شاناق

لغت نامه دهخدا

شاناق. ( اِخ ) از حکما و اطبای معروف هند بود و شرح حال او در عیون الانباء ابن ابی اصیبعه ( ج 2 صص 32 - 33 ) مسطور و اسامی عده ای از تألیفات او در همان کتاب و در کتاب الفهرست ابن الندیم ( در مقاله هشتم ص 306، 315، 316 ). مذکور است و بتصریح ابن ابی اصیبعه یکی از کتب طبی او در سموم در عهد هارون الرشید برای یحیی بن خالد برمکی از هندی به فارسی ترجمه شده بوده است و آن ظاهراً یکی از تألیفات او مثلاً «کتاب شاناق الهندی فی امر تدبیر الحرب و ماینبغی للملک ان یتخذ من الرجال و فی أمر الاساورة و الطعام و السم. ( الفهرست ص 315 ). یا «کتاب شاناق الهندی فی الاَّداب خمسة ابواب ». ( الفهرست ص 316 ) باید باشد. ( گزارش کنگره فردوسی.مقدمه شاهنامه بقلم مرحوم میرزا محمدخان قزوینی ص 135 ) : و چون مردم بدانست کز وی چیزی نماندپایدار بدان کوشد تا نام او بماند چون... و دانائی بیرون آوردن مردمان را بساختن کارهای نوآیین چون شاه هندوان که کلیله و دمنه و شاناق و رام و رامین بیرون آورد. ( از مقدمه شاهنامه ابومنصوری نقل از گزارش کنگره فردوسی ص 135 ).

فرهنگ فارسی

حکیم و پزشک مشهور هندی و وزیر چندراگوپتا ( قر.۴ و ۳ ق.م. ) . یکی از کتب طبی او در سموم در عهد هارون الرشید برای یحیی بن خالد برمکی از هندی بفارسی ترجمه شده . در مقدمه شاهنامه ابومنصوری آمده : [ چون شاه هندوان که کلیله و دمنه و شاناق ورام ورامین بیرون آورد...] (هزاره فردوسی ص ۱۳۵ ). مراد از کتاب شاناق درین عبارت [ ظاهرا یکی از تالیفات غیر طبی او مثلا کتاب شاناق الهندی فی امر تدبیر الحرب و ما ینبغی للملک ان یتخذ من الرجال و فی امر الاساوره و الطعام و السم ] ( الفهرست ۳۱۵ ) یا [ کتاب شاناق الهندی فی الاداب خمسه ابواب ] ( ایضا ص ۳۱۶ ) باید باشد .
از حکما و اطبای معروف هند بود و شرح حال او در عیون الانبائ ابن ابی اصیبعه مسطور و اسامی عده ای از تالیفات او در همان کتاب و در کتاب الفهرست ابن الندیم مذکور است و بتصریح ابن ابی اصیبعه یکی از کتب طبی او در سموم در عهد هارون الرشید برای یحیی بن خالد برمکی از هندی بفارسی ترجمه شده بوده است و آن ظاهرا یکی از تالیفات او مثلا [ کتاب شاناق الهندی فی امر تدبیر الحرب و ما ینبغی للملک ان یتخذ من الرجال و فی امر الاساوره والطعام والسم یا [ کتاب شاناق الهندی فی الاداب خمسه ابواب ] باید باشد .

دانشنامه آزاد فارسی

شاناق (ز ۳۰۰پ م)(Canakya)
(به هندی: چاناکیا) طبیب بزرگ و وزیر معروف چاندرا گوپتا امپراتور هندوستان که در حدود سال های ۲۹۸ تا ۳۲۱م سلطنت می کرده است. در قرون ۳ تا ۴ ق ایرانیان برای آمیزش طب ایرانی و هندی، علاوه بر استفاده از دانش های یونانی، پزشکانی از هندوستان را به ایران دعوت کردند و ازجمله این طبیبان در عهد بنی عباس، کسانی مانند کَنْکِه (= منکه) هندیو اِبن دَهَن شهرت یافته و مباشر نقل برخی از کتاب طبی هند بودند. معروف ترین کتاب شاناق، السموم نام داشت که توسط منکه هندی از سانسکریت به فارسی ترجمه شد و سپس ابوحاتم بلخی آن را برای یحیی بن خالد برمکی (وزیر خلیفه هارون الرشید) استنساخ کرد. سرانجام العباس بن سعید الجواهری آن را برای مأمون، خلیفه عباسی به عربی ترجمه نمود. کتاب السموم شاناق توسط یولیوس روسکا و با ترجمه و تفسیر خود در ۱۹۳۵ در برلین چاپ کرد. کتاب السموم در پنج قسمت و شامل داروشناسی و سم شناسی می باشد.

پیشنهاد کاربران

بپرس