سِلْتی، هنر (Celtic art)
سِلْتی، هنر
سِلْتی، هنر
هنر اقوام سلتیِ ساکن اروپای غربی که از حدود قرن ۶پ م، احتمالاً در راین شکل گرفت. هنر این قوم به بیشترِ قسمت های قارۀ اروپا گسترش یافت، لیکن پس از قرن اول پ م فقط در بریتانیا و ایرلند رونق داشت، و تا قرن ۱۰م تأثیرش کاملاً مشهود بود. سفالگری، درودگری، جواهرسازی و اسلحه سازی، از دستاوردهای برگزیدۀ این دورانند؛ تذهیب نسخ خطی، و صلیب های سنگی نیز در دورۀ متأخر هنر سلتی به آن اضافه شد. به طورکلی تزیینات پرتفصیلِ هنر سلتی از خطوط خمیده و نرم شکل گرفته است، که گرچه از نگاره های گیاهی و حیوانی مایه می گیرند، غالباً طرح هایی نیمه انتزاعیرا به وجود می آورند. هنر سلتیِ آغازینکه در قرن اول م در انگلستان به اوج شکوفایی خود رسید، در فلزکاری بسیار پیشرفته بود؛ به ویژه در ساختن سلاح و جواهر. در بریتانیا و ایرلند هنر سلتی با ظهور مسیحیت رونقی تازه یافت؛ مجسمه ها (صلیب های سنگی)، و نسخ خطی مُذَهّب همچوناناجیل لیندیسفارن(ح ۶۹۰م؛ موزۀ بریتانیا، لندن) نمونه هایی از این هنرند. از دیگر نمونه های برگزیدۀ این دوره اثر فلزیِ مرصع کاری شدهو مزیّن به میناکاریِرنگین و مرجاناست که در لا تِن، کاوشگاهی در نزدیکی دریاچۀ نوشاتلدر سوئیس، یافته شده است. در جزایر بریتانیاهنر سِلتی را می توان به دو دورۀ کلیِ پیش از مسیحیتو مسیحیتتقسیم کرد.دورۀ پیش از مسیحیت. این دوره دو گونۀ هنری را دربر می گیرد: هنر منحصراً سلتی (۲۵۰پ م ـ۴۰۰م)؛ و هنری که از فرهنگ آنگلوساکسونمتأثر بود (از ۴۰۰م به بعد). بیشتر آثار فلزی از مفرغو احتمالاً طلا بودند (همچون طوق های ایپسویچح ۵۰پ م). عمده ترین اشیای تزیینی این دوره عبارت اند از سپرها، غلاف های شمشیر، دست بندها، و زین ویراق و تزیینات اسب. گوژکاریبرجسته و کم برجسته بر لوح های نازک، که بعد در محل مناسب پرچ می شدند، در سراسر جزایر بریتانیا یافت شده اند: در بستر رودخانه ها و دریاچه ها، خانه های در دل زمین، و خانه های روی دریاچه ها و باتلاقها، و نیز در درون گورهای پشته ای. گاه این گوژکاری ها با میناکاری شیاریبه رنگ های زرد، آبی، سبز و قرمز، یا با تکه های رنگی از خمیر شیشه، تزیین شده اند. یک سپر مفرغی بیضی شکل و عالی، از بستر رود تمزکشف شده که دارای ۲۷ قطعۀ میناکاریِ قرمز است. در قرون آغازین، هنرمندان سِلتی برای تزیین آثار خود از خطوط مارپیچِ متنافر و درآمیخته با شکل های حلقوی، و پیچ وتاب های بیضی شکل بهره می گرفتند، و با حکاکیِ خطوط یا نقطه چین کاری، آن را تکمیل می کردند؛ به این ترتیب نقش دلخواه بر زمینۀ ساده نمایان می گردید.
دورۀ مسیحیت. این دوره از ۵۹۷م آغاز می شود. در این دوران عناصر تزیینی بی شماری ازجمله شبکه کاری (کنده کاری هندسی) با نقش مایه هایی در درون شان، گره بندی های ضربدر، خطوط مورب، اجزای درهم پیچیده، و شکل های قالبی رواج یافت. هنرمندان سلتی دست ساخته های جدیدی نیز پدید آوردند که به آن ها فرصت می داد تا هنرشان را به نمایش بگذارند (همچون زنگ کلیسا، عصای اسقفی، آرامگاه ها، کلیساها، و از همه مهم تر نسخ خطی انجیلو دست نوشته های مزامیر). مجسمه هایی به شکل صلیب های بزرگ سنگی، از قالب های هنریِ خاصِ این دوره است. گاه نفوذ بیزانسیدر آثار آنان مشاهده می شود؛ لیکن هنرمندانِ راهب، از نمونه های آغازین فلزکاری سِلتی آشکارا بهره گرفته اند. صفحات کتاب کِلز(انجیل کلز) (۸۰۰م؛ ترینیتی کالج، دوبلین) و اناجیل لیندیسفارن (۶۹۰م، موزۀ بریتانیا، لندن) با ظرافت تذهیب شده اند، و با خطوط درهم تابیده، دوایر طرّه وار، و زمینه های نقطه چین، مصوّر گردیده اند، که پیش از آن فقط در هنرهای کاربردی استفاده می شدند. فلزکاری مینایی در این دوره همچنان رواج داشت.
