سیاست نامه
فرهنگ فارسی
دانشنامه آزاد فارسی
(یا: سِیَرالملوک) از آثار منثور قرن ۵ به فارسی از خواجه نظام الملک وزیر ملکشاه سلجوقی. از مهم ترین آثار ادبی دورۀ سلجوقی به شمار می آید که در آداب حکمرانی و شیوۀ مُلک داری در ۵۰ فصل نوشته شده است. مؤلف از مطالب تاریخی، قرآن، احادیث، حکایت های پادشاهان و اطلاعات فرقه هایی مانند مزدکی و خرم دینان استفاده کرده است و سیاست نامه را با نثری ساده و روان نوشته است. حکایت های تاریخی که در کتاب آمده است به قصد جمع آوری اطلاعات تاریخی نیست ولی آنچه دربارۀ تشکیلات سیاسی قبل از دوره مغول ذکر کرده است، از نظر تاریخی بسیار مفید است. سیاست نامه به چند زبان ازجمله فرانسوی، روسی، آلمانی و انگلیسی ترجمه شده است.
wikijoo: سیاست_نامه
پیشنهاد کاربران
سیاست نامه یا سیَرالملوک، کتابی است به زبان فارسی در آیین فرمان روایی و کشورداری و اخلاق و سیاستِ پادشاهان پیشین، نوشتهٔ خواجه نظام الملک توسی. این کتاب از آثار مهم نثر فارسی در قرن پنجم هجری است. سبک نگارش کتاب ساده و روشن و خالی از تصنع و تکلف است چرا که این کتاب در اصل به دستور ملکشاه سلجوقی برای دو فرزند ملکشاه یعنی سنجر و تاپار نوشته شده و دلیل اصلی این روانی و کمبود تکلف در آن را میتوان این دانست، و از شاه کارهای زبان فارسی به شمار می آید. محتوای این کتاب به فره ایزدی، سیاست مداری و محافظه کاری به عنوان راه کار و تدبیر امور باور دارد.
... [مشاهده متن کامل]
نظام الملک نگارش کتاب را به فرمان ملکشاه سلجوقی آغاز کرد. ( هیوبرت دارک ـ مصحح سیاست نامه ـ در مقدمه اش بر این کتاب ( ص ۲۴–۲۵ ) ، سال نگارش نیمه اول آن را ۴۷۹ هجری و سال نگارش نیمه دوم آن را ۴۸۴ هجری دانسته است ) . قطعه های گوناگون کتاب که از منابع مختلف گردآوری شده، شامل اندرزهای نویسنده، منقولات از قرآن و احادیث و گفته های مشاهیر، حکایت هایی در بارهٔ شاهان و وزیران و امیران است، و برخی حکایت های بلند آن دارای مکررات و حشو و زوائد است.
سیاست نامه در سال ۱۸۹۱ به همت شارل شفر به زبان فرانسه ترجمه و در پاریس منتشر شد.
اصالت نسبت این کتاب به «خواجه نظام الملک طوسی نظام » بارها مورد بحث قرار گرفته است. چون اشتباهات تاریخی و غلط های نحوی و سهوهای انشائی از آن وزیر بزرگ بعید می نماید. گفته شده است که احتمالاً فردی دیگر در نوشتن آن دست داشته است و شاید این شخص همان کتابدار سلطنتی باشد که در خاتمهٔ کتاب نامش محمد ناسخ آمده است؛ و در نسخه ای دیگر نام او مغربی یاد شده است.
اشارات راجع به تاریخ تألیف سیاست نامه یا همان سیرالملوک مختلف و با هم مخالف اند و به جز تاریخ های زیر مدرکی در دست نیست:
وفات آلب ارسلان و بر تخت نشستن ملک شاه ( ۴۶۵ ه )
سفر اول ملک شاه به سمرقند ( ۴۷۱ ه )
تاریخ نوشتن کتاب مطابق گفتهٔ حاجی خلیفه ( ۴۶۹ ه )
سفر دوم ملک شاه به سمرقند ( ۴۸۱–۴۸۲ ه )
گرفتن حسن صبّاح ( ۴۸۳ ه )
وفات خواجه نظام الملک ( ۴۸۵ ه )
• در نسخه های مختلف سال های ۴۷۹ ه و ۴۸۴ ه هم ذکر شده است.
