سیانور

اسید سیاندریک و سیانورها دسته ای از نیتریل ها هستند که از نظر شیمیایی جزء هیدروکربنهای ازت دار با فرمول R - CN هستند که عامل CN آن ها به شدّت سَمّی است.
فرآورده های سیانید در عکاسی، واکنش های آزمایشگاهی، صنعت، حشره کشها و جونده کش ها ( HCN ) استفاده می شوند و در برخی از میوه ها، از قبیل بادام تلخ، دانه سیب، هستهٔ هلو و آلو و اکثر دانه های تلخ وجود دارد.
سیانیدها با چند سازوکار باعث هیپوکسی بافتی می شوند:
• مرکز تنفس را مهار و عمق تنفس را کم می کند.
• با سرکوب میوکارد، برون ده قلب را کاهش می دهد
• جدا شدن O۲ را از هموگلوبین مشکل می کند.
• برخی از سیانیدها برای اتصال به آهن هموگلوبین با اکسیژن رقابت می کنند.
• با آهن سیتوکروم اکسیداز در میتوکندریها اتصال ایجاد کرده و تنفس سلّول را مختل می کند.
• مرگ سریع
• بوی بد دهان
سیانوژن گازی است بی رنگ با بوی بادام تلخ که در جنگها استفاده می شود.
اسید سیاندریک مایعی است با بوی بادام تلخ و بیرنگ که به راحتی بخار می شود. سیانورها ترکیبات فلزی بنیان سیانید هستند و از همه خطرناکتر در بین آنها سیانور دو سدیم و سیانور دو پتاسیم ( سیانور پتاس ) که در مجاورت هوا یا در معده تحت اثر اسید کلریدریک باعث ایجاد اسید سیاندریک می شوند.
یک عدد بادام تلخ دارای یک میلی گرم اسید سیاندریک است. مقدار سمی اسید سیاندریک ۰/۰۱ گرم و مقدار کشنده آن ۰/۰۵ گرم است.
مسمومیت از راه تنفس شدیدتر بوده و علایم بالینی آن بستگی به راه تماس، مقدار مصرف و تأخیر در شروع درمان دارد.
تظاهرات اصلی مسمومیت با آن به شرح زیر است:
علائم زودرَس: تظاهرات CNS شامل کنفوزیون، سردرد، اضطراب، تاکی کاردی یا برادی کاردی، هیپرپنه، هیپرتانسیون خفیف و تپش قلب است.
علائم دیر رَس  : شامل علائم گوارشی نظیر تهوع و استفراغ، تاکی کاردی یا برادی کاردی، هیپوتانسیون، تشنج ژنرالیزه، کما، آپنه، گشادی مردمک ( مدیاز ) ، عدم پاسخ یا پاسخ کند مردمک به نور، آریتمی، ایسکمی یا اسیستول، ادم ریوی است.
درمان آن هم مانند سایر مسمومیّت ها استفاده از پادزهر اختصاصی است که شامل سه داروی آمیل نیتریت، سدیم نیتریت و سدیم تیوسولفات است.
یکی از علائم برای تشخیص سریع مسمومیت با سیانور، بوی بد بادام تلخ است که از دهان مصدوم یا هوای بازدمی او به مشام می رسد
در گذشته برخی کشورها محکومین به اعدام را در اتاق گاز با سیانور می کشتند. به این صورت که آن ها را به صندلی در اتاق گاز می بستند و مأمور اعدام از بیرون دسته ای را می کشید، سپس بسته ای حاوی پتاسیم سیانید ( سیانور ) به درون ظرفی محتوی جوهر لیمو که در زیر صندلی تعبیه شده بود، می افتاد و گاز سیانور حاصله، باعث مرگ سریع محکوم می شد.