سفرنامه سدید السلطنه

[ویکی نور] "سفرنامه سدیدالسلطنه" اثری از محمدعلی خان کبابی است. او یک بار در سال های 1314-1316 ه.ق و در روزگار مظفرالدین شاه قاجار، از بوشهر به تهران و مشهد رفته و از مشهد به تهران و سپس به کربلا سفر کرده است. پس از سیاحت از راه بصره و خلیج فارس به بوشهر و بندرعباس بازگشته است. سفر دوم او در سال 1308 خورشیدی از بندرعباس به تهران بوده است.
مؤلف تا اواسط سال 1309 در تهران اقامت داشته و یادداشت های روزانه و پراکنده ای را با همراه سه منشی نگاشته است. یکی از آنها به نام غلامرضا پسر زین العابدین لاری بوده است. نوشته های او بسیار ساده و روان است و تکلف و تصنع ندارد.
سدیدالسلطنه ظاهرا خود بسیار کم می نوشته و همواره دو سه منشی داشته و مطالب را به آن منشیان املاء می کرده و با تقریر او منشیان می نوشته اند. برای تحریر سفرنامه مورد بحث به نام «التدقیق فی سیر الطریق» ظاهرا سه منشی او اهتمام کرده اند و با تقریر سدید نوشته اند. با یکی از آنها به نام غلامرضا پسر زین العابدین لاری و دومین میرزا یوسف رفسنجانی و دیگری احود آقا محصّل مدرسه علمیّه تهران است. قسمت هایی را که خود سدید نوشته از سیاق خطش آشکار، امّا بسیار کم است.
چون وی یادداشت های سفر خود را با بیان مطالب می نویسد. بنابراین هیچ گونه قصد ترسّل و ادیبانه نوشتن و هنر نویسندگی نشان دادن نداشته است. به همین جهت جملات سفرنامه بسیار ساده، سخنان محاوره و زبانزد مردم روزگارش است و ابدا تکلف و تصنع ندارد. سدید منتهای دقت نظر در ثبت کتیبه ها و الواح تاریخی دارد، ذکر بناها و اسلوب معماری آثار قدیمه از خصوصیات یادداشت های او است.
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، عنوان مقاله: جهانگردی و سفرنامه نویسی در اسلام و ایران، نویسنده: علی محمد موذنی.