سِلْتی، هنر
سِلْتی، هنر
هنر اقوام سلتیِ ساکن اروپای غربی که از حدود قرن ۶پ م، احتمالاً در راین شکل گرفت. هنر این قوم به بیشترِ قسمت های قارۀ اروپا گسترش یافت، لیکن پس از قرن اول پ م فقط در بریتانیا و ایرلند رونق داشت، و تا قرن ۱۰م تأثیرش کاملاً مشهود بود. سفالگری، درودگری، جواهرسازی و اسلحه سازی، از دستاوردهای برگزیدۀ این دورانند؛ تذهیب نسخ خطی، و صلیب های سنگی نیز در دورۀ متأخر هنر سلتی به آن اضافه شد. به طورکلی تزیینات پرتفصیلِ هنر سلتی از خطوط خمیده و نرم شکل گرفته است، که گرچه از نگاره های گیاهی و حیوانی مایه می گیرند، غالباً طرح هایی نیمه انتزاعیرا به وجود می آورند. هنر سلتیِ آغازینکه در قرن اول م در انگلستان به اوج شکوفایی خود رسید، در فلزکاری بسیار پیشرفته بود؛ به ویژه در ساختن سلاح و جواهر. در بریتانیا و ایرلند هنر سلتی با ظهور مسیحیت رونقی تازه یافت؛ مجسمه ها (صلیب های سنگی)، و نسخ خطی مُذَهّب همچوناناجیل لیندیسفارن(ح ۶۹۰م؛ موزۀ بریتانیا، لندن) نمونه هایی از این هنرند. از دیگر نمونه های برگزیدۀ این دوره اثر فلزیِ مرصع کاری شدهو مزیّن به میناکاریِرنگین و مرجاناست که در لا تِن، کاوشگاهی در نزدیکی دریاچۀ نوشاتلدر سوئیس، یافته شده است. در جزایر بریتانیاهنر سِلتی را می توان به دو دورۀ کلیِ پیش از مسیحیتو مسیحیتتقسیم کرد.دورۀ پیش از مسیحیت. این دوره دو گونۀ هنری را دربر می گیرد: هنر منحصراً سلتی (۲۵۰پ م ـ۴۰۰م)؛ و هنری که از فرهنگ آنگلوساکسونمتأثر بود (از ۴۰۰م به بعد). بیشتر آثار فلزی از مفرغو احتمالاً طلا بودند (همچون طوق های ایپسویچح ۵۰پ م). عمده ترین اشیای تزیینی این دوره عبارت اند از سپرها، غلاف های شمشیر، دست بندها، و زین ویراق و تزیینات اسب. گوژکاریبرجسته و کم برجسته بر لوح های نازک، که بعد در محل مناسب پرچ می شدند، در سراسر جزایر بریتانیا یافت شده اند: در بستر رودخانه ها و دریاچه ها، خانه های در دل زمین، و خانه های روی دریاچه ها و باتلاقها، و نیز در درون گورهای پشته ای. گاه این گوژکاری ها با میناکاری شیاریبه رنگ های زرد، آبی، سبز و قرمز، یا با تکه های رنگی از خمیر شیشه، تزیین شده اند. یک سپر مفرغی بیضی شکل و عالی، از بستر رود تمزکشف شده که دارای ۲۷ قطعۀ میناکاریِ قرمز است. در قرون آغازین، هنرمندان سِلتی برای تزیین آثار خود از خطوط مارپیچِ متنافر و درآمیخته با شکل های حلقوی، و پیچ وتاب های بیضی شکل بهره می گرفتند، و با حکاکیِ خطوط یا نقطه چین کاری، آن را تکمیل می کردند؛ به این ترتیب نقش دلخواه بر زمینۀ ساده نمایان می گردید.
دورۀ مسیحیت. این دوره از ۵۹۷م آغاز می شود. در این دوران عناصر تزیینی بی شماری ازجمله شبکه کاری (کنده کاری هندسی) با نقش مایه هایی در درون شان، گره بندی های ضربدر، خطوط مورب، اجزای درهم پیچیده، و شکل های قالبی رواج یافت. هنرمندان سلتی دست ساخته های جدیدی نیز پدید آوردند که به آن ها فرصت می داد تا هنرشان را به نمایش بگذارند (همچون زنگ کلیسا، عصای اسقفی، آرامگاه ها، کلیساها، و از همه مهم تر نسخ خطی انجیلو دست نوشته های مزامیر). مجسمه هایی به شکل صلیب های بزرگ سنگی، از قالب های هنریِ خاصِ این دوره است. گاه نفوذ بیزانسیدر آثار آنان مشاهده می شود؛ لیکن هنرمندانِ راهب، از نمونه های آغازین فلزکاری سِلتی آشکارا بهره گرفته اند. صفحات کتاب کِلز(انجیل کلز) (۸۰۰م؛ ترینیتی کالج، دوبلین) و اناجیل لیندیسفارن (۶۹۰م، موزۀ بریتانیا، لندن) با ظرافت تذهیب شده اند، و با خطوط درهم تابیده، دوایر طرّه وار، و زمینه های نقطه چین، مصوّر گردیده اند، که پیش از آن فقط در هنرهای کاربردی استفاده می شدند. فلزکاری مینایی در این دوره همچنان رواج داشت.
wikijoo: سلتی،_هنر