ما در زبانِ پارسی دو دسته از فعلهایی داریم که به " - ودن" می انجامند که این دو هیچ وابستگی ای به یکدیگر ندارند:
1 - فعلهایِ ساده یِ ناگذرایی که دارایِ بُنهایِ کُنونیِ انجامیده به " - َ و : av - " هستند؛ این دسته از فعلها به زبانِ اوستایی بازمیگردند، چراکه ریشه هایِ اوستاییِ آنها به " - َ و " می انجامند:
... [مشاهده متن کامل]
نمونه :
شودَن/شَو:šav . . . که در زبانِ پارسیِ نو این واژه را به ریخت " شُدَن/شَو - " داریم.
بودَن / بَو:bav . . . که در زبانِ پارسیِ نو این واژه را به ریختِ " بودَن / بُو - ، بَو - " داریم.
سودَن/سَو:sav. . . که در زبانِ پارسیِ نو واژه یِ " سود" را که بُن گذشته یِ " سودَن" است، بکار می بریم. ( فراموش نکنید که در زبانِ پهلوی فعل " سوتیدن" را داشته ایم، که چنانکه پیداست، به ریختِ نادرستی در این زبان آمده است، چراکه از بُن گذشته ( سود/سوت ) به همراهِ پسوندِ " - یدَن" ساخته شده است. بُن کنونیِ " سودن" ، برپایه آنچه در زبانِ اوستایی داریم، " سَو" می باشد.
واژه یِ دیگر " زود/زوت" می باشد که از ریشه اوستایی " گَو:gav" با بُن کنونیِ " java " است که در زبانهایِ آریایی به ریختِ " ژوتَ" و " ژوت" نیز باشندگی داشته است؛ پس اگر بخواهیم بُن کنونیِ واژه یِ " زود" را بیابیم، بسته به آواشناسی، واژه یِ " زَو:zav" پیشنهاد می شود ( به زیرواژه یِ "زود" در همین تارنما بروید و پیام مرا بخوانید ) . و واژگانِ دیگری همچون " دَویدن/دَو - " و. . . را نیز داریم که در این دسته از واژگان جای می گیرند.
نکته 1 : بُنهایِ کُنونیِ انجامیده به " - َ و:av" به ریختِ انجامیده به " - و : - u - " نیز می آیند؛ بمانند " شَو:šav" و " شو:šu " و. . . .
2 - فعلهایِ سببی ( Kausativ ) که بُنهایِ کُنونیِ انجامیده به " - آی" دارند:
نمونه ها:
آلودَن/آلای - ، پالودَن/پالای - و. . .
مودن/مای - ، نمودن/نمای - ، آزمودن/آزمای - ، آمودَن/آمای - و. . .
افزودن/افزای - و. . .
سرودن/سرای -
اندودن/اندای - ، زدودن/زدای - ، و. . .
لمس ، لمس کردن، سائیدن، مالیدن
حمید رضا مشایخی - اصفهان
واژه سودن
معادل ابجد 120
تعداد حروف 4
تلفظ sudan
ترکیب ( مصدر لازم، مصدر متعدی ) [پهلوی: sūtan]
مختصات ( دَ ) [ په . ] ( مص م . )
منبع لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی عمید
فرهنگ فارسی معین
فرهنگ فارسی هوشیار
واژگان مترادف و متضاد
منبع. عکس فرهنگ فارسی یافرهنگ عمید
ما در زبانِ اوستایی، واژه یِ {سَوَ:سود، بهره، پاداش. . . } را داشتیم.
این واژه به روشنی با {سود} در پیوند است که با دیدنِ {د} در پایانِ آن و ساختاری هَمچون {زود/بود}، در می یابیم {سود} باید در گذشته به ریختِ {سوتَ} باشد، و ما چنین الگویی را برای {زَو/زَوَ/زوتَ} و {بَو/بَوَ/بوتَ} داریم.
