سنبلچه

سُنبُلچه ( به انگلیسی: Lemma ) گونه ای از آرایش گل است که گل های فرعی بدون دم گل به محور اصلی گل متصل باشند. سنبلچه در واقع سنبله ای کوچک و واحد پایهٔ گل آذین در جَگنیان و گندمیان است. [ ۱]
محور مرکزی سنبلچهٔ گندمیان یا جگنیان محور سنبلچه rachilla نام دارد.
هر سنبلچه معمولاً دارای یک یا دو گلومیا پوشینه است که یکی بالاتر به نام پوشه بالایی و دیگی پایینتر به نام پوشه زیرین است. معمولاً هر دو پوشه معرف یک سنبلچه است که در آن یک یا چندین گلچه قرار دارد. هر گلچه دارای دو براکته، یکی بزرگتر بنام پوشک نخستین Lemma و دیگری کوچکتر به نام پوشک دومین palea است.
در درون پوشک های نخستین و دومین معمولاً دو زائده خیلی کوچک بنام پوشینک Lodicule وجود دارد. علاوه بر پوشینک در درون پوشک های نخستین و دومین معمولاً ۳ پرچم و یک مادگی با کلاله پرمانند دیده می شود.
در برخی از گندمیان به جای دو پوشه یک پوشه وجود دارد، مانند گیاه چچم Lolium یا چمن. نوک پوشه معمولاً ساده ولی در بعضی دارای رشته نخی بنام ریشک Aristate می باشد. مانند گیاه دم گربه ای Polypogon. پشت پوشه ممکن است ساده یا گرده ماهی یا بدون رگ یا دارای رگ هایی باشد که در شناخت گیاه دارای اهمیت است. پوشک نخستین ممکن است دارای ریشک یا بدون آن باشد. ریشک ممکن است انتهایی، مانند علف بره Festuca یا ماقبل انتهایی مانند جارو علفی Bromus یا پشتی مانند جو دوسر باشد. نوع میوه در غلات خشک و گندمه Caryops است و به ندرت فندقه یا سته. در این نوع میوه ها دانه به جدار داخلی میوه می چسبد و جدا از آن نمی باشد. روش تکثیر، بذر، ریزوم و سایر اندام های تکثیرپذیر.
قسمت های مختلف گل غلات به این شرح است:
• پوشش های گل:
• الف ) پوشینه بیرونی ( تحتانی ) : دارای ضخامت بیشتری نسبت به پوشینه داخلی است.
• ب ) پوشینه داخلی: از نظر ضخامت از پوشینه بیرونی نازکتر است.
• ریشک: درصورت وجود در غلات، مکان آن در انتهای پوشینه بیرونی است. هر غله ای که ریشک داشته باشد را رقم ریشک دار و اگر ریشک نداشته باشد به آن رقم بدون ریشک گویند. معمولاً ارقام مقاوم در برابر شرایط محیطی گرم وخشک و همچنین ارقام مناسب دیم کاری، دارای ریشک می باشند وارقام مناطق سردسیر معمولاً ریشک ندارند.
• پوشینک ها: دوعدد غده ای هستند که درقاعده گل قرار دارد. مهم ترین نقش آنها این است که باجذب آب متورم شده واین تورم باعث میشودتا پوشش های گل ( لما و پالما ) بمقداربسیارکم از هم فاصله بگیرند. بروز این حالت شرایط رابرای گردافشانی گل های دارای نر عقیمی فراهم می کند.