سنگ پهنه

سَنگ پَهنه در جغرافیا به سطحی از زمین گفته می شود که با تخته سنگ های بزرگ و کوچک پوشیده شده باشد. سنگ پهنه ها از آنجا که از حرکت های توده ای کوهپایه ای سرچشمه نمی گیرند، با دامنه های واریزه ای و دامنه های سنگ ریزه ای تفاوت داردند. سنگ پهنه ها بسته به نوع گسترهٔ خود می توانند به شکل «رود سنگی»، «دشت سنگی» و «پهنهٔ خرسنگی» باشند.
سنگ پهنه ها معمولاً عوارض زمین ریخت شناختی نسبتاً جوانی هستند. بیشتر سنگ پهنه ها در طول یا پس از آخرین عصر یخبندان ( تقریباً ۲۰۰۰۰ سال پیش ) شکل گرفتند. برخی دیگر ممکن است از عارضه های پیش از یخبندان باشند که از عصر یخبندان در زیر یخچال های سرد باقی مانده اند. [ ۱]
سنگ پهنه ها معمولاً مربوط به مناطقی با اقلیم آلپی و زیرشمالگانی و پیرامون یخچال های طبیعی هستند. سنگ پهنه ها اغلب در مناطق کوهستانی مرتفع در نزدیکی دایره قطب شمال، به ویژه در ایسلند، قطب شمال کانادا و نروژ یافت می شوند و هنوز در بخش هایی از اروپای مرکزی که توسط صفحات یخی پوشانده نشده اند فعال هستند. [ ۲] در نیمکره جنوبی سنگ پهنه های غیرفعال را می توان در ارتفاعات لسوتو، [ ۳] و جزایر پرنس ادوارد یافت. [ ۴]
بیشتر سنگ پهنه های شناخته شده در نیمکره شمالی قرار دارند. نمونه هایی را می توان در پارک ملی آبیسکو در سوئد، پارک ملی اسنودونیا در ولز، و رود تخته سنگی در کوه های آپالاش ایالات متحده یافت.
باور دانشمندان بر این است که پهنه های سنگی در اثر هوازدگی یخبندان در زیر سطح یخ ها تشکیل می شوند. [ ۵] یک نظریه دیگر می گوید که سنگ پهنه های امروزی ممکن است از هوازدگی شیمیایی ناشی شده باشند که در نئوژن، زمانی که آب و هوا نسبتاً گرمتر بود، رخ داده است[ ۵] [ ۶] یخ زدن ها و ذوب شدن های پیاپی، لایه بالایی این سنگ را شکسته و لایه زیرین را با سنگ های دندانه دار و زاویه دار پوشانده است. سنگ پهنه ها در محل تشکیل می شوند، به این معنی که در حین یا پس از ایجادشان جابه جا نمی شوند.
به دلیل شیب مورد نیاز، آن ها بیشتر در فلات ها یافت می شوند. [ ۷] سنگ های بازالت و رسوبی اغلب سنگ پهنه های بزرگتر و پرتعدادتری نسبت به سایر انواع سنگ تولید می کنند. [ ۸] سنگ پهنه ها فقط در شیب های ۲۵ درجه یا کمتر تشکیل می شوند. زاویه تندتر منجر به برده شدن سنگ ها از محل به دلیل گرانش و تشکیل دامنه های واریزه ای به جای سنگ پهنه می شود. [ ۹]