سلنیم

سلنیم یا سلنیوم یکی از عنصرهای شیمیایی غیر فلزی و کمیاب است. عدد اتمی آن ۳۴ و نشانه اختصاری آن Se است. این عنصر بیشتر به صورت ترکیب یافت می شود و به صورت خالص کمتر دیده می شود. مصرف مقدار زیاد آن سمی است ولی در مقدار کم برای فعالیت سلول ها لازم است. بیشتر سلنیوم مورد نیاز بدن از مواد غذایی تأمین می شود. این ماده آنتی اکسیدان قوی است بنابراین از واکنش های شیمیایی زیان آور که در یاخته های بدن اتفاق می افتد، جلوگیری می کند. یاخته های حمایت شده بهتر قادرند در مقابل بیماریهایی نظیر بیماری قلبی، سرطان و اختلالات وابسته به سن از خود مقاومت نشان دهند. پژوهش نشان داده است که مصرف سلنیوم به همراه ویتامین «ئی» سلامت عمومی بدن را تقویت می کند.
سلنیوم را برازیلوس در سال ۱۸۱۷ در رسوبات اتاقک قلع مجتمع اسید سولفوریک سازی سوئد کشف کرد، وی آن را الهه ماه نام گذاری نمود. سلنیوم با عدد اتمی ۳۴، از گروه شانزدهم جدول تناوبی که به خانواده گوگرد نیز معروف است، می باشد. سلنیوم بین گوگرد و تلوریوم قرار گرفته و خصوصیات شیمیایی آن بین گوگرد و تلوریوم است. سلنیوم یک نافلز است. وزن مخصوص آن در شکل فلزی و به رنگ خاکستری ۴٫۷۹ گرم در سانتی متر مکعب و در شکل شبه فلز به رنگ سیاه و ۴٫۲۸گرم در سانتی متر مکعب است. وزن اتمی سلنیوم ۷۸٫۹۶ و نقطه ذوب آن در شکل خاکستری ۲۷ درجه سانتی گراد و نقطه جوش آن ۶۸۴٫۹ درجه سانتی گراد است. هدایت الکتریکی آن در تاریکی پایین است و در روشنایی چندین برابر افزایش می یابد. یک نیمه هادی با هدایت اکسی متریک است که جریان الکتریکی در آن در یک جهت آسان تر از جهت دیگر صورت می گیرد. همین خصوصیت آن را دارای ارزشی استثنایی برای صنعت می کند. بیشترین استفاده از سلنیوم در صنایع الکترونیک، فتوکپی، عینک سازی، رنگ سازی، لاستیک سازی، آلیاژهای فلزی، نساجی، عکاسی، دارویی ( شامپوهای ضدشوره و ضد قارچ ) و پزشکی تشخیص کاربرد دارد. مقدار سلنیوم در پوسته زمین حدود ۰٫۰۵ تا ۰٫۰۹ میلی گرم در کیلوگرم است. از نظر فراوانی در بین عناصر پوسته زمین شصت و هشتمین عنصر محسوب می شود. اگر چه سلنیوم هنوز به عنوان عنصری ضروری از نظر فیزیولوژیک در گیاه به شمار نمی رود ولی از آن جا که امروزه علم پزشکی از سلنیوم به عنوان یک آنتی اکسیدانت یاد می کند، جزو عناصر مهم مورد نیاز انسان و دام می باشد. گیاه پایه چرخه تولید غذا در طبیعت است و بررسی آن از نظر کلیه عناصر ضروری برای انسان و دام و از جمله سلنیوم ضروری است.