سنندج شهرستان

سَنَندج، شهرستان
واقع در مرکز جنوبی استان کردستان، مشتمل بر بخش مرکزی و بخش کلاترزان، با مرکزیت اداری شهر سنندج. از شمال به شهرستان دیواندره، از شرق به شهرستان قروه، از جنوب به شهرستان کامیاران، و از غرب به شهرستان های سروآباد و مریوان محدود است. اراضی این شهرستان کوهستانی است که روبه جنوب و غرب بر ارتفاع آن افزوده می شود. مهم ترین کوه های این شهرستان عبارت اند از کوه کوچکسار (۲۹۴۶ متر)، آبیدر بزرگ، شیخ معروف، و یوسف سیاه. شهرستان سنندج از پرآب ترین نواحی ایران است و رودهای فراوانی در آن جریان دارند که مهم ترین آن ها عبارت اند از رودخانه های قشلاق، قزل اوزن، آب سیروان، و گاوه رود. اقلیم این شهرستان در ارتفاعات سرد و در دره ها و نواحی کم ارتفاع معتدل، ازنظر بارندگی جزو نواحی نیمه خشک و جمعیت آن ۴۱۷,۱۷۷ نفر است (۱۳۸۵). مهم ترین آبادی های آن عبارت اند از شویشه، صلوات آباد، حسن آباد، آرندان، علی آباد، توریور، آویهنگ، بیساران، نگل، و حسین آباد. راه کرمانشاه به دیواندره و سقز و همدان به مریوان و نیز راه های روستایی فراوانی، که آبادی ها را به هم مرتبط می کنند، شبکۀ راه های ارتباطی این شهرستان را تشکیل می دهند. شهرستان سنندج را سابقاً سنه می نامیدند و سکنۀ آن را عمدتاً کُردهای قبیلۀ جاف، و مندمی، و گلباغی تشکیل می دهند. ازنظر مذهب اکثراً سنی شافعی اند و مشایخ نقشبندیه در میانشان فراوان اند. ولایت سنندج حدود ۴۰۰ سال در دست خاندان اردلان بود که خود را از ساسانیان می دانستند. در ۱۲۸۴ق، فرهاد میرزا از طرف دربار قاجار به حکومت سنندج مأمور شد و به فرمانروایی خاندان اردلان پایان داد.