این کتاب گل چینی از قطعات گوناگون، کوتاه و بلند است که از منابع مختلف جمع آوری شده است. چنان که نگارنده در خاتمه می گوید: «این کتاب هم پند است و هم حکمت و هم مثل و هم تفسیر قرآن و هم اخبار حضرت محمد ( ص ) و هم قصص انبیاء و هم سیَر اولیاء و هم حکایت پادشاهان عادل. » نثر کتاب و سبک نوشتاری کتاب با توجه به زمان نگارش آن که قرن پنجم هجری بوده است را می توان نثر مرسل دانست. مفاد این کتاب در بخش های زیر دسته بندی می گردند:
... [مشاهده متن کامل]
نظام الملک نگارش کتاب را به فرمان ملکشاه سلجوقی آغاز کرد. ( هیوبرت دارک ـ مصحح سیاست نامه ـ در مقدمه اش بر این کتاب ( ص ۲۴–۲۵ ) ، سال نگارش نیمه اول آن را ۴۷۹ هجری و سال نگارش نیمه دوم آن را ۴۸۴ هجری دانسته است ) . قطعه های گوناگون کتاب که از منابع مختلف گردآوری شده، شامل اندرزهای نویسنده، منقولات از قرآن و احادیث و گفته های مشاهیر، حکایت هایی در بارهٔ شاهان و وزیران و امیران است، و برخی حکایت های بلند آن دارای مکررات و حشو و زوائد است.
سیاست نامه در سال ۱۸۹۱ به همت شارل شفر به زبان فرانسه ترجمه و در پاریس منتشر شد.
اصالت نسبت این کتاب به «خواجه نظام الملک طوسی نظام » بارها مورد بحث قرار گرفته است. چون اشتباهات تاریخی و غلط های نحوی و سهوهای انشائی از آن وزیر بزرگ بعید می نماید. گفته شده است که احتمالاً فردی دیگر در نوشتن آن دست داشته است و شاید این شخص همان کتابدار سلطنتی باشد که در خاتمهٔ کتاب نامش محمد ناسخ آمده است؛ و در نسخه ای دیگر نام او مغربی یاد شده است.
اشارات راجع به تاریخ تألیف سیاست نامه یا همان سیرالملوک مختلف و با هم مخالف اند و به جز تاریخ های زیر مدرکی در دست نیست:
وفات آلب ارسلان و بر تخت نشستن ملک شاه ( ۴۶۵ ه )
سفر اول ملک شاه به سمرقند ( ۴۷۱ ه )
تاریخ نوشتن کتاب مطابق گفتهٔ حاجی خلیفه ( ۴۶۹ ه )
سفر دوم ملک شاه به سمرقند ( ۴۸۱–۴۸۲ ه )
گرفتن حسن صبّاح ( ۴۸۳ ه )
وفات خواجه نظام الملک ( ۴۸۵ ه )
• در نسخه های مختلف سال های ۴۷۹ ه و ۴۸۴ ه هم ذکر شده است.
این کتاب گل چینی از قطعات گوناگون، کوتاه و بلند است که از منابع مختلف جمع آوری شده است. چنان که نگارنده در خاتمه می گوید: «این کتاب هم پند است و هم حکمت و هم مثل و هم تفسیر قرآن و هم اخبار حضرت محمد ( ص ) و هم قصص انبیاء و هم سیَر اولیاء و هم حکایت پادشاهان عادل. » نثر کتاب و سبک نوشتاری کتاب با توجه به زمان نگارش آن که قرن پنجم هجری بوده است را می توان نثر مرسل دانست. مفاد این کتاب در بخش های زیر دسته بندی می گردند:
سیاست نامه اثر نظام الملک توسی است
کتاب از خواجه نظام الملک توسی که در سده ی پنجم هجری نوشته شده است.
کتابی از خواجه نظام الملک توسی که در سده ی پنجم هجری نوشته شده است.