شاخه بندی (cladistics)
(یا: هم نیایی) روشی برای رده بندی زیست شناختی. با به کارگیری روش گام به گام، میزان خصوصیات ویژۀ مشترک بین جانداران را ارزیابی و آن ها را در گروه هایی آرایه شناختی (تاکسونومیک)، معروف به هم نیا، تعیین می کند. هم نیاها شامل همۀ گونه های منشأگرفته از یک نیای شناخته شده یا نتیجۀ نیا و آن نیای مشترک اند. هم نیا ممکن است بزرگ و مرکب از سلسله مراتبی از هم نیاهای دیگر باشد. در شاخه بندی فرض بر این است که گونۀ جدید زمانی به وجود می آید که گونۀ موجود به دو گونۀ دیگر منشعب و پس از رویداد انشعاب گونۀ نیایی خود ناپدید شود. با این همه در این امر اختلاف نظر وجود دارد. همچنین، در این روش، فرض بر این است که خصوصیات به مرور زمان تغییر می کنند و خصوصیات «ابتدایی» (نزدیک ریخت)، که در ابتدا در دودمان گروهی از گونه ها ظهور کرده است، از خصوصیات «اشتقاقی» (آپومورفیک)، که خصوصیات تکاملی نوظهورند و در زمانی متأخر منشأ گرفته اند، متمایز می شوند. وجود ستون مهر ه ها خصوصیتی ابتدایی برای گونۀ پرندگان است، در حالی که داشتن پر خصوصیتی اشتقاقی در آن هاست. اشتراک در خصوصیات اشتقاق دلالت بر آن دارد که گونه های مذکور تاریخ تکاملی مشترک دارند و خویشاوندی آن ها نسبت به گونه هایی با خصوصیات مشترک کمتر یا فاقد اشتراک بیشتر است. برای پی گیری و ثبت خویشاوندی گونه ها، هم نیاشناسان تعدادی از خصوصیات اشتقاقی را در نظر می گیرند و سپس، با رایانه حضور یا غیاب این خصوصیات را ثبت و الگوی خویشاوندی اساسی بین گونه ها را تحلیل می کنند. نتایج معمولاً به شکل درخت فامیلی منشعب یا شاخه نگاره ترسیم می شود که در آن، هر انشعاب یا گره دو شاخه دارد و در آن، هر جاندار در نوک شاخه نمایانده می شود. شاخه نگاره را می توان به نوعی رده بندی تبدیل کرد که در آن، جانداران در گروه های هم نیا یا گروه های تک تباری مرکب از یک گره (گونۀ نیایی منقرض شده) و همۀ گونه های منشأگرفته از آن دسته بندی می شوند. از آن جا که موجودات زنده بیش از میلیون ها گونه دارند، روش شاخه بندی تعداد عظیمی از هم نیاها را پدید می آورد که هریک مرکب از دوگونه یا سلسله مراتبی از سایر هم نیاهایند. بنابراین، هم نیاشناسان قادر نیستند هریک از هم نیاها را نام گذاری کنند. معمولاً هم نیاهای مهم را با هم نیای خواهری شان نام گذاری یا هم نیاها را برطبق سلسله مراتب سنتی از خانواده ها، راسته ها، و رده ها رتبه بندی می کنند. بسیاری از گروه بندی های حاصل از رده بندی مبتنی بر این روش گروه بندی های معمول را برهم می زنند. مثلاً گروه خزندگان، که شامل ردۀ متمایزی در نظام های رده بندی معمول است، به منزلۀ یک هم نیا شناخته نمی شود، زیرا همۀ اعضای منشأگرفته از آخرین نیای مشترکشان (نیاکان گم شدۀ پرندگان) را دربر نمی گیرد.
(یا: هم نیایی) روشی برای رده بندی زیست شناختی. با به کارگیری روش گام به گام، میزان خصوصیات ویژۀ مشترک بین جانداران را ارزیابی و آن ها را در گروه هایی آرایه شناختی (تاکسونومیک)، معروف به هم نیا، تعیین می کند. هم نیاها شامل همۀ گونه های منشأگرفته از یک نیای شناخته شده یا نتیجۀ نیا و آن نیای مشترک اند. هم نیا ممکن است بزرگ و مرکب از سلسله مراتبی از هم نیاهای دیگر باشد. در شاخه بندی فرض بر این است که گونۀ جدید زمانی به وجود می آید که گونۀ موجود به دو گونۀ دیگر منشعب و پس از رویداد انشعاب گونۀ نیایی خود ناپدید شود. با این همه در این امر اختلاف نظر وجود دارد. همچنین، در این روش، فرض بر این است که خصوصیات به مرور زمان تغییر می کنند و خصوصیات «ابتدایی» (نزدیک ریخت)، که در ابتدا در دودمان گروهی از گونه ها ظهور کرده است، از خصوصیات «اشتقاقی» (آپومورفیک)، که خصوصیات تکاملی نوظهورند و در زمانی متأخر منشأ گرفته اند، متمایز می شوند. وجود ستون مهر ه ها خصوصیتی ابتدایی برای گونۀ پرندگان است، در حالی که داشتن پر خصوصیتی اشتقاقی در آن هاست. اشتراک در خصوصیات اشتقاق دلالت بر آن دارد که گونه های مذکور تاریخ تکاملی مشترک دارند و خویشاوندی آن ها نسبت به گونه هایی با خصوصیات مشترک کمتر یا فاقد اشتراک بیشتر است. برای پی گیری و ثبت خویشاوندی گونه ها، هم نیاشناسان تعدادی از خصوصیات اشتقاقی را در نظر می گیرند و سپس، با رایانه حضور یا غیاب این خصوصیات را ثبت و الگوی خویشاوندی اساسی بین گونه ها را تحلیل می کنند. نتایج معمولاً به شکل درخت فامیلی منشعب یا شاخه نگاره ترسیم می شود که در آن، هر انشعاب یا گره دو شاخه دارد و در آن، هر جاندار در نوک شاخه نمایانده می شود. شاخه نگاره را می توان به نوعی رده بندی تبدیل کرد که در آن، جانداران در گروه های هم نیا یا گروه های تک تباری مرکب از یک گره (گونۀ نیایی منقرض شده) و همۀ گونه های منشأگرفته از آن دسته بندی می شوند. از آن جا که موجودات زنده بیش از میلیون ها گونه دارند، روش شاخه بندی تعداد عظیمی از هم نیاها را پدید می آورد که هریک مرکب از دوگونه یا سلسله مراتبی از سایر هم نیاهایند. بنابراین، هم نیاشناسان قادر نیستند هریک از هم نیاها را نام گذاری کنند. معمولاً هم نیاهای مهم را با هم نیای خواهری شان نام گذاری یا هم نیاها را برطبق سلسله مراتب سنتی از خانواده ها، راسته ها، و رده ها رتبه بندی می کنند. بسیاری از گروه بندی های حاصل از رده بندی مبتنی بر این روش گروه بندی های معمول را برهم می زنند. مثلاً گروه خزندگان، که شامل ردۀ متمایزی در نظام های رده بندی معمول است، به منزلۀ یک هم نیا شناخته نمی شود، زیرا همۀ اعضای منشأگرفته از آخرین نیای مشترکشان (نیاکان گم شدۀ پرندگان) را دربر نمی گیرد.
wikijoo: شاخه_بندی