تاریخ روابط پزشکی ایران و پاکستان» نوشته وی از جمله پزشکانی است که در زمان پادشاهی اورنگ زیب، شیراز را به قصد هند و همکاری با دربار پادشاه فرهنگ پرور ذکرشده ترک نمود .
بااین حال، از زوایای پنهان و ناپیدای زندگی این مرد بزرگ و عالم و طبیب زبردست چیزی در دست نمی باشد، اما آنچه مهم است آثار گران قدری است که در طب سنتی از خود به یادگار گذاشته است و جایگاه رفیعی را به خود اختصاص داده است؛ به گونه ای که تحقیقات علمی و تجربیات عملی او توانسته است بزرگانی چون حکیم میر محمدحسین عقیلی خراسانی صاحب «خلاصة الحکمة» و «مخزن الادویة» را تحت تأثیر قرار دهد تا آنجا که این عالم جلیل القدر در تألیفات خود مکرر از حکیم ارزانی و نظرات طبی او نام برده و خواننده را مشتاق مطالعه آثار او می کند.
1. تلخیص طب النبی(ع) (طب النبی نگاشته سیوطی است که حکیم ارزانی آن را خلاصه نموده است)؛
2. طب اکبری یا طب الاکبر؛
3. تعاریف الامراض (حدود الامراض)؛