[ویکی نور] ابوعبدالرحمن محمد بن موسی ازدی سلمی نیشابوری(412-325 ه.ق.)صوفی و مفسّر سدۀ چهارم و اوایل سدۀ پنجم هجری. نسبت او به سلیم بن منصور از قبیلۀ مضر می رسد که قبیلۀ مشهوری از قبایل عرب بوده است.شریبه در مقدّمۀ طبقات الصوفیه، با ذکر این مطلب استنباط کرده است که «با این دلیل، رأی کسانی که می گویند عقلیّت تازی رشد و نموّ تصوّف را بر نمی تابد، و در حقیقت تصوّف عصیان روح آریایی بر دیانت سامی فاتح بوده»، مردود است. وی از احفاد شیخ ابوعمرو بن نجید سلمی(وفات،366 ه.ق.) بوده است.
سلمی برای کسب حدیث و تصوف سفرهای بسیاری کرد، و به عراق، ری، همدان، مرو، حجاز، و شهرهای دیگر جهان اسلامی رفت، و سرانجام در نیشابور رحل اقامت افکند.از شیوخ او ابوالحسن دار قطنی در حدیث و تفسیر، و ابونصر سرّاج طوسی صاحب اللمع، و ابوالقاسم نصر آبادی(وفات،372 ه.ق.) و ابوعمرو اسمعیل بن نجید، در تصوّف نامبردارند، جز این ها نیز از (28) ع الم و صوفی دیگر نیز کسب علم و معرفت کرده است.
سلمی از دودمانی مشهور و متمکّن در نیشابور بوده است و گفته اند«او را کتب خانه یی بزرگ بوده که در آنجا کتابهای زیاد و نادری جمع کرده بوده که برخی از آنها کمیاب بوده، و دانشمندان نیشابور و شیوخ آن شهر از نفایس کتب آن عاریه می گرفتند.»
شهرت و محبوبیت سلمی و آثار او، که تقریبا از زمان حیات او آغاز گردید، بیشتر به واسطۀ شاگردان او بوده است که سخنان استاد و اخباری را که از وی شنیده بودند در کتابهای خود نقل کرده اند.معروفترین شاگرد او ابوالقاسم قشیری (متوفی 465) است که سخنان فراوانی از قول استاد خود در رسالۀ قشیریه نقل کرده است.
ابونعیم اصفهانی(متوفی 430)نیز، که سفری به نیشابور کرده و به ملاقات با سلمی نایل شده بود، به اهمیت مقام سلمی به عنوان مورخ و راوی بزرگ صوفیه اشاره کرده است. خطیب بغدادی(متوفی 463)نیز اخبار فراوانی از قول سلمی در تاریخ بغداد نقل کرده است.
سلمی بیش از هر چیز مورخ و گرد آورندۀ سخنان مشایخ پیشین و اخبار ایشان است، و از قدیم نیز نویسندگان از او به همین عنوان یاد کرده اند، چنانکه مثلا خطیب بغدادی در تاریخ بغداد می نویسد: «و کان ذا عنایة باخبار الصوفیه»، و ابوالمظفر اسفراینی (متوفی 471) در التبصیر فی الدین او را یکی از مشایخ صوفیه و جمع آورندۀ اشارات و احادیث مشایخ معرفی کرده است.هجویری نیز در کشف المحجوب او را «نقال طریقت و کلام مشایخ» نامیده است.نویسندۀ تاریخ نیشابور(منتخب کتاب السیاق)نیز با این عبارت از او یاد کرده است: «شیخ الطریقة فی وقته، الموفق فی جمع علوم الحقایق و معرفة طریق التصوف، و صاحب التصانیف المشهورة فی علوم القوم»، و سپس افزوده است که «جمع من الکتب ما لم یسبق الی ترتیبه فی غیره حتی بلغ فهرست تصانیفة المأة او اکثر».
سلمی برای کسب حدیث و تصوف سفرهای بسیاری کرد، و به عراق، ری، همدان، مرو، حجاز، و شهرهای دیگر جهان اسلامی رفت، و سرانجام در نیشابور رحل اقامت افکند.از شیوخ او ابوالحسن دار قطنی در حدیث و تفسیر، و ابونصر سرّاج طوسی صاحب اللمع، و ابوالقاسم نصر آبادی(وفات،372 ه.ق.) و ابوعمرو اسمعیل بن نجید، در تصوّف نامبردارند، جز این ها نیز از (28) ع الم و صوفی دیگر نیز کسب علم و معرفت کرده است.
سلمی از دودمانی مشهور و متمکّن در نیشابور بوده است و گفته اند«او را کتب خانه یی بزرگ بوده که در آنجا کتابهای زیاد و نادری جمع کرده بوده که برخی از آنها کمیاب بوده، و دانشمندان نیشابور و شیوخ آن شهر از نفایس کتب آن عاریه می گرفتند.»
شهرت و محبوبیت سلمی و آثار او، که تقریبا از زمان حیات او آغاز گردید، بیشتر به واسطۀ شاگردان او بوده است که سخنان استاد و اخباری را که از وی شنیده بودند در کتابهای خود نقل کرده اند.معروفترین شاگرد او ابوالقاسم قشیری (متوفی 465) است که سخنان فراوانی از قول استاد خود در رسالۀ قشیریه نقل کرده است.
ابونعیم اصفهانی(متوفی 430)نیز، که سفری به نیشابور کرده و به ملاقات با سلمی نایل شده بود، به اهمیت مقام سلمی به عنوان مورخ و راوی بزرگ صوفیه اشاره کرده است. خطیب بغدادی(متوفی 463)نیز اخبار فراوانی از قول سلمی در تاریخ بغداد نقل کرده است.
سلمی بیش از هر چیز مورخ و گرد آورندۀ سخنان مشایخ پیشین و اخبار ایشان است، و از قدیم نیز نویسندگان از او به همین عنوان یاد کرده اند، چنانکه مثلا خطیب بغدادی در تاریخ بغداد می نویسد: «و کان ذا عنایة باخبار الصوفیه»، و ابوالمظفر اسفراینی (متوفی 471) در التبصیر فی الدین او را یکی از مشایخ صوفیه و جمع آورندۀ اشارات و احادیث مشایخ معرفی کرده است.هجویری نیز در کشف المحجوب او را «نقال طریقت و کلام مشایخ» نامیده است.نویسندۀ تاریخ نیشابور(منتخب کتاب السیاق)نیز با این عبارت از او یاد کرده است: «شیخ الطریقة فی وقته، الموفق فی جمع علوم الحقایق و معرفة طریق التصوف، و صاحب التصانیف المشهورة فی علوم القوم»، و سپس افزوده است که «جمع من الکتب ما لم یسبق الی ترتیبه فی غیره حتی بلغ فهرست تصانیفة المأة او اکثر».
wikinoor: سلمی،_محمد_بن_حسین