... [مشاهده متن کامل]
بُنِ کنونیِ کارواژه یِ {بودنَ} نیز {بَو/بُو} و بُن کنونی {زودن} نیز {زَو} است. نیز می توانیم به همان روش، در پارسی کنونی {سودَن} را با بُنِ کنونیِ {سَو} داشته باشیم. ( می توانید برای دیدن فرتور، به دیدگاه این تن زیر واژه {سود} سر بزنید. گرچه شاید شیوه نوشتار آن دیدگاه کمی گُنگ باشد. )
نگریدنی/نکته:این {سودَن} با آن در {فرسودن/آسودن} یکی نیست. آن بُنِ کنونی {سای}دارد و در اینجا همسانی رخ داده است. چنین چیزی را برایِ {زودن ( زاییدن ) /زودَن ( درپیوند با زود ) } داریم.
می توانیم پیشوند هایی را هَمراه این کارواژه بیاوریم و نوواژگانی را بسازیم. هَمچون {گُسودن/ویسودن/نِسودن. . . . . } ( نِسودن می تواند کاربرد های گوناگونی داشته باشد که باید یکی را برگزینیم )
بِدرود!
بررسی واژگانِ {سَود، سودَن، سَوَ، سوتَ}:
امروزه واژه یِ {سود} را داریم که به روشنی، ریختِ کُنیکیِ کارواژه است.
شاید بپرسید که ریشه یِ این واژه چیست؟
ما در اوستایی واژه یِ {سَوَ} را به چَمِ {سود} داریم که به روشنی با {سود} درپیوند است.
... [مشاهده متن کامل]
با بَرگَشت به کُمک هَمآویان ( فرگشت به 1 ) ، در می یابیم که این واژه یِ {سَوَ} باید برگرفته از ریشه یِ اوستاییِ {سَو} باشد و با بهره از هَمآوایان، در می یابیم که {وِیَکِ کُنیکی:صفت مفعولی} این واژه، باید {سوتَ} باشد که امروزه با دگرگونیِ آواییِ رواگمند ( =رایج ) ِ {ت/د}، به ریختِ {سود} به دست ما رسیده است.
بنا بر ریختِ کُنیکی ( =مفعولی ) ِ {سَو} که {سوتَ} باشد، در می یابیم که اگر بخواهیم از آن کارواژه ای داشته باشیم، باید امروزه به ریختِ {سوتَن/سودَن} باشد و با بُنِ کنونیِ {سَو} ( فرگَشت به 2 )
به روشنی چَمارِ این کارواژه {بهره بردن، سود بردن} است.
1 - ما در اوستایی، واژه یِ {زَو} را با کُنونه یِ {زَوَ} و با کُنیکی/مفعولیِ {زوتَ} داریم که امروزه به ریختِ {زود} به دستِ ما رسیده است.
2 - واژگانی که در گذشته {کارواژه} بودند، امروزه بُن هایِ کنونیِ کارواژگانِ ما هستند. هَمچون {نَی}که امروزه بُنِ کنونیِ {نیدَن} است که خود در گذشته کارواژه ای به چَمِ {نیدَن} بوده است.
. . . . . . . . . . . .
پَسگَشت:
رویه یِ 1413 از نِبیگِ{ فرهنگِ واژه هایی اوستا}
( در فرتور، کُماسه=خنثی )
بِدرود!
از واژگان ایرانی باستان بوده است و معنی اصلی واژه سودن خورده ( خرد ) و ریز کردن بوده است و زدن بوده این از برخی شعرها یی که به زبان فارسی سروده شده اند برای ما بجا مانده است
ردانه و دانه زعفران می سودند . .
در محفل عشق زعفران می سودند . . . . . .
غبار کردن
مس، لمس کردن، ساییدن، مالش دادن، مالیدن، خرد کردن، ریز کردن، نرم کردن، کوبیدن، ذوب کردن، گداختن، سفتن، ازاله بکارت کردن، سوراخ کردن، فرسودن، کهنه کردن، از بین بردن، لمس
