[ویکی الکتاب] تکرار در قرآن: ۱۰(بار)
(به ضمّ س) پائینی، پستی سافل: . بالای آن را پائین آن گردانیم یعنی زیر و رو کردیم. اسفل: پائینتر . سفلی مؤنث اسفل است . * . نا گفته نماند در قرآن کریم هر جا اسم تفضیل به جمع اضافه شده مضاف الیه و با الف و لام نظیر ، و غیره ولی در این آیه سافلین بدون لام است. بعضی گفتهاند آن نظیر اعلی علّیین است. ولی علّیین مفرد است نه جمع. در کشاف گوید: عبداللّ آن را اسفل السافلین خوانده است. به هر حال معنی آیه چنین است: سپس او را به پائینتر پائینها برگردانیم بعید است مراد از اسفل سافلین پیری و نظیر آن باشد بلکه به احنمال قوی مراد انسانی است که قوای شهوانی بر او مسلّط شده و چنین شده ، ، ، ، . اینها مقام اسفل سافل انسانیّت است آن گاه به وسیله هدایت فطری و تربیت پیامبران پیش رفته «لا تُلْهیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللّهِ یَبیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداًوَ قِیاماً» و غیره شده است باقی مطلب را در «تین» و «انسان» مطالعه کنید.
