سونات ویولن

سونات ویولن ( به انگلیسی: violin sonata، به فرانسوی: sonate pour violon ) نام کلیِ هریک از قطعه های موسیقی در فرم سونات، ساخته شده در موسیقی کلاسیک، برای سازِ ویولن همراه با یک ساز شستی دار ( عموماً پیانو ) است و معمولاً از سه یا چهار موومان تشکیل شده است.
سونات ویولن از یک فرم سادهٔ باروک به قالبی استاندارد و پیچیده در موسیقی دورهٔ کلاسیک تکامل یافت. از موسیقی دورهٔ رمانتیک به بعد، برخی آهنگسازان، مرزهای این فرم را، هم نسبت به دورهٔ کلاسیک و هم از لحاظ چگونگی استفاده از سازها، متحول کرده اند.
در سونات های ویولن اولیه، یک ساز باس و هارپسیکورد، یک خط باس ساده ( continuo ) را با دوبرابر نواختنِ خط باس توسط هارپسیکورد تشکیل می داد. کار به شیوهٔ کنترپوان بود و فاقدِ فرم ثابت بود. گئورگ فیلیپ تیلمان و همچنین یوهان سباستیان باخ سونات های این چنینیِ فراوانی نوشتند. بعدها، باخ سونات هایی برای هارپسیکوردِ اوبلیگاتو ساخت که در آن ها، سازِ شستی دار تنها به تعقیبِ خط باس محدود نبود.
ولفگانگ آمادئوس موتسارت نقش عمده ای در تکاملِ سونات ویولن داشت و آثار فراوانی در این فرم نوشت؛ چنان که ( در توسعهٔ رپرتوار سوناتای ویولن کلاسیک ) دست کم ۳۶ سونات ویولنِ کشف شده از موتسارت باقی مانده است. بیشترِ سونات های ویولنِ موتسارت دو موومان دارد که عموماً یکی از آن ها تند و در فرم سونات و دیگری آهسته و در قالب های گوناگون است. او در سونات های پایانی اش موومانِ سومی نیز به این فرم افزود که با تندای «تند» و در قالب های گوناگون است. چندین سونات ویولنِ موتسارت دارای یک موومان در فرم زمینهٔ موسیقایی ( تِم ) و واریاسیون است.
بتهوون در مجموع، ۱۰ سونات ویولن نوشت. [ ۱] سونات های او، هم از نظر سبک و هم از لحاظ پیچیدگی، به اوجِ بلوغ و پختگی رسید. سونات شماره ۹ او، که به نام کرویتزر معروف است، از آثارِ شدیداً پیچیده و نامتعارف است. این سونات بسیار سخت گیرانه و استادانه تصنیف شده و اجرای آن، به طور معمول، ۴۰ دقیقه به طول می انجامد. [ ۲]
آلفرد اشنیتکه ( ۱۹۳۴–۱۹۹۸ ) ، با تکنیکِ چندسبکی، و هانس ورنر هنتسه ( ۱۹۲۶–۲۰۱۲ ) از آهنگسازان مدرنی به شمار می روند که هم تحولاتی رادیکال در شیوهٔ کلاسیکِ این فرم اِعمال کردند و هم اصلاحاتی در فن اجرای آن به دست دادند.