سم شناسی

توکسیکولوژی یا سم شناسی ( به انگلیسی: Toxicology ) شاخه ای از علوم شیمی، زیست شناسی، پزشکی و بهداشت است[ ۱] که به بررسی مواد شیمیایی مضر، سموم، داروها، مواد مخدر و اثرات زیان آور آن ها بر موجودات زنده می پردازد. [ ۱] در عین حال، سم شناسی را علم شناخت سموم و شیوه مبارزه با آن ها نیز تعریف کرده اند. [ ۲] سمومی که از مسیرهای مختلف وارد بدن موجود زنده می شود می تواند باعث ایجاد تغییراتی در عملکرد زیستی ارگان یا بافت هدف در موجود زنده شود که این تغییرات در علم سم شناسی مورد بررسی قرار می گیرد. در سم شناسی، علوم بیوشیمی و فارماکولوژی کاربرد فراوان دارد.
اولین اطلاعات سم شناسی مربوط به انسان های اولیه است به گونه ای که برای شکار، قتل و ترور از سم حیوانات و عصارهٔ گیاهان استفاده می کردند. ابرس پاپیروس ( به انگلیسی: Ebers Papyrus ) ( حدود ۱۵۵۰ سال پیش از میلاد ) اطلاعاتی دربارهٔ بعضی از سموم شناخته شده جمع آوری کرده بود؛ این سموم، شامل شوکران ( سم کشنده یونانی ها ) ، ریشهٔ تاج الملوک ( سم نیزه چینی ها ) ، تریاک ( که هم به عنوان سم و هم پادزهر استفاده می شد ) و بعضی از فلزات مانند سرب، مس و آنتیموان می شدند. دسقیروطوس ( به انگلیسی: Dioscorides ) پزشک یونانی در زمان امپراتوری روم اولین تلاش را برای دسته بندی سموم انجام داد که در آن به تشریح این سموم پرداخت؛ گر چه این تقسیم بندی، تنها تا قرن ۱۶ میلادی به عنوان یک معیار به حساب می آمد، هنوز هم آن را به عنوان یک ملاک خوب برای تقسیم بندی سموم می دانند. بقراط ( حدود ۴۰۰ سال پیش از میلاد ) بعضی از سموم و اصول سم شناسی را برای درمان بیماری ها مورد استفاده قرار داد. شناخته شده ترین شخصی که از سم برای کشتنش استفاده شده سقراط ( ۴۷۰–۳۹۹ قبل از میلاد ) است.
پیش از رنسانس دست نوشته هایی از میموندیس، شامل توضیحاتی از اثرات درمانی سمومِ به دست آمده از حشرات، مارها و سگ های وحشی بر جا مانده است. بقراط پیش از میموندیس دربارهٔ تأخیر جذب مواد سمی ناشی از خوردن شیر، کره و سرشیر صحبت کرده بود. در اوایل رنسانس، مواد سمی به عنوان یک عنصر کلیدی وارد عرصهٔ سیاست شد به گونه ای که از مواد سمی در مجامع سیاسی برای از بین بردن افراد با هدف های خاصی استفاده می شد؛ در این زمینه، اطلاعاتی از فلوریدا و و نیز ایتالیا وجود دارد که استفاده از مواد سمی را در عرصه های سیاسی را اثبات می کند.

سَم شناسی (toxicology)
(یا: زهرشناسی) شاخه ای از پزشکی، برای بررسی سموم. این بررسی شامل یافتن ماهیت شیمیایی سم، منشأ و طرز تهیۀ آن، عمل فیزیولوژیک، روش های شناسایی، تغییرات آسیب شناختی ناشی از سموم، پادزهرهای آن ها، و روش های شناسایی آن ها براساس شواهد موجود پس از مرگ است.