سیر حکمت در اروپا

سیر حکمت در اروپا کتابی است از محمدعلی فروغی که جلد اول آن در سال ۱۳۱۰ منتشر شد. جلد دوم و سوم به ترتیب در سال های ۱۳۱۸ و ۱۳۲۰ انتشار یافت. این کتاب نخستین اثر دقیق و منظم از فلسفه غرب در ایران است.
در مقدمه سیر حکمت در اروپا، فروغی انگیزه خود را از تألیف این کتاب اینگونه توضیح می دهد: «ملاحظه فرمایید که در مشرق زمین و ممالک اسلامی از چندین قرن به این طرف جریان امور معارفی کاملاً مانند اوضاع اسکولاستیک اروپا بوده است و این حالت بیشتر ازاین جهت شگفت آور است که شرع مقدس اسلام بنیاد احکام و کلیهٔ امور را بر عقل گذاشته و تعلیمات هیچ حکیم و فیلسوفی را ضروری دین نشمرده است. بااین همه، فضلای ما هم جمود و رکورد اصحاب اسکولاستیک را داشته اند و نتیجه یک سان بوده است و عجیب تر اینکه مردم کشور ما در علم و حکمت نسبت به اروپائیان پیش قدم بودند و مغربیان اسکولاستیک را برچیده، وارد مراحل جدید شده، هفت شهر علم را گشتند و ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم. » در همین مقدمه فروغی می گوید که «کوشیده ام تا افکار اروپایی را به شیوهٔ بیان ایرانی ارائه دهم و اصطلاحاتی را که در زبان و بیان ما سابقه نداشته است، از نو بسازم. اگر قصوری رفته ما را معذور دارند که در این راه پیش از ما کسی قدم نگذاشته و جاده کوبیده نشده بود. »[ ۱]
این کتاب شامل سه جلد و یک ضمیمه است. [ ۲]
• جلد اول
• دیباچه
• فصل اول / حکمای پیش از سقراط
• فصل دوم / سقراط و افلاطون و ارسطو
• فصل سوم / متأخرین از حکمای قدیم
• فصل چهارم / حوزهٔ علمی اسکندریه و دورهٔ رومیان
• فصل پنجم / علم و حکمت در اوایل قرون وسطی
• فصل ششم / اسکولاستیک
• فصل هفتم / تجدید حیات علم و ادب
• فصل هشتم / فرنسیس بیکن
• فصل نهم / دکارت
• پیوست / گفتار در روش درست راه بردن عقل و طلب حقیقت در علوم ( کلام دکارت )
• دیباچه
• مقدمه
• فصل اول / حکمای فرانسه در سدهٔ هفدهم
• فصل دوم / اسپینوزا
• فصل سوم / لایبنیتس
• فصل چهارم / حکمای انگلیس در سدهٔ هفدهم
• فصل پنجم / حکمای انگلیس در سدهٔ هیجدهم
• فصل ششم / حکمای فرانسه در سدهٔ هیجدهم
• فصل هفتم / کانت
• دیباچه
• مقدمه
• باب نخستین / حکمای اروپا در نیمهٔ اول سدهٔ نوزدهم
• باب دوم / حکمای اروپا در نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم