سلتیبری ها

سلتیبری ها یا سلت های ساکنان شبه جزیره آیبریا، مردمانی در دوران باستان بودند که از غرب تا مرکز و از مرکز تا شمال شرقی این شبه قاره پراکنده شده بودند.
استرابو آنها را به صراحت در زمره سلتی ها قرار می دهد. [ ۱]
این اقوام عمدتاً به زبان سلتیبریایی سخن می گفتند و برای نوشتن از الفبای آیبریایی و نوعی خط سلتیبری بهره می جستند. [ ۲] بر اساس کتیبه هایی که در این ناحیه یافت شده است، محققان این زبان را در دسته زبان های سلتی و زیر شاخه سلتی - اسپانیایی ( سلتیبریایی ) طبقه بندی می کنند. باستان شناسی رسماً ارتباط نزدیک سلتی و سلتیبریا را تأیید می کند اما تفاوت بزرگی بین فرهنگ هالستات ( Hallstatt culture ) و فرهنگ لا تنه ( La Tène culture ) وجود دارد.
در نوشته های قدیمی و همچنین نظرات تاریخ شناسان معاصر تعریف دقیقی از سرزمین سلتیبریایی ها موجود نیست.
اما رودخانه ایبرو مرز واضحی بود که مردم سلتیبری را از مردم غیر هندو اروپایی جدا می کرد. [ ۳]
از طرفی، مرزبندی بین قبایل کمتر مشخص است. اکثر محققان قبایل: کانتابری، سستانی، تیتی ( titti ) ، لوسونس ( Lusones ) ، آرواسی ( Arevaci ) ، پلندونس ( Pellendones ) و بلی ( Belli ) را به عنوان قبایل بزرگ و با اصالت سلتیبری، و گاهی اوقات از اولکادس ( Olcades ) ، کارپتانی ( Carpetani ) واکسایی ( Vaccaei ) ، برونس ( Berones ) و لوبتانی ( Lobetani ) را نیز در این دسته قرار می دهند. [ ۴]
برای اولین بار رومیان در سال ۱۹۵ قبل از میلاد وارد این قسمت از آیبریا شدند و در سال ۷۵ قبل از میلاد به صورت کامل به یک استان رومی با نام هیسپانیا سیتریور تبدیل تبدیل شد.
سلتیبریان تحت سلطه مبارزه طولانی را با اشغالگران رومی به راه انداختند و قیام هایی را در ۱۹۵–۱۹۳ قبل از میلاد، ۱۸۱–۱۷۹ قبل از میلاد، ۱۵۳–۱۵۱ قبل از میلاد و ۱۴۳–۱۳۳ قبل از میلاد برپا کردند. در سال ۱۰۵ قبل از میلاد، جنگجویان سلتیبری، قبیله کیمبری ( Cimbri ) ژرمنی را در جنگ کیمبریان ( Cimbrian ) ( 113 - 101 قبل از میلاد ) از اسپانیا بیرون راندند و همچنین نقش مهمی در جنگ سرتوریان ( Sertorian ) ( 80 - 72 قبل از میلاد ) ایفا کردند.
کلمه سلتیبری در نوشته های دیودوروس سیکولوس[ ۵] آپیان[ ۶] و مارسیال[ ۷] که ارتباط درونی میان سلت ها و ایبری ها را پس از یک دوره جنگ مداوم میان آنها را گزارش می کنند، ظاهر می شود، اگرچه بری کانلیف می گوید: «این موضوع دارای حدس و گمان است. [ ۸] «استرابون فقط سلتیبری ها را شاخه ای از سلتی ها می شناخت. [ ۱] پلینی بزرگ فکر می کرد که خانه اصلی سلت ها در ایبریا، قلمرو سلتی ها در جنوب غربی است که این نتیجه گیری بر اساس هویت آیین های مقدس، زبان و نام شهرها بود. [ ۹]