سلطان محمدمیرزا قاجار

[ویکی نور] حاج سلطان عبدالمحمد میرزا یا سلطان محمد میرزا، یکی از شاهزادگان قاجار بوده است. در برخی منابع، از وی با عنوان فرزند سی و هشتم فتحعلی شاه یاد شده اما مصحح نسخه حاضر در برنامه، معتقد است با توجه به مدارک موجود، نمی توان او را فرزند فتحعلی شاه دانست. به گفته وی در کتاب «شرح حال رجال ایران»، به دو سیف الدوله اشاره شده است: یکی حاج سلطان عبدالمحمد میرزا یا سلطان محمد میرزا و دیگری سلطان محمد میرزا سیف الدوله، که اولی نوه فتحعلی شاه معرفی گردیده و دومی فرزند سی و هشتم او؛ البته با توجه به قراین موجود، گمان می رود نویسنده سفرنامه حاضر، سیف الدوله، یعنی نوه فتحعلی شاه باشد که به خاطر زیارت حج، ملقب به حاجی هم شده است.
وی معتقد است این که سلطان محمد سیف الدوله، نویسنده کتاب حاضر، فتحعلی شاه را پدر خود می داند، یا از باب تشرف و کسب افتخار است و یا این که کاتب متن، او را با سیف الدوله، پسر سی و هشتم فتحعلی شاه که در دوران همان سلطان می زیسته، اشتباه کرده است؛ اما محقق دیگری بر این باور است که نویسنده این سفرنامه، همان فرزند سی و هشتم فتحعلی شاه است.
به هر حال، در «شرح حال رجال ایران»، نوشته مهدی بامداد، در مورد حاج سیف الدوله آمده: حاج سلطان عبدالمحمد میرزا یا سلطان محمد میرزا، ملقب به سیف الدوله، معروف به آقای داماد، برادر مهتر سلطان عبدالمجید میرزا عین الدوله، صدر اعظم مظفرالدین شاه قاجار و پسر بزرگ سلطان احمد میرزا عضدالدوله، فرزند چهل و هشتم فتحعلی شاه قاجار بوده و در شوال 1299ق، ملقب به سیف الدوله شد. سیف الدوله در ماه ربیع الثانی 1289ق، به جای میرزا ابوالقاسم معین الملک... به سمت نیابت تولیت آستان قدس رضوی تعیین شد و تا شعبان1290ق در سمت مزبور باقی بود.
در ماه صفر1291ق، سیف الدوله از تولیت آستان قدس برکنار شد و در سال 1298ق به سمت ژنرال آژودانی خاصه حضور ناصرالدین شاه انتخاب گردید و به سال 1301ق بیگلربیگی تبریز و در سال1305ق حاکم ملایر، تویسرکان و نهاوند شد.
سیف الدوله از مریدان مشایخ سلسله شیخ صفی علیشاهی بود و به همین جهت خانقاه صفی علیشاه را در تهران بنا نمود. وی به سال 1309ق به جای پدر خود حاکم همدان شد و چندی بعد نیز معزول گردید. بر طبق مندرجات تاریخ رجال ایران، سیف الدوله در سال1320ق حاکم گرگان، در 1324ق وزیر تجارت، در 1327ق حاکم کرمان شاه و در سال1326ق حاکم خوزستان بوده است. متاسفانه در تاریخ رجال ایران به دوران حکمرانی او در اصفهان اشاره نشده است و همین مساله سبب اشکال در تشخیص دو سیف الدوله یاد شده می باشد.
چنانچه اشاره شد، قسمتی از این اشکالات به دلیل تشابه اسمی با برادرزاده وی؛ نوه فتحعلی شاه است که تحقیقاً در تاریخ قاجار و به ویژه بخش فتحعلی شاهی، اولین و آخرین بار نیست.