سیارات سبعه

سیّارات سَبْعه
(یا: سیاره های هفت گانه) در نجومِ قدیم، نام عمومی هفت عضوِ منظومۀ خورشید، شامل خورشید، ماه، و پنج سیارۀ زحل، مشتری، مریخ، زهره، و عُطارِد. این اجرام به سبب درخشندگی شان با چشمِ غیرمسلح دیده می شوند و پیش از اختراعِ تلسکوپ نیز کاملاً شناخته شده بوده اند. پنج سیارۀ یادشده را خَمسِۀ مُتَحِیَرِه (پنج تاییِ سرگردان) نیز می نامیدند، زیرا در برابرِ پس زمینۀ به نسبت ثابتِ ستارگان، حرکتِ محسوسی دارند. در احکامِ نجوم یا اختربینی، زحل و مریخ را نَحسِین (دو نحس) می نامیدند؛ زحل نحس اکبر و مریخ نحس اصغر بود. خورشید (شمس) نیّر اعظم، ماه (قمر) نیّر اصغر، و در مجموع نَیِرِین (دو رخشنده) نامیده می شدند. مشتری و زهره سَعدِین (دو سعد) بودند؛ مشتری سعداکبر و زهره سعداصغر بود. برای هر سیاره نیز فلکی قائل بودند (← افلاک). زحل، مشتری، و مریخ را، که فلکشان فراتر از فلکِ زمین بود، سیاراتِ علوی و عُطارِد، زهره، و ماه را، که فلکی پایین تر از زمین داشتند، سیاراتِ سُفلی می نامیدند. نیز ← سیاره