سقوط ایلام

در سال ۶۶۹ پیش از میلاد آشور بنی پال به تخت نشست و تمام توجه خود را به فرونشاندن شورش مصریان معطوف داشت. در این میان عیلامیان از فرصت استفاده کرده به تاخت و تاز در مملکت بابل پرداختند و غنائمی را از آن جا با خود به شوش آوردند. پس از آن که اورتاکو شاه عیلام درگذشت، برادرش تئومن بر تخت نشست؛ این تغییر پادشاهی برای عیلام بسیار شوم بود. شاه جدید، چون قصد داشت، ۶۰ تن از شاهزادگان عیلامی که برادرزادگانش بودند را بکشد، موجبات فرار ایشان و پناهنده شدنشان به دربار آشور گردید و او نیز با آغوش باز این شاهزادگان فراری را پذیرفت و پناه داد؛ با این نیت که بتواند از ایشان در جنگ خانگی استفاده، عیلام را ضعیف کرده و درهم شکند. از طرف دیگر تئومن به آشور تکلیف کرد که فراریان عیلامی را مسترد دارد. آشور جواب رد داد و جنگ درگرفت.
جنگ توللیز یا جنگ نخست آشور بنی پال با عیلام در سال ۶۵۹ پیش از میلاد رخ داد و شاه عیلام تئومن که در این جنگ شخصاً در نبرد حضور داشت، پس از زخمی شدن به دست یک شاهزادهٔ عیلامی، به دست آشوریان سر بریده شد و جنگ با شکست عیلامیان به پایان رسید. بعد از کشته شدن تئومن، پسر بزرگ اورتاکو به نام خوم بان ایگاش به پادشاهی عیلام برگزیده شد؛ آشوریان باج از عیلام گرفته به نینوا مراجعت کردند.
پس از جنگ توللیز، برادرِ آشور بنی پال که حاکم و شاه بابل بود، علیه او طغیان کرد که علتش خواست شاه آشور در برکناری او از حکومت بابل بود. در این درگیری، بی طرفیِ پادشاه عیلام که دست نشاندهٔ شاه آشور بود، سبب رنجش آشور بانی پال شد. بنابراین شاه آشور برای تنبیه عیلامیان، خواست تندیس نانای را به آشور مسترد دارند. پادشاه عیلام با این درخواست، خود را در موقعیت بسیار دشواری می دید؛ از یک سو این مجسمه قرن ها در شوش بود و پرستندگان زیادی داشت؛ از سوی دیگر تحویل دادن آن، مشروعیت پادشاهی عیلام را میان مردم خدشه دار می کرد. در این احوال، حاکم بابل به پادشاه عیلام وجوهی از خزانهٔ بابلی داد و او نیز از جهت سختی و اوضاع بدی که داشت مجبور شد با بابل برضد آشور متحد شود.